LIED İLE MÉLODIE ARASINDAKİ BENZERLİKLER VE FARKLILIKLARA GENEL BİR BAKIŞ

Yıl 2024, Sayı: 65, 375 - 394, 21.11.2024

Mehmet Girgin , Özlem Ebesek

https://doi.org/10.30794/pausbed.1476544

Öz

19. yüzyıl Avrupa ülkelerinde yaşanan romantizm akımı, teknolojik gelişmeler, ulusal kimliklerin önem kazanması, müzik eğitimi ve yayıncılığının artması, müziğin kültürler arasındaki etkileşimini artırmış ve kendine has ulusal kimliklerine bürünmüş birbirine benzer türlerin farklı yerlerde yaygınlaşmasına sebebiyet vermiştir. Bu türlerden biri de Alman kültüründe yer alan lied geleneğidir. Lied, Almanca “şarkı” demektir. Ancak kelimenin tek başına taşıdığı anlam onu türler ve biçimler arasında farklı bir kategoriye koymak yerine yalnızca vokal müzik türü içerisinde konumlandırmaya yetebilmektedir. Oysaki lied geleneği kendi başına bir tür olmaktan öteye geçmiş, Akkılıç (2010) örneğinde de görüldüğü gibi, insanların ondan “lied sanatı” olarak bahsetmeye başlanmasıyla da neredeyse başlı başına bir sanat olma iddiasını bile üstlenmiştir. Mélodie ise Lied geleneğinin Fransa’ya gelmesiyle ortaya çıkmış ve onun kadar başarıya ulaşmış farklı bir türdür. Ancak her iki türün birbirine olan benzer yanları, onları iki farklı kategoride değerlendirmeyi zorlaştırmaktadır. Bununla birlikte, iki tür arasındaki ayrımın iyi belirlenebilmesi için aralarındaki benzerliklerin de iyi belirlenmesi gerekmektedir. Bu çalışmada Lied türünün mélodie türü ile aralarındaki benzerlikleri ve farklılıkları üzerinde durulmuştur. Çalışma süresince veriler ilgili literatürün taranmasıyla elde edilmiş ve her iki türden birer örnek seçilerek karşılaştırmalı analizi yapılmıştır. Elde edilen verilerin değerlendirilip yorumlanması sonucunda her iki tür arasındaki müzikal anlamın birbirine yakınlığını görülmüş ve bu yakınlığa bir ayrım katkısı getirebilmek için müzikal açıdan farklı olanın ne olduğu sorusu düşünülmüştür. Bu soruya yanıt aranırken, yapılan literatür taraması ve analizler, her iki tür arasındaki en önemli müzikal farkın Alman lied türünün dramatik yönü olduğunu göstermiştir. Çalışmada yer alan örnek eserler, ‘dramatik’ kelimesinin taşıdığı tiyatral anlam göz önünde bulundurularak incelendiğinde, bu iki tür arasındaki kavram kargaşasının önemli ölçüde azalacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Lied, Mélodie, Dramatik

AN OVERVIEW OF THE SIMILARITIES AND DIFFERENCES BETWEEN LIED AND MÉLODIE

Öz

The Romanticism movement experienced in 19th century European countries, technological developments, the importance of national identities, the increase in music education and publishing increased the interaction between cultures and caused similar genres that took on their own national identities to become widespread in different places. One of these genres is the lied tradition in German culture. Lied means “song” in German. However, the meaning of the word alone is enough to place it only within the vocal music genre, rather than placing it in a different category among genres and forms. However, the lied tradition has gone beyond being a genre in its own right, and as can be seen in the example of Akkılıç (2010), it has almost taken on the claim of being an art form in its own right when people started to refer to it as “lied art”. Mélodie, on the other hand, is a different genre that emerged with the Lied tradition coming to France and has achieved as much success as it. However, the similarities of both genres make it difficult to evaluate them in two different categories. However, in order to distinguish between the two genres well, the similarities between them must also be well determined. This study focuses on the similarities and differences between the Lied genre and the mélodie genre. During the study, the data was obtained by scanning the relevant literature and a comparative analysis was made by selecting one example from each genre. As a result of the evaluation and interpretation of the obtained data, the closeness of the musical meaning between the two genres was seen and the question of what is musically different was considered in order to contribute to this closeness. While searching for an answer to this question, the literature review and analyses conducted showed that the most important musical difference between the two genres is the dramatic aspect of the German lied genre. When the sample works in the study are examined by considering the theatrical meaning carried by the word ‘dramatic’, it is thought that the conceptual confusion between these two genres will be significantly reduced.

Anahtar Kelimeler

Lied, Mélodie, Dramatic

Kaynakça

• Akkılıç, D. (2010). Lied sanatında f.schubert ve schwanengesang lied dizisinden“standchen” ın incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 434-444.
• Abbott, H. (2013). Edıtorial: Poetry, performance, music in nineteenth-century France. Dix-Neuf, 17(1), 1-8. https://doi.org/10.1179/12Z.00000000028
• Ayhan, Y. (2019). 19. Yüzyılda Avrupa’da teknolojik ve toplumsal değişimlerin giysi modasına etkileri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü
• Baker, J. P. (1927). Sir Alexander Mackenzie: And his work at the Royal Academy of Music, London. The Musical Quarterly, 13(1), 14–28. http://www.jstor.org/stable/738553
• de Curzon, H., & Groncke, C. (1917). History and glory of the concert-hall of the Paris Conservatory (1811-1911). The Musical Quarterly, 3(2), 304–318. http://www.jstor.org/stable/738092
• de Oliveira, O. W. (2016). De l’intérêt de Fétis pour les instruments Sax à la création de la classe de saxophone (1867) au Conservatoire royal de Bruxelles. Revue Belge de Musicologie / Belgisch Tijdschrift Voor Muziekwetenschap, 70, 191–209. http://www.jstor.org/stable/26623041
• Guibert, G. (2005, Jul) Is the French word chanson equivalent to the English term popular music?. [Conference presentation]. Meaning Music. IASPM International Conference, Università di Roma, Italy.
• Güzel, E. (2014). Johannes Brahms’ın, liedleri ve sanatsal özellikleri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Han, E. (2010). Innovatıons in French chamber musıc and mélodie (1886 - 1962) - A Collaboratıve Pianist’s Perspectıve (Unpublished doctoral dissertation). University of Maryland.
• Hungary. Vallás-és Közoktatásügyi Minisztérium. (1878). Exposé sur le dévelopment (1867-1877) et sur l'état actuel de l'instruction publique des sciences et des arts en Hongrie. Imprimerie de l'Université royale hongroise.
• Hodeir, Andre (2002). Müzikte türler ve biçimler, çev. İlhan Usmanbaş, İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Karaçalı, P. U. (2023). Fransız mélodie repertuvarı. Akademisyen Kitabevi.
• Kilinç, M. (2021). Sinemasal ışığın filmin dramatik yapısına etkisi: se7en örneği. mediarts, 1(1), 87-103.
• Koçer, B. Y., & Camızcı, D. (2021). Antonín Dvořák'ın" gypsy songs op. 55" lied dizisinin incelenmesi. Journal of Academic Social Science Studies, 14(86). http://dx.doi.org/10.29228/JASSS.49514
• Lippman, E. A. (Ed.). (1986). Musical aesthetics: the nineteenth century (Vol. 2). Pendragon Press.
• Martinez, N. I. (1998). Musıcologists and archivists confront the nineteenth century: notes from the national library of Madrid. Fontes Artis Musicae, 45(1), 63–80. http://www.jstor.org/stable/23509227
• Mcquere, G. D. (2000). The Moscow Conservatory 1866-1889: Nikolai Rubinshtein and Sergei Taneev. Canadian-American Slavic Studies, 34(1), 33-61. https://doi.org/10.1163/221023900X00038
• Müller, S. O. (2010). Analysing musical culture in nineteenth-century Europe: towards a musical turn? European Review of History: Revue Européenne d’histoire, 17(6), 835–859. https://doi.org/10.1080/13507486.2010.535121
• Messina, K. (2008). Mélodie et romance au milieu du XIXe siècle: Points communs et divergences. Revue de Musicologie, 94(1), 59-90. http://www.jstor.org/stable/25485885
• Moore, S. K. (2001). Words without songs, and songs despite words: Poetry and music in the French mélodie [Unpublished doctoral dissertation]. Cornell University.
• Noske, F., & Benton, R. (1988). French song from Berlioz to Duparc: The Origin and development of the mélodie. Courier Corporation.
• Özgür, C. (2023). A musical glance upon the melodie apres un reve by faure. Premium e-Journal of Social Science (PEJOSS), 7(37), 1962-1967. https://doi.org/10.5281/zenodo.10459223
• Phillips Jr, L. M. (1979). The Leıpzıg Conservatory: 1843-1881. Indiana University. https://doi.org/10.17161/ygas.v55i.18203
• Poulin, P. L. (1990). A view of eighteenth-century musical life and training: Anton Stadler’s “Musick Plan.” Music & Letters, 71(2), 215–224. http://www.jstor.org/stable/736437
• Scott, D. B. (2008). Sounds of the metropolis: the 19th century popular music revolution in London, New York, Paris and Vienna. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780195309461.001.0001
• Sirch, L. M. (2021). the music inventory of the napoleonic kingdom of italy (Milan, 1805–1814). Fontes Artis Musicae, 68(2), 67-157. https://www.jstor.org/stable/27086865
• Szostak, R. (1991). Role of transportation in the Industrial Revolution: A comparison of England and France. McGill-Queen’s University Press. http://www.jstor.org/stable/j.ctt8112c
• Tavares, T. (2015). Essays on sovereign default [Unpublished doctoral dissertation]. University of Rochester, New York
• Temel, H. (2014). Çağdaş Türk Müziği lied’lerinin incelenmesi (Doctoral dissertation, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Ursachi, D. D. (2021). The romantic German lied-an overvıew. Review of Artistic Education, 21(1), 71-77. https://doi.org/10.2478/rae-2021-0009
• Vasile, I. L. (2021). Timbral diversity of vocal chamber music at the beginning of XIXth century. Învăţământ, Cercetare, Creaţie, 7(1), 547-552.
• von Goethe, J. W., Çev. Ökten, K. H (2023, Mayıs 25). Der Erlköning, Çev. Elf Kralı. 3 Mart 2024 tarihinde https://parsomenfanzin.com/2023/05/25/erlkonig-elfler-krali-goethe/ adresinden erişildi.
• Yarar, B., & Camızcı, D. (2021). Antonín dvořák’ın “gypsy songs op. 55” lied dizisinin incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 14(86), 261-280. http://dx.doi.org/10.29228/JASSS.49514
• Yücel, C. (2020). Bir Mekân Olarak Dramatik Sanat Alanı. Görünüm, 9(9), 1-12.