ANOTHER VIEW OF WOMEN'S LABOR: INFORMAL ELDERLY CARE

Yıl 2022, Sayı: 53, 119 - 142, 28.10.2022

Gül Aktaş

https://doi.org/10.30794/pausbed.1121422

Öz

One of the main problems of aging and what old age brings with it in today's societies is the issue of caring for the elderly who need help physically, economically and socio-psychologically. Not every social classes have access to home care services provided by public and private institutions for a fee. Especially, the worsening of living conditions and the problems caused by economic inadequacies have brought up the problematic of accessibility to these services. When the care service cannot be provided from institutional areas, especially women from family members take on great responsibilities for elderly care. The provision of care service by the women in the family can also be seen as a continuation of the sexist division of labor. This study is based on understanding of the problems experienced by women who care for elderly people (parents or parents-in-law) at home informally through their conversations. Within the scope of the research, in-depth interviews were conducted with 40 female participants from the lower and middle class of Denizli. According to the findings of the research, a significant part of women who take care of the elderly, regardless of social class, stated that they have psychological problems, their participation in social life is limited, they have economic difficulties and they question more about their old age.

Anahtar Kelimeler

Aging, old age, ınformal elderly care, care labor, elderly care labor

KADIN EMEĞİNİN BİR BAŞKA GÖRÜNÜMÜ: İNFORMAL YAŞLI BAKIMI

Öz

Günümüz toplumlarında yaşlılık ve yaşlılığın beraberinde getirdiği temel sorunlardan bir tanesi de fiziki, ekonomik ve sosyo-psikolojik olarak yardıma ihtiyaç duyan yaşlıların bakım meselesidir. Kamu ve özel kuruluşlardan ücret karşılığında alınan evde bakım hizmetlerine toplumun her kesimi ulaşamamaktadır. Özellikle yaşam koşullarının ağırlaşması, ekonomik yetersizliklerin ortaya çıkardığı problemler bu hizmetlere erişilebilirlik sorunsalını gündeme getirmiştir. Bakım hizmetinin kurumsal alanlardan karşılanamadığı noktada aile üyelerinden özellikle kadınlar, yaşlı bakımı konusunda büyük sorumluluklar üstlenmektedir. Bakım hizmetinin ailedeki kadınlar tarafından karşılanması cinsiyetçi işbölümünün de bir devamı olarak görülebilir. Bu çalışma informal/gayri resmi olarak evde yaşlıların (anne-baba ya da kayınvalide-kayınbaba) bakımını üstelenen kadınların yaşadıkları sorunları onların söylemleri üzerinden anlamak üzere temellendirilmiştir. Araştırma kapsamında Denizli’nin alt ve orta kesiminde yaşayan 40 kadın katılımcı ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre, toplumsal sınıf fark etmeksizin yaşlı bakımını üstlenen kadınların önemli bir kesimi psikolojik sorun yaşadıklarını, sosyal hayata katılımlarının sınırlı olduğunu, ekonomik açıdan zorlandıklarını ve kendi yaşlılık dönemlerine ilişkin daha fazla sorgulamaya girdiklerini dile getirmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlanma, Yaşlılık, Informal/gayri resmi yaşlı bakımı, Bakım emeği, Yaşlı bakım emeği

Kaynakça

• Acar Savran, G. (2013). Beden Emek Tarih Diyalektik Bir Feminizm İçin, 3. Baskı, Kanat Kitap, İstanbul.
• Adak, N. (2003). “Yaşlıların Gayri Resmi Bakıcıları: Kadınlar”, Aile ve Toplum, 5/2, 81-90.
• Aközer, A.R. (2011). Türkiye’de Yaşlılık Dönemine İlişkin Beklentiler, (Yay. Haz: A.R. Kalaycı), 1. Baskı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Aldemir, Ç. (2016). Kadının Görünmeyen Emeğinin Görünür Kılınması: Ev İçi Emeğin Ücretlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Osmangazi Üniversitesi.
• Arpacı, F. (2009). “Yaşlıya Bakan Kadınların Bakım Yüklerinin İncelenmesi”, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 1, 61-72.
• Aylaz, R., Bayram, N., Aslan, H., Yıldırım, H. (2018). “Kırılgan Gruba Evde Bakım Vericilerin Yaşam Memnuniyeti ve Yaşam Yükleri Arasındaki Bağıntı ve İlişkili Etmenler”, Journal Smart, 4/11, 503-513.
• Baran, A. G., Kalınkara, V., Aral, N., Akın, G., Baran, G., Özkan, Y. (2005). Yaşlı ve Aile İlişkileri: Ankara Örneği. 1. Baskı, T. C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Creswell, J. W. (2016). Nitel Araştırma Yöntemleri, (Çev. Ed: M. Bütün, S. B. Demir), 3. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Doğanay, G., Güven, S. (2019). “Ailede Yaşlı Bakım Rolünü Üstlenen Kadınların Bakımına İlişkin Görüşleri: Giresun İli Örneği”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11/21, 343-357.
• Ender, R. (2010). “Evde Yaşlı Bakımı İle İlgili Temel Kavramlar”, Evde Yaşlı Bakım Hizmetleri, (Ed: A. Beki), İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Erol, S. I. (2016). “Küresel Bir Sorun Olarak Demografik Dönüşüm: Nedenleri, Etkileri ve Alınması Gereken Önlemler”, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 37, 75-123.
• Ersoy, A. F., Arpacı, F. (2001). “Aile Ortamında Yaşlı Bakımında Gelin Yaşlı İlişkileri”. I. Ulusal Yaşlılık Kongresi, Ankara 10-11 Ekim 2001, 354-364.
• İçli, G. (2016). “Sosyal Statü ve Rol Bağlamında Yaşlılık”, Yaşlılık Sosyolojisi, (Ed: H. Ceylan), Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Kalınkara, V. (2016). “Nüfus Yaşlanması ve Toplumsal Boyutları”, Yaşlılık Sosyolojisi, (Ed: H. Ceylan), Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Karahan, A., Güven, S. (2002). “Yaşlılıkta Evde Bakım”, Turkish Journal of Geriatrics, 5/4, 155-159.
• Kırışık, H., Korkmaz Yaylagül, N. (2020). “Yaşlı Bakımında Kadın Emeği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 38, 17-41.
• Nazlı, A. (2016). “Yaşlı, Birey ve Toplum: Yaşlanmaya Sosyolojik Bakış”, Ege Tıp Dergisi, 55 (Ek Sayı), 1-5.
• Nazlıer Keser, E.N. (2020) “Yaşlı Bakım Uygulamalarındaki Etik Sorunlar Üzerine Bir Değerlendirme”, Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 31/1, 303-333.
• Oğlak, S. (2017). “Yaşlı Bakımında Görünmeyen İşgücü: Aile Bakımı ve Ekonomik Değeri”, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4/2, 73-87.
• Oktik, N. (2021). “Yaşlılık Üzerine”, Yaşam Evrelerini Anlamak, , (Ed: B. Varışlı-N. Oktik), Pegem Akademi, Ankara.
• Özateş Gelmez, Ö.S. (2014). Kadın Bakım Emeğinin Evde Bakım Uygulaması Üzerinden Değerlendirilmesi Bir Karma Yöntem Araştırması: Ankara Mamak Örneği, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Özateş Gelmez, Ö.S. (2016). “‘Duman Adamları’ Yakalamak: Evde Bakım Uygulaması Kapsamında Bakım Veren Kadınların Zaman Yoksullukları”, Karatahta İş Yazıları Dergisi, 4, 109-122.
• Özkul, M., Kalaycı, I. (2018). “Enformel Bir İş ve İstihdam Alanı Olarak Yaşlı Bakıcılığı: Yaşlı Yakınları ile Bakıcı İlişkilerinde Yaşanan Sorunlar”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 9/20, 1-27.
• Özmete, E. (2017). Türkiye’de Kuşaklararası Dayanışmanın Değerlendirilmesi, 1. Baskı, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Öztop, H., Şener, A., Güven, S. (2008). “Evde Bakımın Yaşlı ve Aile Açısından Olumlu ve Olumsuz Yönleri”, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 1, 39-49.
• Taşdelen, P., Ateş, M. (2012). "Evde Bakım Gerektiren Hastaların Bakım Gereksinimleri ile Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi", Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 9/3, 22-29.
• TAYA (2016). Türkiye Aile Yapısı Araştırması, T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• TÜİK (2016). “Aile Yapısı Araştırması”, Erişim Tarihi: 04.02.2022, Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Aile-Yapisi-Arastirmasi-2016-21869.
• TÜİK (2020). “Doğum İstatistikleri”. Erişim Tarihi: 18.01.2022, Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dogum-Istatistikleri-2020-37229.
• TÜİK (2020). “İstatistiklerle Yaşlılar”. Erişim Tarihi: 13.12.2021, Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2020-37227.
• TÜİK. “Zaman Kullanım Araştırması 2014-2015”, Erişim Tarihi: 15.03.2022, Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Zaman-Kullanim-Arastirmasi-2014-2015-18627.
• Türkiye’de Yaşlılık Tahayyülleri ve Pratikleri Araştırması (2019). Erişim Tarihi: 15.03.2022, Erişim Adresi: https://yada.org.tr/yayinlar/turkiyede-yaslilik-tahayyulleri-ve-pratikleri-arastirmasi.
• Yağar, F. (2022). “Türkiye’de Evde Bakım Hizmetlerine İlişkin Hasta Beklentilerinin Doküman Analizi ile İncelenmesi”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 48, 203-2014.
• Zorlu, T. (2017). “Yaşlılar için Konutta İç Mekân Tasarımı ve Ergonomi”, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10/2, 40-53.