ANAYURT OTELİ’NDE GROTESK ESTETİK VE ROMANTİK GROTESK İMGELER

Yıl 2025, Sayı: 71, 131 - 152

Hasan Cuşa

https://doi.org/10.30794/pausbed.1613070

Öz

Yusuf Atılgan’ın Anayurt Oteli adlı romanı, Türk edebiyatında bireyin yabancılaşma, içsel bölünme ve varoluşsal tedirginlik gibi temaları yoğun biçimde işleyen önemli yapıtlar arasında yer almaktadır. Roman, bugüne dek çoğunlukla psikanalitik yaklaşımlar çerçevesinde değerlendirilmiş; ancak bu okumalar, anlatının grotesk estetik boyutunu yeterince görünür kılamamıştır. Bu çalışma, Anayurt Oteli’ni Mihail Bahtin’in grotesk estetik anlayışı ve romantik grotesk imgeler doğrultusunda ele alarak romana alternatif bir kuramsal perspektif kazandırmayı amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında öncelikle roman üzerine yapılmış önceki incelemeler değerlendirilecek, mevcut yorumların sınırlılıkları ortaya konulacak ve Bahtin’in grotesk kuramı, bu eksikliklerin giderilmesinde teorik bir zemin olarak kullanılacaktır. Bu bağlamda çalışma, hem Anayurt Oteli’nin tematik derinliğine yeni bir boyut kazandırmayı hem de grotesk estetik ile romantik grotesk imgelerin edebî çözümlemelere sunduğu imkânları ortaya koymayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Grotesk Estetik , Grotesk İmge , Romantik Grotesk , Anayurt Oteli , Yusuf Atılgan

GROTESQUE AESTHETICS AND ROMANTIC GROTESQUE IMAGERY IN ANAYURT OTELİ

Öz

Yusuf Atılgan's Anayurt Oteli is one of the significant works in Turkish literature that intensely addresses themes such as alienation, inner division, and existential unease. The novel has mostly been analyzed within the framework of psychoanalytic approaches; however, these readings have not sufficiently highlighted the grotesque aesthetic dimension of the narrative. This study aims to provide an alternative theoretical perspective on Anayurt Oteli by examining it through the lens of Mikhail Bakhtin's grotesque aesthetic theory and romantic grotesque images. The study will first review previous analyses of the novel, highlight the limitations of current interpretations, and employ Bakhtin's grotesque theory as a theoretical foundation to address these gaps. In this context, the study seeks to add a new layer to the thematic depth of Anayurt Oteli and to reveal the possibilities that grotesque aesthetics and romantic grotesque images offer for literary analysis.

Anahtar Kelimeler

Grotesque Aesthetic , Grotesque Image , Romantic Grotesque , Anayurt Oteli , Yusuf Atılgan.

Kaynakça

• Acehan, A. (2012). Fahim Bey ve Biz, Anayurt Oteli ve Aylak Adam Romanlarına Psikolojik Bir Bakış. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 5(10), 128–152.
• Aktulum, K. (2020). Sanatsal Bir Biçim Olarak Grotesk Nedir? Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Uluslararası Filoloji ve Çeviribilim Dergisi, 2(1), 1–35.
• Apaydın, M. (2020). Güvenilmez Anlatıcı Tipolojisi ve Anayurt Oteli’nin Güvenilmez Anlatıcısı Hakkında Bazı Değerlendirmeler. Roman Kahramanları, 41, 142–154.
• Atça, M. ve Uğurlu, S. B. (2022). Ölüm ve Yaşam Mekânı Olarak Otel: Anayurt Oteli ve Ölmeye Yatmak’a Karşılaştırmalı Bir Bakış. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 7, 275–288.
• Atılgan, Y. (2000). Anayurt Oteli (5. Baskı). Yapı Kredi, İstanbul.
• Bahtin, M. (2005). Rabelais ve Dünyası (Çev: Ç. Öztek). Ayrıntı, İstanbul.
• Balık, M. (2016). Kendilik ve Ötekilik Sorunu Açısından Yusuf Atılgan’da Suç, Ölüm ve İntihar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi /The Journal of International Social Research, 9(45), 1307–9581.
• Baştürk, M. (2015). “Anayurt Oteli ve Dünya Ağrısı’nda Otel (S)imgesi. Folklor/Edebiyat, 21(84), 131–144.
• Cuddon, J. A. (1999). Dictionary of Literary Terms and Literary Theory. Penguin Books, London.
• Doğan, M. N. (2021). Küçük İskender’in “Berlin” adlı şiirinde iğrençlik ekseninde postmodern gotik ve grotesk estetiği. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(41), 1273-1307.
• Eco, U. (2009). Çirkinliğin Tarihi (Çev: A. Uysal, E. Özgü Çelik, E. N. Akbaş, M. Barışbey, K. K. Akbulut, D. Arslan, ve B. Yılmazcan). Doğan Egmont, İstanbul.
• Freire, P. (1991). Ezilenlerin Pedagojisi (Çev: D. Hattatoğlu). Ayrıntı, İstanbul.
• Güneş Hızar, B. (2024). Otelin Hayaleti: Bir Anti Kahraman Anlatısı Olarak Anayurt Oteli Filmi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Kültür Üniversitesi.
• Korkmaz, R. (2005). Yurtsuzluk İtkisi ve Anayurt Oteli. İlmi Araştırmalar, 20, 139–148.
• Kayser, W. (1963). The grotesque in art and literature (U. Weisstein, Trans.). Bloomington: University of Indiana Press.
• Kristeva, J. (2004). Korkunun güçleri: İğrençlik üzerine deneme (N. Tutal, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Narlı, M. (2013). Romanlar ve Taşralar: Türk Romanında Taşra Algıları Üzerine Bir Değerlendirme. Bilig, 64, 285– 316.
• Nurdan, G. T. (2020). Postmodern Türk romanında grotesk (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Rifat, M. (1992). “Yusuf Atılgan ve Anayurt Oteli”, (Ed: T. Yüksel ve ark.), Yusuf Atılgan’a Armağan, İletişim, İstanbul.
• Serter, S. S. (2021). Beyaz Perdede Oidipus Kompleksi: Norman Bates ve Zebercet Karakterlerinin Metinsel Okuması. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 35, 338–358.
• Sezer, S. (1992). “Yusuf Atılgan”, (Ed: T. Yüksel ve ark.), Yusuf Atılgan’a Armağan, İletişim, İstanbul.
• Sözalan, Ö. (2004). “Anayurt Oteli’nde Geceleyen Kadın”, (Ed: S. Irzık ve J. Parla), Kadınlar Dile Düşerse, İletişim, İstanbul.
• Thomson, P. (1972). The Grotesque. Routledge, London.
• Tokgözlü, A. (2021). Tutunamayanlar ve Anayurt Oteli’nde Anlam / Anlamsızlık Değerleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Fırat Üniversitesi.
• Turan, G. (2000). Yusuf Atılgan’da Kıl-Tüy. Kitap-lık, 42, 101–104. Üstüner, S ve Yıldırım, N. (2024). Dürrenmatt’ın tiyatro edebiyatında grotesk öğeler: V. Frank örneği, BAU ART
• Sanat Dergisi – Bahçeşehir Üniversitesi Konservatuvarı, 2(1), 19–33. Yatarkalkmaz, Ş. (2024). Yorumbilimden Göstergebilime Yaratıcı Çeviri: Yusuf Atılgan’dan Ömer Kavur’a Anayurt Oteli’nin Göstergelerarası Dönüşümü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Yüksel, T. (1992). “Yusuf Atılgan’ın Özgeçmiş Belgeseli”, (Ed: T. Yüksel ve ark.), Yusuf Atılgan’a Armağan İletişim, İstanbul.