Ebeveynlerin Aşı Tereddüt Düzeylerinin ve Karşıtlık Nedenlerinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 3, 300 - 316, 18.12.2020

Erhan Aygün Hasan Said Tortop

Öz

GİRİŞ ve AMAÇ: Ebeveynlerin çocukluk çağı aşılarına yönelik tereddüt düzeylerinin ve aşı retlerinin altında yatan bireysel endişelerin ve nedenlerin belirlemesi amaçlandı.

YÖNTEM ve GEREÇLER: Nitel ve nicel araştırma yöntemlerine göre karma desende tasarlanan araştırma İstanbul ili sınırları içinde bulunan 4 ilçedeki aile sağlığı merkezlerinde 2020 yılında yapılmıştır. Araştırmanın evreni olarak İstanbul ili sınırlarında ikamet eden, belirtilen ilçelerdeki sağlık merkezlerine başvuran, 5 yaşında veya daha küçük çocuğu olan 276 ebeveyn kabul edilmiştir. Bireylerde aşıya ilişkin tereddüt düzeyini ölçmeye yarayan Likert tipi, olumlu-olumsuz sorulardan oluşan toplam 10 soruluk özbildirim türünde olan Aşı Tereddüt Ölçeği kullanıldı. Nitel araştırma için aynı merkezlerde görüşme talebini kabul eden, aşı uygulamasını reddeden 25 ebeveyn ile yüz yüze yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşmeler yapıldı. Niteliksel verilerin değerlendirilmesinde içerik analizi yöntemi kullanıldı. Kayıtlı cümlelerden kodlar oluşturuldu. Meydana gelen kodlardan sonra tematik kodlamaya geçildi uygun temalar oluşturuldu. Ardından tüm görüşme verileri kodlanıp ve yorumlanarak rapor haline getirildi. Nicel veriler SPSS 20.0 paket programı kullanılarak analiz edildi.

BULGULAR: Katılımcıların %87’si kadın, %22’si 20-30 yaş ve %55’i 31-40 yaş grubunda, %32,6’sı 2 çocuk, %21’i 3 çocuk sahibi, %43,5’i ilköğretim mezunuydu. Annelerin %25,4’ü aşı bilgilendirme seminerlerine katılmıştı. Katılımcıların aşı tereddüt düzeyinin yüksek olduğu bulundu. Katılımcıların aşı tereddüt düzeylerinde yaşa, çocuk sayısına, eğitim düzeyine ve seminer alma durumuna göre anlamlı bir farklılık yoktu (p>0.05). Nitelik araştırma bulgularına göre, katılımcıların büyük çoğunluğu aşıların dinen sakıncalı olduğunu (n:16,%64), hastalık kaynağı ve içeriğinin zararlı olduğunu(n: 18,%72), aşıların yararsız olduğunu (n:16,%64), aşılar hakkında yeterli bilgilendirme yapılmadığı(n: 14,%56), aşılar hakkındaki kararlarında sosyal medyanın etkisiz olduğu(n: 17, %68), bulaşıcı hastalıkların tehlikeli olmadığı (n: 13,%52), aşı yaptırmaya ilişkin tereddütte oldukları (n:18,%72) şeklinde görüş belirtmişlerdir.

TARTIŞMA ve SONUÇ: Aşılara yönelik olumsuz tutumlar, dini inanışlar, aşı ve hastalıklara yönelik bilgi yetersizliklerinden kaynaklandığı belirlenmiştir. Çocuk sağlığı ve gelişimi alanında çalışanların bulgulara yönelik uygulama ve araştırmaları detaylandırmaları önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Aşılama, aşı karşıtlığı, aşı kararsızlığı

Kaynakça

• 1.WHO. Global Immunization Data 2014. Available from: https://www.who.int/immunization/monitoring_surveillance/global_immunization_data.
• 2.WHO. Immunization coverage 2019. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/immunization-coverage.
• 3.WHO. Ten threats to global health in 2019 2019. Available from: https://www.who.int/news-room/feature-stories/ten-threats-to-global-health-in-2019.
• 4.E. G. Vaccine hesitancy - vaccine refusal. Turk Pediatri Ars. 2019;54(1):1-2. Epub 2019/06/21. doi: 10.14744/TurkPediatriArs.2019.79990. PubMed PMID: 31217703; PubMed Central PMCID: PMCPMC6559976.
• 5.haber wnctt. Türkiye’de aşı reddi 40 binin üzerinde 2019. Available from: https://www.ntv.com.tr/saglik/turkiyede-asi-reddi-40-binin-uzerinde,pnKCyfxi_UOAxg7P0c8PLQ.
• 6.Sağlık Bakanlığı, T.C. Sağlık İstati̇sti̇kleri̇ Yıllığı 2018-2019. Available from: https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/36134,siy2018trpdf.pdf?0.
• 7.WHO. Infants and young children most at risk of fatal complications, health agencies warn 2019. Available from: https://www.who.int/news-room/detail/05-12-2019-more-than-140-000-die-from-measles-as-cases-surge-worldwide.
• 8.Dube E, Laberge C, Guay M, Bramadat P, Roy R, Bettinger J. Vaccine hesitancy: an overview. Hum Vaccin Immunother. 2013;9(8):1763-73. Epub 2013/04/16. doi: 10.4161/hv.24657. PubMed PMID: 23584253; PubMed Central PMCID: PMCPMC3906279.
• 9.Shapiro GK TO, Dube E, Amsel R, Knauper B, Naz A. The vaccine hesitancy scale: psychometric properties and validaiton. Vaccine. 2018;36:660-7.
• 10.hinai I, Willott C, Dadari I, Larson HJ. Listening to the rumours: what the northern Nigeria polio vaccine boycott can tell us ten years on. Glob Public Health. 2013;8(10):1138-50. Epub 2013/12/04. doi: 10.1080/17441692.2013.859720. PubMed PMID: 24294986; PubMed Central PMCID: PMCPMC4098042.
• 11. Lim WY A-SH, Jeganathan N, Rahmat H, Mustafa NA, Yusof FM. Exploring immunisation refusal by parents in the Malaysian context. Cogent Medicine. 2016;3:1-8. doi: 10.1080/2331205X.2016.1142410.
• 12. Sandhofer MJ, Robak O, Frank H, Kulnig J. Vaccine hesitancy in Austria : A cross-sectional survey. Wien Klin Wochenschr. 2017;129(1-2):59-64. Epub 2016/08/28. doi: 10.1007/s00508-016-1062-1. PubMed PMID: 27565644.
• 13. Luthy KE, Beckstrand RL, Callister LC, Cahoon S. Reasons parents exempt children from receiving immunizations. J Sch Nurs. 2012;28(2):153-60. Epub 2011/11/15. doi: 10.1177/1059840511426578. PubMed PMID: 22074764.
• 14. Çıklar S GnPD. Anneleri̇n Çocukluk Çağı Aşıları Hakkındaki̇ Bi̇lgi̇, Davranış Ve Tutumları Ve Aşı Reddi̇ Nedenleri̇: Ni̇tel Ve Ni̇cel Bi̇r Araştirma. Ankara Med J. 2020;1:180-95. doi: 10.5505/amj.2020.80148.
• 15. Glanz JM, Wagner NM, Narwaney KJ, Shoup JA, McClure DL, McCormick EV, et al. A mixed methods study of parental vaccine decision making and parent-provider trust. Acad Pediatr. 2013;13(5):481-8. Epub 2013/09/10. doi: 10.1016/j.acap.2013.05.030. PubMed PMID: 24011751; PubMed Central PMCID: PMCPMC3767928.
• 16. Hausman BL GM, Hayek P, Mack E. . Stuff’: The Rhetorical Ecology of Vaccination Concern. Yale J Biol Med. 2014;4:413-6. PubMed Central PMCID: PMCPMC4257028.
• 17. Nyhan B, Reifler J, Richey S, Freed GL. Effective messages in vaccine promotion: a randomized trial. Pediatrics. 2014;133(4):e835-42. Epub 2014/03/05. doi: 10.1542/peds.2013-2365. PubMed PMID: 24590751.
• 18. Avcı, E. Çocukluk Dönemi̇ Aşılarına İli̇şki̇n Karşılaştırmalı Bi̇r Anali̇z: Ameri̇ka Bi̇rleşi̇k Devletleri̇ Ve Türki̇ye. Özgürlük Araştırmaları Derneği. 2017;9:5-35.
• 19. Argüt N YA, Gökçay EG. The factors affecting vaccination acceptance. The Journal of the Child. 2016;16:16-24.