AN EXAMPLE OF A CIVIL BUILDING PRESERVED TO THE DAY IN ZİLE: EMİNE TEKGÖZ HOUSE

Yıl 2024, Sayı: 61, 429 - 450, 22.03.2024

Uğur Demirbağ

https://doi.org/10.30794/pausbed.1384407

Öz

One of the types of civil buildings that have the most important place in our social life is traditional residences. Housing gives traces of a family's history, social life and culture of a society. Traditional houses have an important place in terms of sustainability for social and cultural values that have an important place in the protection of our cultural heritage. The architectural features of the houses have emerged with the accumulation of cultures, geographical and climatic characteristics, sociological and economic effects, religion and lifestyles throughout history. Zile is one of the leading cities in terms of cultural heritage of Tokat. One of these cultural heritage building types is traditional houses. The houses reflect the history, culture and art of a city. Traditional residences in the district center of Zile are concentrated on the outskirts of the castle. The residences are located within the urban protected area. One of these traditional residences is Emine Tekgöz House. The house is in plan type with an interior sofa and there are rooms around the sofa. The building has a two-storey facade and the upper floor is in the form of a flat overhang. The preservation of the house and the restoration of the house are important for civil architecture.

Anahtar Kelimeler

Zile, House, Architectural, Technical, Restoration

ZİLE’DE GÜNÜMÜZE KADAR KORUNMUŞ BİR SİVİL YAPI ÖRNEĞİ: EMİNE TEKGÖZ EVİ

Öz

Toplum hayatımızda en önemli yeri olan sivil yapı tiplerinden biri de geleneksel konutlardır. Konut bir ailenin bir toplumun tarihi, sosyal yaşamı ve kültürü ile ilgili izler vermektedir. Geleneksel konutlar kültürel mirasımızın korunmasında önemli yer tutan sosyal ve kültürel değerler için sürdürebilirlik açısından önemli bir yer tutmaktadır. Konutların mimari özellikleri tarih boyunca devam eden kültürlerin birikimleriyle, coğrafi ve iklimsel özellikleriyle, sosyolojik ve ekonomik durumlarla, din ve hayat yaşantısı gibi faktörlerle ortaya çıkmıştır. Zile Tokat’ın kültürel miras açısından önde gelen şehirlerden biridir. Bu kültürel miras yapı tiplerinden birini geleneksel konutlar oluşturmaktadır. Konutlar bir kentin tarihini, kültürünü ve sanatını yansıtmaktadır. Zile ilçe merkezindeki geleneksel konutlar kalenin eteklerinde yoğunluk göstermektedir. Konutlar kentsel sit alanı içerisinde yer almaktadır. Bu geleneksel konutlardan biri de Emine Tekgöz Evidir. Konut iç sofalı plan tipinde olup sofa etrafında odalar vardır. Yapı iki katlı bir cephe göstermiş olup üst kat düz çıkma şeklindedir. Konutun korunarak günümüze gelmesi restorasyonun yapılması sivil mimari için önemlilik arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Zile, Ev, Mimari, Teknik, Restorasyon

Kaynakça

• Adnan Seçkin Arşivi, 2003.
• Akdeniz, M. G. (2017). Tarih Öncesi ve İlkçağ Mimarlığı. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Altuner, H. (2013). “Geleneksel Niğde Evleri Giriş Düzenlemeleri”, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 8/8, 1643 – 1670.
• Ashihara, Y. (1970). Exterior Design In Architecture. New York: Van Nostrand Reinhold Company.
• Bektaş, C. (1996). Türk Evi (1. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bilget, N. B. (1991). Sivas Evleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Demirbağ, U. (2018). Zile’de Geleneksel Konutların Cephe Biçimlenişi, Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2/1, 140-153.
• Demirbağ, U. ve Urfalıoğlu, N. (2019). Çankırı Merkez İlçe Geleneksel Konutlarının Cephe Biçimlenişi, Art-Sanat Dergisi, 11, 71-100.
• Dıykanbayeva, M. (2017). Kırgız Kültüründe Boz Üy, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 28, 217–226.
• Durgun Şahin, Y. ve Çetintürk, E. Nihal. (2020). Türk Evi Ölçeğinde Geleneksel Malatya Evlerinin Sosyo-Kültürel Sürdürebilirliğinin Değerlendirilmesi, Tübav Dergisi, 13/1, 50-67.
• Eldem, S. H. (1954). Türk Evi Plan Tipleri (1. Baskı). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• Eldem, S. H. (1984). Türk Evi I (1. Baskı). İstanbul: Taç Vakfı Yayınları. Göney, S. (1995). Şehir Coğrafyası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Coğrafya Bölge Yayınları.
• Günay, R. (1999). Türk Ev Geleneği ve Safranbolu Evleri (2. Baskı). İstanbul: YEM Yayınları.
• Günesen, Ö. (2007). Bir Asırda Tokat Nesilden Nesile Bir Miras. Tokat: Çözüm Ajans Yayınları.
• Hasol, D. (2016). Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü. İstanbul: YEM Yayınları.
• Karacalı, A. O. (2021). Amasya Yalıboyu Evlerinin Mimari Özellikleri Üzerine Bir Değerlendirme ve Bir Öneri, İnternational Journal of İnterdisciplinary and İntercultural Art, 6/13, 15-25.
• Kılcı, G. ve Urak. Z. G. (2021). Sivas Geleneksel Konut Mimarisinin Özellikleri ve Korunma Sorunları, Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 6/2, 371-392.
• Kılıç, M. ve Özdemir, D. (2021). Geleneksel Türk Konaklarının İncelenmesi Yozgat Konakları, Sanat ve Tasarım Dergisi, 9/4, 1-13.
• Kılıçoğlu, S., Devrim, H. ve Araz, N. (1969). A. Meydan Larousse. İstanbul: Meydan Yayınevi.
• Kuban, D. (1975). Sanat Tarihimizin Sorunları. İstanbul: Çağdaş Yayınları.
• Kutluay, S. (2012). Zile Koruma Amaçlı İmar Planı Araştırma Raporu. Ankara: Kutluay Planlama.
• Küçükerman, Ö. (2007). Kendi Mekânının Arayışı İçinde Türk Evi. İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, Apa Ofset Basımevi.
• Önal, M. M. ve Çellek, S. (2016). İç Anadolu’da Geleneksel Türk Evleri, Yapısal Özellikleri, Yozgat ve Kırşehir Örneği, 315-331.
• Özçağlar, A. (1996). Zile’nin Kuruluşu, Gelişmesi ve Bugünkü Fonksiyonel Özellikleri, Coğrafya Bilim ve Uygulama Kolu-Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 4, 145-163
• Özçağlar, A. (2009). Zile’nin Coğrafi Potansiyeli ve Sürdürülebilir Kalkınma Bakımından Önemi, Tarihi ve Kültürü İle Zile Sempozyumu, Zile Belediyesi Kültür Yayınları, 200-206.
• Özdoğan, M. (2007). “Neolitik Yaşam Biçiminin Orta Anadolu’dan Avrupa’ya Aktarımı”, 12000 Yıl Önce Uygarlığın Anadolu’dan Avrupa’ya Yolculuğunun Başlangıcı, Neolitik Dönem. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. https:// www.parselsorgu.tkgm.gov.tr, 2023
• Şahin, N. ve Parlak Biçer, Ö. (2021). Geleneksel Çorum Evlerinde Ahşap Yapım Sistemlerinin İncelenmesi, Erciyes Akademi Dergisi, 35/4, 1554-1586.
• Seçkin, A. (2010). Tokat Zile’de Geleneksel Evlerden Örnekler, Koruma Sorunları ve Öneriler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kadir Has Üniversitesi.
• Ercan, A. S. (2018). Zile Geleneksel Kent Dokusunda Sokak Çözümlemeleri. (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi.
• Şimşirgil, A. (1991). Osmanlılar İdaresinde Zile Şehri (1455-1574), Türklük Araştırmaları Dergisi, 6, 231-243.
• Tali, Ş. (2006). “Geleneksel Kayseri Evlerinde Süsleme”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, 61-86.
• Tuztaşı, U. (2013). İdealleştirilmiş “Türk Evi” Fikrinin Historiyografik Çözümlenmesi, ICONARP International Journal of Architecture and Planning I, 1, 66-91.
• Uzun, T. ve Talu, E. G. (2021). Tokat’ta Geleneksel Konut Mimarisine Üç Örnek: Mustafa Vasfi Süsoy Konağı, Gazi Osman Paşa Konağı, Cevdet Erek Konağı, Modular Journal, 2/1, 12-45.
• Yiğitbaşı, N. T. ve Uz, F. (2016). XIX. Yüzyıl Samsun’da Bir Grup Konut Mimarisi, Uluslararası Amisos Dergisi, 1/1, 22-43.