TÜRKİYE’DE FAALİYET GÖSTEREN KONVANSİYONEL BANKALARIN FİNANSAL İSTİKRAR PERFORMANSLARININ FİNANSAL SAĞLAMLIK GÖSTERGELERİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ: ENTROPİ VE ARAS YÖNTEMLERİ İLE ANALİZİ

Yıl 2022, Sayı: 49, 553 - 572, 02.03.2022

Semih Gül , Selahattin Bektaş

https://doi.org/10.30794/pausbed.993857

Cited By: 3

Öz

Bankalar finansal sistem içerisinde en büyük paya sahip olan kurumlar olarak göze çarpmaktadır. Türkiye’de bankaların toplam sektör içindeki payının %84 olduğu düşünüldüğünde, özellikle sektör içerisinde ağırlığı olan büyük bankaların finansal performansları, finansal istikrar üzerine doğrudan etki edebilmektedir. Bu durumdan hareketle bu çalışmanın amacı, Türk bankacılık sektöründe faaliyette bulunan ve aktif büyüklüğü bakımından sıralanan ilk 10 ticari bankanın 2010-2020 dönemleri arasındaki finansal istikrar performanslarını finansal sağlamlık aracılığı ile ölçmek ve değerlendirmektir. Çalışmada performans kriteri olarak, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından oluşturulan finansal sağlamlık göstergelerinden 8 alt değişken seçilmiştir. Analizde Çok Kriterli Karar Verme yöntemlerinden ENTROPİ ve ARAS yöntemleri bütünleşik olarak kullanılmıştır. Finansal sağlamlık göstergeleri ile yapılan analiz sonuçlarına göre, finansal istikrar performansı bakımından en başarılı ilk üç banka sırasıyla, Halk Bankası, Ziraat Bankası ve Garanti Bankası olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

: Finansal İstikrar, Finansal Sağlamlık, Performans, Entropi, Aras

EVALUATION OF FINANCIAL STABILITY PERFORMANCES OF COMMERCIAL BANKS OPERATING IN TURKEY WITH FINANCIAL SOUNDNESS INDICATORS: ANALYSIS WITH ENTROPY AND ARAS METHODS

Öz

Financial stability is generally defined in a wide range from the situation in which the basic functions in the financial markets are fulfilled to the situations where there are no financial crises. Banks stand out as the institutions that have the largest share in the financial system. Considering that the share of banks in the total sector in Turkey is 84%, the financial performances of especially large banks that have a weight in the sector can directly affect financial stability. Moving from this situation, the aim of this study is to measure and evaluate the financial stability performances of the top 10 commercial banks operating in the Turkish banking system, ranked in terms of asset size, between 2010 and 2020, through financial soundness. As performance criteria in the study, 8 sub-variables were selected from the financial soundness indicators created by the Central Bank of the Republic of Turkey. In the analysis, ENTROPI and ARAS methods, which are among the Multi-Criteria Decision Making methods, were used in an integrated manner. According to the results of the analysis made with financial soundness indicators, the top three banks in terms of financial stability performance were determined as Halk Bank, Ziraat Bank and Garanti Bank, respectively.

Anahtar Kelimeler

Financial Stability, Financial Soundness, Performance, Entropy, Aras

Kaynakça

• AKBULUT, O. (2019). Critic ve Edas Yöntemleri ile İş Bankası'nın 2009- 2018 Yılları Arasındaki Performansının Analizi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4 (2), 249-263.
• AKÇAKANAT Ö., EREN H. AKSOY, E. ve ÖMÜRBEK V. (2017). Bankacılık Sektöründe Entropi ve WASPAS Yöntemleri ile Performans Değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2): 285-300.
• AKTAŞ, C. (2011). Finansal İstikrar Analizi Bağlamında Türkiye İçin Finansal İstikrar Endeksi Önerisi. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arsu, T. (2021), “Finansal Performansın Entropi Tabanlı Aras Yöntemi ile Değerlendirilmesi: BİST Elektrik, Gaz ve Buhar Sektöründeki İşletmeler Üzerine Bir Uygulama”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(1), 15-32.
• ATUKALP, E. M. (2018). Bankaların Finansal Performansının MULTİ-MOORA Yöntemi ile Analizi. 1. Uluslararası Bankacılık Kongresi Bildiriler Kitabı, 4-5 Mayıs Ankara:.67-78.
• Ayçin, E. & Güçlü, P. (2020). BIST Ticaret Endeksinde Yer Alan İşletmelerin Finansal Performanslarının Entropi ve MAIRCA Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (85), 287-312.
• Ayçin, E. (2019). BIST Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları Endeksinde (XYORT) Yer Alan İşletmelerin Finansal Performanslarının Entropi ve Gri İlişkisel Analiz Bütünleşik Yaklaşımı ile Değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33 (2), 595-622.
• Ayçin, E.; Orçun, Ç. (2019), “Mevduat Bankalarının Performanslarının entropi ve Mairca Yöntemleri ile Değerlendirilmesi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(42), 175-194.
• BDDK (2004). Bankacılık Sektörü Değerlendirme Raporu (Ekim 2004), https://www.Bddk.Org.Tr/ Websitesi/Turkce/Raporlar/Finansal _Piyasalar_Raporlari/ 1497bankacilik_Sektoru_Degerlendirme_Raporu _Ekim_%202004.
• BDDK, (2010), Finansal Piyasalar Raporu”, Sayı: 17, Mart 2010. https://www.bddk.org.tr/Duyuru/EkGetir/388?ekId=397 Erişim Tarihi:10-08-2021.
• Bektaş, S. (2021), “Entropi ve Mairca Yöntemleriyle Türk Katılım Bankalarının Finansal Performans Sıralaması”, İnternational Journal of Social Inquiry, 14(1), 113-144.
• BORIO C., DREHMANN M., (2009), Towards an Operational Framework for Financial Stability: “Fuzzy” Measurement and its Consequences, BIS Working Papers, No 284, June 2009, Sf. 1-32. CROCKETT A, (1997), “Why is Financial Stability a Goal of Public Policy: Maintaining Financial Stability in a Global Economy”, Federal Reserve Bank of Kansas City,
• ÇAĞIL, G. (2011). 2008 Küresel Kriz Sürecinde Türk Bankacılık Sektörünün Finansal Performansının ELECTRE Yöntemi ile Analizi. Maliye Finans Yazıları, 25(93): 59-86.
• ÇALIŞKAN, E. ve EREN, T. (2016). Bankaların Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Ordu Üniversitesi Bilim ve. Teknoloji. Dergisi, 6(2): 85-107.
• ÇETİN, Cüneyt Ali; BITIRAK, Anıl (2010). “Banka Karlılık Performansının Analitik Hiyerarşi Süreci ile Değerlendirilmesi: Ticari Bankalar ile Katılım Bankalarında Bir Uygulama”. Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 2(2) 75-92.
• Dadelo, S.; Z. Turskis, E. K.; Zavadskas, R. Dadeliene (2012), “Multiple Criteria Assessment of Elite Security Personal on The Basis of ARAS and Expert Methods”, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 46(4), 65-68.
• Ecer, F. (2016), “Aras Yöntemi Kullanılarak Kurumsal Kaynak Planlama Yazılımı Seçimi”, Journal of Alanya Faculty of Business, Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 8(1), 89-98.
• Ecer, F. (2019), “Özel sermayeli Bankaların Kurumsal sürdürülebilirlik Performanslarını Değerlendirmeye Yönelik Çok Kriterli Bir Yaklaşım: Entropi ve Aras Bütünleşik Modeli”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 365-390.
• ECER, Fatih (2013). Türkiye’deki Özel Bankaların Finansal Performanslarının Karşılaştırılması: 2008-2011 Dönemi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2),171-189.
• Erol, I.; Ferrell, W.G. (2009), “Integrated Approach for Reorganizing Purchasing: Theory and a Case Analysis on a Turkish Company”, Computers & Industrial Engineering, 56(4), 1192-1204.
• EŞSİZ, F. P. (2017). Finansal İstikrar ve Makro İhtiyati Politikalar Üzerine Bir Değerlendirme, JEBPIR, 35-63.
• FELL, J. and SCHINASİ, G. (2005). Assessing Financial Stability: Exploring The Boundaries Of Analysis. National Institute Economic Review, No: 192, 102- 117.
• GADANECZ, B. ve JAYARAM, K. (2008). "Measures Of Financial Stability–A Review". Irving Fisher Committee Bulletin, 31: 365-383.
• GENÇAY O., Finansal Dolarizasyon ve Finansal İstikrar Arasındaki İlişki: Türkiye Değerlendirmesi, TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Şubat 2007, Ankara.
• GERSL, A.ve HERMANEK, J. (2006) “Financial Stability Indicators: Advantages and Disadvantages of Their Use in The Assesment of Financial System Stability”, CNB Financial Stability Report.
• GÜL, S. (2019). Finansal İstikrarın Sağlanmasında Finansal Regülasyonun Rolü: Türkiye Bağlamında Bir Değerlendirme (1980-2017). (Yüksek Lisans Tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• GÜNEYSU, Y. ER, B. ve AR, İ. M. (2015). Türkiye’deki Ticari Bankaların Performanslarının AHS ve GİA Yöntemleri ile İncelenmesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, (9): 71-93.
• Hahm, J. Vd., Macroprudential Policies İn Open Emerging Economies, (2012), NBER Working Paper.
• HAHM, J., M, F.S., Shin, H.S. ve Shin, K. (2012). Macroprudential Policies in Open Emerging Economies. NBER Working Paper. No 177780.
• HUNTER, Li; ORR, A., WHITE, B. (2005), “Towards a Framework for Promoting Financial stability in New Zealand”, Rezerv Bank of New Zealand Bulletin, Vol.69, No.1
• IMF. (2001a). Financial Soundness Indicators: Policy Paper. Erişim: 10 Ağustos 2021. http://www.imf.org/external/np/mae/fsi/2001/eng/pp.pdf
• IŞIK, Ö. & ERSOY, E. (2020). Özel Sermayeli Mevduat Bankalarında Faiz Gelir ve Giderlerine Dayalı Performans Analizi: CRITIC ve EDAS Yöntemleri ile Bir Uygulama. Karaca, S.S. ve Demireli E. (Yay. haz.), Finans Teorisine Uygulamalı Katkılar -2 içinde (s. 69-89). Ankara: Ekin Yayınevi.
• JOSE, S. A., & GEORGİOU, A. (2009). Financial Soundness indicators (FISs): Framework and Implementation. IFC Bulletin 31, Measuring Financial Innovation and Its Impact. Basel, BIS, s.277-282.
• KAYGUSUZ, M., ERSOY, B., BOZDOĞAN, T. (2020). CAMELS Değerlendirme Sistemiyle Bankaların Finansal Performanslarının TOPSIS Yöntemiyle Analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(1), 68-95.
• LARGE, S. A., (2003), “Financial Stability: Maintaining Confidence in a Complex World”, Financial Stability Review, London: Bank of England, Aralık, ss. 170-74.
• ROSENGREN, E. S. (2000), “Modernizing Financial Regülation: Implications for Bank Supervision”, Journal of Financial Services Research, No:17.
• SCHINASI, J. G. (2004), Defining Financial Stability, IMF Working Paper, WP/04/187, October 2004, Sf. 6-12.
• SCHINASI, J. G. (2005), “Preserving Financial Stability”, IMF Economic Issues, No 36,
• SELİMLER, H. ve KARADAĞ, M. (2020), Türkiye ve Seçilmiş Ülkelerde Mevduat Kabul Eden Kuruluşların Finansal Sağlamlık Göstergelerinin Entropi ve Edas Yöntemi ile Değerlendirilmesi, Florya Chronicles of Political Economy, 6(1), 79-111.
• SUNDARARAJAN, V., ENOCH, Charles, S. J., Armida and other. (2002). Financial Soundness Indicators: Analytical Aspects and Country Practices, IMF Occasional Paper, No:212.
• TCMB (2005). Finansal İstikrar Raporu (Ağustos 2005), Sayı:1, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/2f4d8ddf-27bf-4721-8396-88a745b7ec17/Fir_TamMetin.pdf? MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-2f4d8ddf-27bf-4721-8396-88a745b7ec17-m3fBbIz Erişim Tarihi: 09.08.2021
• TCMB (2006). Finansal İstikrar Raporu (Haziran 2006), Sayı:2, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/3e60322c-4237-40ef-932f-6ee5cf555dac/Fir_TamMetin2.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-3e60322c-4237-40ef-932f-6ee5cf555dac-m3fBbIA Erişim Tarihi: 09.08.2021
• TCMB (2010). Finansal İstikrar Raporu (2010, Mayıs), Sayı:10 https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/c7469f86-3508-4176-8a57-8e6eb3272dcf/Fir_TamMetin10.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-c7469f86-3508-4176-8a57-8e6eb3272dcf-m3fBbSy Erişim Tarihi: 09.08.2021
• TCMB (2015), “Türkiye’de Finansal İstikrar Gelişmeleri, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/dc3570d0-3eeb-4393-9c4d-75d7e066c5f2/TCMB_KITAPCIK_2014.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-dc3570d0-3eeb-4393-9c4d-75d7e066c5f2-m5lk2Kv Erişim Tarihi: 10.07.2021 TCMB, (2021), Finansal İstikrar, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Para+Politikasi/Finansal+Istikrar/ Erişim Tarihi: 10.07.2021
• TCMB, (2014), Bülten, “Makro-ihtiyati Politikalar ve Araçlar”. Sayı. 35 https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/77402706-96b8-4359-b59a-47ef0e01e23c/BULTEN35.pdf?MOD=AJPERES Erişim Tarihi: 12.07.2021
• TİRYAKİ, G. (2012). Finansal İstikrar ve Bankacılık Düzenlemeleri (1990-2010 Türkiye Tecrübesi Işığında), İstanbul: Türkiye Bankalar Birliği, G.M. Matbaacılık ve Ticaret A.Ş.
• TOPAK, M. S. ve ÇANAKÇİOĞLU, M. (2019). Banka performansının ENTROPİ ve COPRAS yöntemi ile değerlendirilmesi: Türk bankacılık sektörü üzerine bir araştırma. Mali Çözüm Dergisi, 29(154),
• Türkiye Bankalar Birliği [TBB]. (2020). Bankalarımız 2020 https://www.tbb.org.tr/Content/Upload/Dokuman/7766/Bankalarimiz_2020.pdf Erişim Tarihi: 14.08.2021
• ULUDAĞ A. S. ve ECE, O. (2018). Türkiye’de Faaliyet Gösteren Mevduat Bankalarının Finansal Performanslarının TOPSIS Yöntemi Kullanılarak Değerlendirilmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 55(637): 49-80.
• ÜNAL, E. A. (2019). Özel Sermayeli Ticari Bankalarının Finansal Performansının SD ve WASPAS Yöntemleri ile Ölçümü. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 4(3), 384-400
• VAN den END, J. W. (2006). Indicator and Boundaries of Financial Stability. De Nederlandsche Bank, Working Paper No. 97
• VARLIK, S. (2008), Finansal İstikrarın Sağlanmasında Merkez Bankasının Rolü: Türkiye Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı İktisat Politikası Bilim Dalı
• Wang, T. C.; Lee, H. D. (2009), “Developing a Fuzzy TOPSIS Approach Based on Subjective Weights and Objective Weights” Expert System with Applications, 36(5), 8980-8985.
• WELLİNK, N., (2002), “Current Issues in Central Banking”, Oranjestad: Central Bank of Aruba, November 14
• YETİZ, F ve KILIÇ, Y. (2021), Bankaların Finansal Performansının VIKOR Yöntemi ile Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13(24), 151-164
• YİĞİTBAŞ, Ş. B. (2012), Bankaların Kredi Verme Davranşı Üzerine Asimetrik Bilginin Etkisi ve Reel Sektör. Ankara: G.M. Matbaacılık ve Ticaret A.f.
• Zavadskas, E. K.; Z. Turskis, (2010), “A New Additive Ratio Assessment (ARAS) method in Multicriteria Decision Making”, Technological and Economic Development of Economy, 16(2), 159-172.
• Zhang, H.; Gu, C.-L., Gu, L.-W., Zhang, Y. (2011), “The Evaluation of Tourism Destination Competitiveness by TOPSIS & Information Entropy- A Case in the Yangtze River Delta of China”, Tourism Management, 32(1), 443-451.