KENTLERDE ZORUNLU GÖÇÜN ETKİLERİ: HAKKARİ ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Sayı: 55, 61 - 80, 03.03.2023

Fatma Ökde

https://doi.org/10.30794/pausbed.1117053

Cited By: 1

Öz

Göç konusu geçmişten günümüze kadar üzerinde konuşulan ve güncelliğini koruyan bir konu olup birçok disiplin tarafından farklı yönleriyle tartışılmaktadır. Türkiye bulunduğu coğrafi konumu ve geçirdiği tarihsel süreci boyunca uluslararası ve ulusal göçe maruz kalarak göç olgusundan fazlasıyla etkilenmiştir ve etkilenmektedir. Türkiye’de 1950-1980 yılları arasındaki iç göçler ekonomik sebeplerden kaynaklanırken 1980’lerde bu sebeplere güvenlik sorunu da eklenmiştir. Doğu ve güneydoğuda başlayan PKK terör örgütü ve devlet güçleri arasındaki çatışmalar nedeniyle köylerin boşaltılması sonucu yüzbinlerce insan kentlere göç etmiştir. Çalışmada köy boşaltmalarından etkilenen Hakkâri’de ortaya çıkan sorunlar irdelenerek, göç deneyimi yaşayanların sosyal, ekonomik ve kültürel açıdan geçirdiği değişim araştırılmıştır. Araştırmada, açık ve kapalı uçlu sorulardan oluşan yapılandırılmış bir nitel araştırma yöntemi olan derinlemesine görüşme yöntemi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda kentte nüfus artışı sonucu altyapı, eğitim, sağlık ve istihdam alanlarında yetersizlikler görülmüştür. Göçle gelenlerde ise konut sıkıntısı, işsizlik, adaptasyon sorunları, dışlanma, geçim sıkıntısı, insani ilişkilerin bozulması ve bireyselleşmenin ortaya çıkması gibi sorunlarla karşılaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zorunlu göç, İç göç, Göç türleri.

EFFECTS OF FORCED MIGRATION IN CITIES: EXAMPLE OF HAKKÂRİ

Öz

The issue of migration is a topic that has been talked about and kept up to date from past to present, and it is discussed from different aspects by many disciplines. Because of its geographical location, Turkey has been exposed to international and national migration throughout its historical process, and has been and is greatly affected by the phenomenon of migration. While internal migrations between 1950-1980 in Turkey were caused by economic reasons, security problems were added to these reasons by the 1980s. Hundreds of thousands of people migrated to the cities as a result of the evacuation of the villages due to the conflicts between the PKK terrorist organization and state forces that started in the east and southeast of the country. In this study, the problems that emerged in Hakkari, which was affected by the village evacuation, have been examined and the social, economic and cultural changes of those who experienced migration have been investigated. In this study, in-depth interview method, which is a structured qualitative research method consisting of open and closed questeducathas been used. As a result of population growth in the city, inadequacies in infrastructure, education, health and employment have emerged; The immigrants are faced with problems such as housing shortage, unemployment, adaptation problems, exclusion, deterioration of human relations and the emergence of individualization

Anahtar Kelimeler

Forced migration, Internal migration, Types of migration.

Kaynakça

• Açıkgöz, R. ve Yusufoğlu, Ö. Ş. (2012). “Türkiye’de Yoksulluk Olgusu ve Toplumsal Yansımaları”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1/1, 76-117.
• Adıgüzel, Y. (2020). Göç Sosyolojisi, 4. Baskı, Nobel Akademik, Ankara.
• Aksoy, Z. (2012). “Uluslararası Göç ve Kültürlerarası İletişim”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(20), 292-304.
• Akşit, D. G., Bozok, Y. D. ve Bozok, Y. D. (2015). “Zorunlu Göç, Sorunlu Karşılaşmalar: Hisar Köyü, Nevşehir'deki Suriyeli Göçmenler Örneği”, Maltepe Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1/2, 92-116.
• Aydınlı, H. İ., ve Çiftçi, S. (2015). “Türkiye'de Kır-Kent Kavramlarının Değişen Niteliği ve Mevzuatın Sürece Etkisi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(54), 192-200.
• Barışık, S. (2020). Göç Kavramı, Tanımı ve Türleri. Küreselleşen Dünyada Fırsat Eşitliği Arayışında Uluslararası Göç ve Türkiye'nin Suriye Deneyimi, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Başel, H. (2007). “Türkiye’de Nüfus Hareketlerinin ve İç Göçün Nedenleri”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 53, 515-542.
• Berker, A. (2016). “Zorunlu Göçün Yol Açtığı Refah Kaybının İncelenmesi: Yaşam Memnuniyeti Yaklaşımı”, ODTÜ Gelişim Dergisi, 43, 675-706.
• Bostan, H. (2017). “Türkiye’de İç Göçlerin Toplumsal Yapıda Neden Olduğu Değişimler, Meydana Getirdiği Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Coğrafya Dergisi, 35, 1-16.
• Bozkurt, N. (2000). Denizi Kurutmak, 1. Baskı, Belge, İstanbul.
• Ceylan, O. (2019). "1950-1980 Arasında Türk Tarımında Yeşil Devrim: Serhat İlimiz Hakkâri Örneği", Cumhuriyet Devrinin Bir Serhat Vilayeti Hakkâri Uluslararası Sempozyumu, Hakkari: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 482, 203-240.
• Ceylan, Y. (2012). “Zorunlu Göç ve Suç İlişkisi (Muş İli Örneği)”, Akademik Bakış Dergisi, 32, 1-18. Çağlar, T. (2018). “Göç Çalışmaları için Kavramsal Bir Çerçeve”, Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, Haziran, 5/8, 26-49.
• Deniz, T. (2014). “Uluslararası Göç Sorunu Perspektifinde Türkiye”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 181, 175-204.
• Ekici, S. ve Tuncel, G. (2015). “Göç ve İnsan” Birey ve Toplum, 5/9, 9-22.
• Eliçalışkan, M. (2021). Coğrafya Dünyası. (29.01.2022). https://www.cografya.gen.tr/tr/hakkari/
• Erkan, R. ve Erdoğdu, M. Y. (2006). “Göç ve Çocuk Suçluluğu”, Aile ve Toplum, 8/3, 79-90.
• Ertuş, M. S. (2019). "1990’lı Yıllarda Hakkâri İlinde Köy Boşaltmalarıyla Oluşan Göç Hareketlerinin Hakkâri Şehri Üzerindeki Sosyo Kültürel ve Mekânsal Etkileri", Cumhuriyet Devrinin Bir Serhat Vilayeti Hakkâri Uluslararası Sempozyumu, Hakkari: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 482, 87-112.
• Hacaloğlu, A. (1997). Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da Boşaltılan Yerleşim Birimleri Nedeniyle Göç Eden Yurttaşlarımızın Sorunlarının Araştırılarak Alınması Gereken Tedbirlerin Tespit Edilmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu. (12.02.2022). https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/handle/11543/2795
• Hakkari Valiliği (2022). İlimiz Tarihi. (29.01.2022). http://www.hakkari.gov.tr/ilimiz-tarihi
• İçduygu, A., Sirkeci, İ. ve Aydıngün, İ. (1997). "Türkiye’de İç Göç ve İç Göçün İşçi Hareketine Etkisi", Türkiye'de İçgöç: Sorunsal Alanları ve Araştırma Yöntemleri Konferansı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 6-8 Haziran, 207-244.
• Kasarcı, A. G. (1996). “Türkiye’de Nüfus Gelişimi”, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 5, 247-267.
• Kaya, N., Doğan, R., Meertens, S. ve Aydın, Y. (2006). Türkiye’de Yerinden Edilen Kişiler Sorunu. Geri Dönüş ve Zararlarının Tazmini İçin Eylem Kılavuzu, Toplum ve Hukuk Araştırmaları. (02.10.2022). http://www.tohav.org/Content/UserFiles/ListItem/Docs/katalog6427kilavuz.pdf
• Keleş, D. İ. (1997). Türkiye'de Göç Eğilimleri ve Şehirleşme Süreci. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 1, sayı 2, 167-187.
• Keser, İ. (2011). Göç ve Zor, 1. Baskı, Ütopya, Ankara.
• Kınık, K. (2010). “Göç, Sürgün ve İltica”, Hayat Sağlık Dergisi, 2, 36-39.
• Koçak, Y. D. ve Terzi, E. (2012). “Türkiye’de Göç Olgusu, Göç Edenlerin Kentlere Olan Etkileri ve Çözüm Önerileri”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3/3, 163-184.
• Kule, H. ve Es, M. (2005). “Türkiye’de kentsel yoksulluk: Kocaeli örneği”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 50, 259-300.
• Kurban, D., Yükseker, D., Çelik, A. B., Ünalan, T. ve Aker, A. T. (2008). Zorunlu Göç ile Yüzleşmek: Türkiye'de Yerinden Edilme Sonrası Vatandaşlığın İnşası, 2. Baskı, Tesev Yayınları, İstanbul.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2022). Hakkari Tarihi. (29.01.2022). https://hakkari.ktb.gov.tr/TR-158986/hakkari-tarihi.html
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2022). Hakkari İlinde Nüfus. (29.01.2022). https://hakkari.ktb.gov.tr/TR-160244/hakkari-ilinde-nufus.html
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2022). Hakkari İlinde Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Etkileri. (29.01.2022). https://hakkari.ktb.gov.tr/TR-160245/hakkari-ilinde-nufusun-sosyal-ve-ekonomik--nitelikleri.html
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2022). Hakkari Tarihi. (29.01.2022). https://hakkari.ktb.gov.tr/TR-159078/hakkarinin-konumu.html
• Orhan, F. (2018). "Ahıska’dan Erzincan’a Uzanan Bitmeyen Göç: Ahıska Türklerinin Sürgün ve Zorunlu Göç İle Geçen Hayatı", Zorunlu Göçler ve Doğurduğu Sosyal Travmalar İçinde, (Ed. Solak, A. Ve Özpolat, V.), Hegem yayınları, Ankara, 89-112.
• Ö. Ö. (2016). Hakkari Vilayetinin Sosyo-İktisadi ve Siyasi Yapısı (1923-1960). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Uşak Üniversitesi.
• Özdemir, H. (2012). “Türkiye'de İç Göçler Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Akademik Bakış Dergisi, 30, 1-18.
• Özmen, Ş. Y. (2019). "Seyahat Bloggerlarının Gözünden Hakkari", Cumhuriyet Devrinin Bir Serhat Vilayeti Hakkâri Uluslararası Sempozyumu, Hakkari: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, 482, 271-291.
• Resmi Gazete (2012). On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. (25.04.2022). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6360.pdf
• S, B. (2021). "Hakkari İlinin Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası". Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Sadıkoğlu, B. ve Doğan, P. D. (2020). “Hakkari İlinde Cumhuriyet’ten Günümüze Eğitim Fonksiyonunun Gelişimi”, Journal of Awareness, 5/3, 449-462.
• Sağlam, S. (2006). “Türkiye'de İç Göç Olgusu ve Kentleşme”, Türkiyat Araştırmaları, 5, 33-45.
• Sami, Y. K. (2009). “Zorunlu Göçle Yüzleşirken; Kentsel Bağlamda Ortaya Çıkan Kültürel ve Toplumsal Ayrışma: Diyarbakır Kent Örneği”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8/30, 250-265.
• Sarman, A., Günay, U. ve Sarman, E. (2018). "Savaş ve Göçün Çocuklar Üzerindeki Travmatik Etkileri", Zorunlu Göçler ve Doğurduğu Sosyal Travmalar içinde Ankara: Hegem Yayınları, 34-42.
• Sayılan, H. (2019). "Coğrafi Açıdan Hakkâri İlinin Tarihi ve Kültürel Turizm Potansiyeli", Cumhuriyet Devrinin Bir Serhat Vilayeti Hakkâri Uluslararası Sempozyumu, Hakkari: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk, 482, 241-269.
• Sevim, Y. (2010). “Terör Mağdurları: Geriye Göç Çözüm mü?”, Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Dergisi, 1/1 17-35.
• Tamer, M. ve Birvural, A. (2018). “Zorunlu Göçün Toplumlarda Oluşturduğu Problemler”. Zorunlu Göçler ve Doğurduğu Sosyal Travmalar, (Ed. Solak, A. Ve Özpolat), V Hegem Yayınlar, Ankara, 9-21.
• Taşçı, A. F. (2009). “Bir Sosyal Politika Sorunu Olarak Göç”. Kamu-İş, 10/4, 177-205.
• Tekeli, İ. (2008). "Göç ve Ötesi”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 22, 329-336.
• Tekeli, İ. ve Erder, L. (1978). Yerleşme Yapısının Uyum Süreci Olarak İç Göçler, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara.
• Tekin, H. H. (2006). “Nitel Araştırma Yönteminin Bir Veri Toplama Tekniği Olarak Derinlemesine Görüşme, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(13), 101-116.
• Resmi Gazete (2004). Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun. (25.04.2022). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5233&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Tokmak, M. (2016). “Sözlü Tarih ve Derinlemesine Görüşme”, Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2/3, 83-98.
• Top, E. M. (2010). Hakkari, T.C. Hakkari Valiliği, Yayın No: 6, Hakkari.
• Tuncel, G. ve Gündoğmuş, B. (2013). “Güneydoğuda Yaşanan Köy Boşaltma Hadiselerinin Siyasal Yansımaları ve Şırnak İl Ölçeğindeki Seçmen Tercihine Etkisi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12/44, 234-254.
• TÜİK. (2022). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. (09.01.2022). https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=nufus-ve-demografi-109&dil=1
• Tümtaş, M. S. (2009). “Yoksulluktan Yoksunluğa Göç: Marmaris ve Mersin Örnekleri. Toplum ve Demokrasi, 3/5, 111-134.
• Tümtaş, M. S. ve Ergun, C. (2014). “Göç ve Yoksulluk Kıskacında Yıkılan Bir Kent: Van”, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 5(2), 1-23.
• Tümtaş, Y. D. ve Ergun, D. D. (2016). “Göçün toplumsal ve mekânsal yapı üzerindeki etkileri”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21/4, 1347-1359.
• TÜSİAD. (1999). Türkiye’nin Fırsat Penceresi: Demografik Dönüşüm ve İzdüşümleri, TÜSİAD Yayınları, İstanbul.
• Ünal, A. Z. (2013). “Yerinden Olmuşların Yoksulluğunu Yeniden Üreten Habitus”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 15(25), 105-112.
• Yıldırım, A. (2014). “Kırsaldan Kente Göç ve Değişen Siyaset: Muş Örneği”. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3, 25-32.
• Yıldırım, E., Adıyaman, M. ve Kaplan, Y. (2022). Hakkari Doğa Sporları Rotaları, Hakkari Üniversitesi Yayınları, Hakkari.
• Yıldız, M. Z., ve Alaeddinoğlu, F. (2011). “Göç ve Yoksulluk: Hakkâri Örneği”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10/1, 437- 462.
• Yılmaz, A. (2014). “Uluslararası Göç: Çeşitleri, Nedenleri ve Etkileri”, Turkish Studies, 9/2, 1685-1704.
• Yılmaz, V. (2019). “İç Göçün Nedenleri ve Değerlendirilmesi: Bitlis İli Örneği”, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9/11, 1709-1735.
• Yılmaz, V. ve Çelik, M. (2018). “İç Göçün Sebepleri ve Değerlendirilmesi: Bitlis”. Zorunlu Göçler ve Doğurduğu Sosyal Travmalar, (Ed. Solak, A. Ve Özpolat, V), Hegem yayınları, Ankara, 132-158.
• Yüceşahin, M. M., ve Özgür, E. (2006). “Türkiye’nin Güneydoğusunda Nüfusun Zorunlu Yerinden Oluşu: Süreçler ve Mekansal Örüntü”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 4(2), 15-35.
• Yüksel, A. N. (2020). “Nitel Bir Araştırma Tekniği Olarak: Görüşme”, Socıal Scıences Studıes Journal, 56, 542.