YETİŞKİNLERİN SİBER ZORBALIK DAVRANIMLARI İLE DİJİTAL VATANDAŞLIK BECERİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Sayı: 49, 409 - 427, 02.03.2022

Sıla Karakuş Seda Gökçe Turan

https://doi.org/10.30794/pausbed.983075

Cited By: 2

Öz

Bu çalışma yetişkinlerin siber zorbalık davranımları ile dijital vatandaşlık becerilerini incelemek ve aralarındaki ilişkiyi tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. İlişkisel tarama modelinin esas alındığı çalışmanın verileri “Sosyo-Demografik Form” ile “Dijital Vatandaşlık Ölçeği” ve “Siber Zorbalık Tutum Ölçeği” kullanılarak elde edilmiştir. Ölçekler İstanbul ilinde yaşayan 18-50 yaş arasında, yetişkinlik döneminde olan 411 kişiye uygulanmıştır. Elde edilen verilerin gerekli istatistiksel analizleri, SPSS 25.0 programı ile yapılmıştır. Verilerin analizinde regresyon, korelasyon, bağımsız örneklem t-testi ve tek yönlü varyans (ANOVA) analizi kullanılmıştır.
Araştırmanın sonunda, yetişkinlerin siber zorbalık davranımları ile dijital vatandaşlık becerileri arasında anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Yetişkinlerin siber zorbalık davranımlarının yaşa, cinsiyete, günlük internette harcanan süreye ve algılanan internet kullanım becerisine göre anlamlı farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Dijital vatandaşlık becerisinin alt boyutlarından olan dijital iletişim, dijital erişim, dijital etik, dijital hukuk, dijital hak ve sorumluluklar, dijital sağlık ile siber zorbalık düzeyi arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilirken; dijital okuryazarlık, dijital güvenlik ve dijital ticaret ile siber zorbalık tutumu arasında istatistiki olarak anlamlı bir ilişki olmadığı saptanmıştır. Yetişkinlerin dijital vatandaşlık becerilerinin, siber zorbalık davranımlarını anlamlı şekilde yordadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Yetişkin, Siber Zorbalık, Siber Mağduriyet, Dijital Vatandaşlık.

EXAMINING THE RELATIONSHIP BETWEEN ADULTS 'CYBER BULLYING BEHAVIORS AND DIGITAL CITIZENSHIP SKILLS

Öz

This study was conducted to determine the relationship between cyberbullying behaviors and digital citizenship skills. The data of the study, based on the relational screening model, were obtained with the "Socio-Demographic Form", "Digital Citizenship Scale" and "Cyber Bullying Attitude Scale". The sample of the was consist of 411 adults between the ages of 18-50 living in Istanbul. Data analyzed through SPSS 25.0 program. Regression, correlation, independent sample t-test and one-way analysis of variance (ANOVA) were used in the analysis of the data.
Results of the study, it was seen that there is a significant relationship between adults' cyberbullying attitudes and digital citizenship skills. While it is seen that the cyberbullying levels of adults differ significantly according to age, gender, time spent on the internet and perceived internet usage skills. While it is seen that there is a significant relationship between digital communication and digital access, digital ethics, digital law, digital rights and responsibility, digital health and the level of cyber violence, which are the sub-dimensions of digital citizenship skills; it was found that there was no statistically significant relationship between digital literacy, digital security and digital commerce cyberbullying attitude. To conclude, according to the results, digital citizenship skills of adults significantly predicted their cyberbullying levels.

Anahtar Kelimeler

Adults, Cyber Bullying, Cyber Victimization, Digital Citizenship.

Kaynakça

• KAYNAKÇA Akbulut, Y., Sahin, Y. L., & Eristi, B. 2010. Cyberbullying victimization among Turkish online social utility members. Journal of Educational Technology & Society, 13(4), 192-201.
• Akkuş, D. E. 2017. Türkiye'deki Azınlıkların Dijital Vatandaşlık Pratikleri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ang, R. P., & Goh, D. H. 2010. Cyberbullying among adolescents: The role of affective and cognitive empathy, and gender. Child Psychiatry & Human Development, 41(4), 387-397.
• Arıcak, O. T., Kınay, H. & Tanrıkulu, T. 2012. Siber Zorbalık Ölçeğinin ilk psikometrik bulguları. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 101-114.
• Aydemir, M. 2019. Yenilenen sosyal bilgiler dersi öğretim programının dijital vatandaşlık ve alt boyutları açısından incelenmesi. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 15-38.
• Aytaç, Ö. 2020. Lise Öğrencilerinin Siber Zorbalık ve İnternet Bağımlılığı Düzeyinin, Ebeveynlerle İletişim ve Akranlarla İlişkiler Açısından İncelenmesi: İzmir Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Manisa: Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Bailey, G., & Ribble, M. 2007. Digital citizenship in schools. Eugene, OR: International Society for Technology in Education.
• Coyne, I., Chesney, T., Logan, B., & Madden, N. 2009. Griefing in a virtual community: An exploratory survey of second life residents. Zeitschrift für Psychologie/Journal of psychology, 217(4), 214-221.
• Çiftçi, S., & Sakallı, 2016. H. Sınıf Öğretmeni Adaylarının Dijital Vatandaşlık Düzeyleri İle Siber Zorbalık Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 6(2), 100-119.
• Çivilidağ, A., & Cooper, H. T. 2013. Ergenlerde siber zorba ve öfkenin incelenmesi üzerine bir araştırma: Niğde ili örneği. International Journal of Social Science, 6(1), 497-511.
• Çubukcu, A., & Bayzan, Ş. 2013. Türkiye’de dijital vatandaşlık algısı ve bu algıyı internetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı ile artırma yöntemleri. Middle Eastern & African Journal of Educational Research, 5, 148-174.
• Erdur-Baker, Ö., & Kavşut, F. 2007. Akran zorbalığının yeni yüzü: siber zorbalık. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), (27), 31-42
• Eroğlu, Y. 2011. Koşullu Öz-Değer, Riskli İnternet Davranışları, İnternet Kullanım Sıklığı ve Siber Zorbalık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Fırat, M., & Ayran, G. 2016. Üniversite öğrencileri arasında sanal zorbalık. TAF Preventive Medicine Bullletin. 15(4): 322-329.
• Görmez, E. 2016. Öğretmen Adaylarının" Dijital Vatandaşlık ve Alt Boyutları" Hakkındaki Görüşleri (Bir Durum Çalışması). Electronic Turkish Studies, 11(21), 125-144.
• Greenhow, C. 2010. A New Concept Of Citizenship For The Digital Age. Learning & Leading with Technology, 37 (6), 24-25.
• Hinduja, S. & Patchin, J.W. (2014). Bullying Beyond the Schoolyard: Preventing and Responding to Cyberbullying, 2. Baskı, Corwin, Amerika
• Hines, H. N. 2011. Traditional bullying and cyber-bullying: are the impacts on self-concept the same? Doctoral dissertation, United States: Western Carolina University.
• Horzum, M.B ve Ayas, T. 2014 Orta Öğretim Öğrencilerin Psikolojik Belirtilere Göre Sanal Zorba ve Sanal Mağdur Düzeylerinin Yordanması. Online Journal Of Technology Addiction and Cyberbullying, 1(2), 21-36.
• Hvass, K. A., & Munar, A. M. 2012. The takeoff of social media in tourism. Journal of vacation marketing, 18(2), 93-103.
• Isman, A., & Canan Gungoren, O. 2014. Digital citizenship. Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, 13(1), 73-77.
• Karaduman, H., & Öztürk, C. 2014. Sosyal Bilgiler Dersinde Dijital Vatandaşlığa Dayalı Etkinliklerin Öğrencilerin Dijital Vatandaşlık Tutumlarına Etkisi ve Dijital Vatandaşlık Anlayışlarına Yansımaları-The Effects of Activities for Digital Citizenship on Students' Attitudes toward Digital. Journal of Social Studies Education Research, 5(1), 38-78.
• Karasar, N. 2016. Bilimsel Araştırma Yönemi: Kavramlar İlkeler Teknikler. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kırcova, İ. 2002. İnternette Pazarlama. İstanbul: Beta Yayınları.
• Kowalski, R. M., Limber, S. P., & Agatston, P. W. 2008. Cyber bullying: Bullying in the digital age. malden, massachusetts. Blackwell Publishing.
• Kozan, M., & Özek, M. B. (2019). BÖTE Bölümü Öğretmen Adaylarının Dijital Okuryazarlık Düzeyleri ve Siber Zorbalığa İlişkin Duyarlılıklarının İncelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 107-120.
• Li, Q. 2008. A cross-cultural comparison of adolescents' experience related to cyberbullying. Educational Research, 50(3), 223-234.
• Mossberger, K., Tolbert, C. J., & McNeal, R. S. 2008. Digital citizenship. The internet, society, and participation, 1-21.
• Menesini, E., & Nocentini, A. 2009. Cyberbullying definition and measurement: Some critical considerations. Zeitschrift für Psychologie/Journal of Psychology, 217(4), 230-232.
• Mishna, F., Khoury-Kassabri, M., Gadalla, T., & Daciuk, J. 2012. Risk factors for involvement in cyber bullying: Victims, bullies and bully–victims. Children and Youth Services Review, 34(1), 63-70.
• Nachmias, R., Mioduser, D., & Shemla, A. 2001. Information and communication Technologies usage by students in an Israeli high school: Equity, gender, and ınside/outside school learning ıssues. Education and Information Technologies, 6(1), 43-53.
• Nazik, M., Demirel, H., & Bayraktar, A. (2020). Gençlerin Dijital Vatandaşlık Düzeyleri ile Siber Zorbalık Eğilimleri. Gençlik ve Dijital Çağ, Hacettepe üniversitesi, gençlik araştırma ve uygulama merkezi.
• Neuman, L.W. 2010. Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar. (S. Özge, Trans.). İstanbul: Yayın Odası.
• Nocentini, A., Calmaestra, J., Schultze-Krumbholz, A., Scheithauer, H., Ortega, R., ve Menesini, E. (2010). Cyberbullying: Labels, behaviours and definition in three European countries. Australian Journal of Guidance and Counselling, 20(2), 129.
• Özerbaş, M. A., & Kuralbayeva, A. 2018. Türkiye ve Kazakistan öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin değerlendirilmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 16-25.
• Öztürk, C. (2019). 8. sınıf öğrencilerinin dijital vatandaşlık düzeyleri ile siber zorbalık eğilimleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Pamuk, M., & Bavlı, B. 2013. Ergenlerin Sanal Zorbalıklarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Ondokuz Mayis University Journal of Education, 32(1), 321-338. Ribble, M. 2011. Digital Citizenship in Schools (2nd ed.). Eugene, OR: International Society for Technology in Education.
• Rosenberg, R.S. 2004. The Social İmpact of Computers. Boston: Elsevier Academic Press.
• Sabancı Y. 2018. Ergenlerde Siber Zorbalık ve Siber Mağduriyetin Yordayıcıları Olarak Akılcı Olmayan İnançlar Psikolojik Sağlamlık ve Psikolojik İhtiyaçlar. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı.
• Sakallı, C., & Bahadıroğlu, D. 2018. Dijital İletişim: Yeni Bir Dile Doğru. Electronic Turkish Studies, 13(6), 129-146.
• Sakallı, H. 2015. Sınıf Öğretmeni Adaylarının Dijital Vatandaşlık Düzeyleri İle Siber Zorbalık Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sipahi, E. 2019. Ortaokul öğrencilerinin siber zorbalık ve akran zorbalığı eğilimlerinin örgütsel yabancılaşma ve örgütsel güven algılarına etkilerinin incelenmesi: Ankara ili örneği. Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Slonje, R., & Smith, P. K. 2008. Cyberbullying: Another main type of bullying?. Scandinavian Journal of Psychology, 49(2), 147-154.
• Tatlı, A. 2018. Öğretmenlerin; Bilgi Okuryazarlığı, Dijital Vatandaşlık ve İnternet-Bilgisayar Kullanım Öz-Yeterlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Taştekin E. 2016. Ergenlerin Arkadaşlık İlişkileri ve Benlik Saygısı İle Siber Zorbalık ve Siber Mağduriyet Arasındaki İlişkiler. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Programı.
• Toraman, L., & Usta, E. 2018. Ortaokul öğrencilerinin dijital yerli ve siber zorba olma durumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 57-77.
• Willard, N. 2007. Educator’s guide to cyberbullying and cyberthreats. Retrieved. from http://www.cyberbully.org/cyberbully/docs/cbcteducator.pdf, (Erişim Tairih: 12.01.2021).
• Vandebosch, H., & Van Cleemput, K. 2008. Defining cyberbullying: A qualitative research into the perceptions of youngsters. CyberPsychology & Behavior, 11(4), 499-503. Williams, K. R., & Guerra, N. G. 2007. Prevalence and predictors of internet bullying. Journal of adolescent health, 41(6), 14-S21.
• Williams, K. D., Cheung, C. K., & Choi, W. 2000. Cyberostracism: effects of being ignored over the Internet. Journal of personality and social psychology, 79(5), 748.
• Wolak, J., Mitchell, K. J., & Finkelhor, D. 2007. Does online harassment constitute bullying? An exploration of online harassment by known peers and online-only contacts. Journal of adolescent health, 41(6), S51-S58.
• Yaman, E., & Sönmez, Z. 2015. Cyberbullying trends of adolescence. Online Journal of Technology Addiction and Cyberbullying, 2(1), 18-31.
• Ybarra, M. L., & Mitchell, K. J. 2004. Youth engaging in online harrassment: Associations with caregiver-child relationships, Internet use, and personal characteristics. Journal of Adolescence, 27(3), 319-336.
• Yılmaz, M. 2019. Öğretmen Adaylarının Dijital Vatandaşlık Düzeylerinin Belirlenmesi: Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Mersin: Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.