Öğretmen Adaylarının Öğretmen Eğitimcisine İlişkin Metaforik Algıları

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 4 - Cilt: 5 Sayı: 4, 419 - 444, 14.07.2016

H. Özge Bahar-güner Nihal Tunca Senar Alkın-şahin Aytunga Oğuz

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının öğretmen eğitimcisi kavramına yükledikleri anlamları metaforlar yoluyla belirlemektir. Araştırma olgu bilim desenindedir. Çalışma grubunu, üç eğitim fakültesinin, 3. ve 4. sınıflarında öğrenim gören 272 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada kullanılan veri toplama aracında öğretmen adaylarından, “Öğretmen eğitimcisi …….dır. Çünkü ...” cümlesini tamamlamaları istenmiş ve oluşturdukları metaforlar içerik analizi yaklaşımı ile çözümlenmiştir. Analiz sonucu oluşturulan metaforların olumlu ve olumsuz olmak üzere iki ana temada toplandığı belirlenmiştir. Ortak özellikleri bakımından olumlu metaforların; “yol gösterici, bilgi kaynağı, öğrenmeye ve gelişime açık, şefkatli, çalışkan ve model olan, geleceği biçimlendiren, eleştirel düşünen, mesleğine ve öğrencilerine değer veren” olarak öğretmen eğitimcisi temaları altında toplandığı; olumsuz metaforlara ilişkin temaların ise “öğretim sorumluluğunu yerine getirmeyen, gelişime açık olmayan, kendini üstün gören, otoriter, açık fikirli olmayan ve ayrımcılık yapan, öğrencilerle etkili iletişim kurmayan, öğrencilere psikolojik şiddet uygulayan, kendi çıkarları doğrultusunda hareket eden, sisteme boyun eğen ve öğrenciyi kullanan” öğretmen eğitimcisi temaları altında toplandığı belirlenmiştir. Araştırmada öğretmen adayları tarafından öğretmen eğitimcisine ilişkin olumlu metaforlar kadar olumsuz metaforların da oluşturulması nitelikli bir öğretmen eğitimi için öğretmen eğitimcilerinin özelliklerinin yeniden sorgulanması gerektiğine işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen adayı, Öğretmen eğitimcisi, Öğretmen eğitimi, Metafor.

Prospective Teachers’ Metaphoric Perceptions Regarding The Teacher Educator

Öz

The aim of the present study is to determine the meanings that prospective teachers attribute to the concept of teacher educator through metaphors. The study has been designed with a phenemenological approach. The study group has been composed of 272 prospective teachers studying at the education faculties of three different universities in Turkey. The prospective teachers were asked to complete the following sentence: “A teacher educators is ……… because ……, and the metaphors they used were analyzed with content analysis approach. As a result of the analysis done, the metaphors were categorized under two main themes as positive and negative ones. The themes for the positive aspects of lecturers are “guiding, source of information, open to learn and develop oneself, passionate, hardworking, model, shaping the future, critical thinking, valuing their profession and students” while the themes for the negative metaphors are “not fulfilling the teaching responsibility effectively, not developing oneself/not being open to development, thinking themselves superior to students, authoritarian, not being open-minded, discriminating, not having an effective communication with students, resorting to psychological violence against students, acting for the benefit of themselves, complying with the system/submissive and exploiting the students”. That there are negative metaphors for the teacher educators besides the positive ones indicate that the qualities of teacher educators should be questioned for a quality teacher education.

Anahtar Kelimeler

Prospective teacher, Teacher educator, Teacher education, Metaphor.

Kaynakça

• Akan, D., Yalçın, S., & Yıldırım, İ. (2013). Teachers’ mental/metaphorical perceptions to education inspector. Mevlana International Journal of Education, 3(1), 58-67.
• Akar, H., & Yıldırım, A. (2009). Change in teacher candidates’ metaphorical images about classroom management in a social constructivist learning environment. Teaching in Higher Education, 14(4), 401-415.
• Akbaba Altun, S., & Apaydın, Ç. (2013). Kız ve erkek öğretmen adaylarının eğitim kavramına ilişkin metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(3), 329-354.
• Akbari, M. (2013). Metaphors about EFL teachers’ roles: A case of Iranian non-english major students. IJ- ELTS: International Journal of English Language & Translation Studies, 1(2), 100-112.
• Altan, M. Z. (2014). Türkiye’nin eğitim çıkmazı: Girişimci öğretim girişimci öğretmen. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aydın, İ. S., & Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğrenci kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar. Turkish Studies, 5(3), 818-842.
• Aydoğdu, E. (2008). İlköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul algılarının metaforlar yardımıyla analizi. Unpublished master’s thesis, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Balcı, A. (1999). Metaphorical images of school: School perceptions of students, teachers, and parents from four selected schools (in Ankara). Unpublished doctorate dissertation, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Balcı, A. (2001). Öğrenci, öğretmen ve velilerin okul kavramlaştırmaları: Okul’un metaforik bir analizi. X. Ulusal Eğitim Bilimleri Sempozyumu, Haziran 2001 (pp. 130-135). Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Yayınları.
• Ben-Peretz, M., Mendelson, N., & Kron, F.W. (2003). How teachers in different educational context view their roles. Teaching and Teacher Education, 19, 277-290.
• Cerit, Y. (2006). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin okul kavramıyla ilgili metaforlara ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(3), 669-699.
• Clarken, R. H. (1997). Five metaphors for educators. Paper Presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, 24-28 March 1997. Chicago.
• Cook-Sather, A. (2003). Movements of mind: The matrix, metaphors, and re-imagining education. Teachers CollFege Record,105(6), 946-977.
• Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 269-283.
• Demirtaş, H., & Çoban, D. (2014). Üniversite öğrencilerinin öğretim elemanlarına ilişkin metaforları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(3), 1279-1300.
• Döş, İ. (2010). Aday öğretmenlerin müfettişlik kavramına ilişkin metafor algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 607-629.
• Engin-Demir, C. (2007). Metaphors as a reflection of middle school students’ perceptions of school: A cross-cultural analysis. Educational Research and Evaluation, 13(2), 89-107.
• Ergün, M., Duman, T., Kıncal, R., & Arıbaş, S. (1999 ). İdeal bir öğretim elemanının özellikleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 1-19.
• Farrell, T. S. C. (2006). ‘The teacher is an octopus’: Uncovering preservice English language teachers’ prior beliefs through metaphor analysis. RELC Journal, 37(2), 236-248.
• Gillis, C., & Johnson, C. L. (2002). Metaphor as renewal: Re-imagining our professional selves. English Journal, 91(6), 37-43.
• Goldstein, L. S. (2005). Becoming a teacher and a hero’s journey: Using metaphor in preservice teacher education. Teacher Education Quarterly, 32(1), 7-25.
• Guerrero, M. C. M., & Villamil, O. S. (2000). Exploring ESL teachers’ roles through metaphor analysis. TESOL Quarterly, 34(2), 341-351.
• Güler, G., Öçal, M. F., & Akgün, L. (2011). Pre-service mathematics teachers’ metaphors about mathematics teacher concept. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15, 327-330.
• Gültekin, M. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının eğitim programı kavramına yükledikleri metaforlar. Eğitim ve Bilim, 38(169), 126-141.
• Güner, N. (2013). Bir labirentte çıkış aramak mı? Yoksa yeni ufuklara yelken açmak mı? On ikinci sınıf öğrencilerinden matematik öğrenmek ile ilgili metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1929-1950.
• Kalyoncu, R. (2012). Görsel sanatlar öğretmeni adaylarının öğretmenlik kavramına ilişkin metaforları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 471-484.
• Kemp, E. (1999). Metaphor as a tool for evaluation. Assessment & Evaluation in Higher Education, 24(1), 81-89.
• Knowles, J. G. (1994). Metaphors as windows on a personal history: A beginning teacher’s experience. Teacher Education Quarterly, 21, 37–66.
• Koç, E. S. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1).
• Konaklı, T., & Göğüş, N. (2013). Öğretmen adaylarının eğitim fakültesine ilişkin metaforik algıları: Kocaeli üniversitesi eğitim fakültesi örneği. International Journal of Human Sciences, 10(2), 67-93.
• Korthagen, F. A. J. (2004). In search of the essence of a good teacher: Towards a more holistic approach in teacher education. Teaching and Teacher Education, 20, 77–97.
• Kumral, O. (2009). Öğretmen adaylarının öğretim elemanlarının davranışlarına yönelik algıları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(25), 92-102.
• Lasley, T. J. (1994). Teacher technicians: A ‘‘new’’ metaphor for teachers. Action in Teacher Education, 16(1), 11-19.
• Leavy, A. M., McSorley, F. A., & Botè, L.A. (2007). An examination of what metaphor construction reveals about the evolution of preservice teachers’ beliefs about teaching and learning. Teaching and Teacher Education, 23, 1217-1233.
• Mahlios, M., & Maxson, M. (1998). Metaphors as structures for elemantary and secondary preservice teachers’ thinking. International Journal of Educational Research, 29, 227-240.
• Marshall, H. H. (2001). Metaphor as an instructional tool in encouranging student teacher reflection. Theory into Practice, 29(2), 128-132.
• Maxwell, B. (2014). Teacher as professional as metaphor: What it highlights and what it hides. Journal of Philosophy of Education, 49(1), 86-106.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded source book. Thousand Oaks: Sage Publications.
• McEwan, A. E. (2007). Do metaphors matter in higher education? Journal of College & Character, 8(2), 1- 8.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (2005). Metaforlar: Hayat, anlam ve dil. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Ocak, G., & Gündüz, M. (2006). Eğitim fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 293-311.
• Oğuz, A. (2009a).Öğretmen adaylarına göre ortaöğretim öğretmenlerini temsil eden metaforlar. Milli Eğitim, 38(182), 36-57.
• Oğuz, A. (2009b).Öğretmen eğitimi programlarındaki uygulamaların yapılandırmacı yaklaşıma uygunluğunun öğretmen adayı görüşleriyle değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(1), 129-155.
• Oğuz, A. (2005). Öğretmen eğitimi programlarında metafor kullanma. İçinde, H. Kıran (Ed.) XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Kongre Kitabı, Cilt: I, Denizli, 28-30 Eylül 2005 (pp. 582-588), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ottekin-Demirbolat, A. (2006). Education faculty students’ tendencies and beliefs about the teacher's role in education: A case study in a Turkish University. Teaching and Teacher Education, 22(8), 1068– 1083.
• Özcan, M. (2011). Bilgi çağında öğretmen eğitimi, nitelikleri ve gücü: Bir reform önerisi. Ankara: Türk Eğitim Derneği İktisadi İşletmesi.
• Özdemir, S. M. (2012). Eğitim programı kavramına ilişkin öğretmen adaylarının metaforik algıları. Kuramsal Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(3), 369-393.
• Özyılmaz, Ö. (2013). Türk milli eğitim sisteminin sorunları ve çözüm arayışları. 4. Baskı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Pajak, E. F. (1986). Psychoanalysis, teaching and supervision. Journal of Curriculum and Supervision, 1(2), 122-131.
• Pektaş, M., & Kıldan, A. O. (2009). Farklı branşlardaki öğretmen adaylarının “Öğretmen” kavramı ile ilgili geliştirdikleri metaforların karşılaştırılması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 271-287.
• Perry, C., & Cooper, M. (2001). Metaphors are good mirrors: Reflecting on change for teacher educators. Reflective Practice: International and Multidisciplinary Perspectives, 2(1), 41-52.
• Polat, S., Apak, Ö., & Akdağ, M. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının akademisyen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 57- 78.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri, 2(2), 135-155.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55, 459-496.
• Saban, A. (2009a). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip olduğu zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Saban, A. (2009b). Öğrenme öğretme süreci. 5. Baskı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Saban, A. (2011). Bilgisayar öğretmeni adaylarının “okul” ve “bilgisayar öğretmeni” kavramlarına ilişkin zihinsel imgeleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 423-446.
• Saban, A., Koçbeker, B. N., & Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 461-522.
• Saylan, N., & Uyangör, N. (1998). Öğrenci görüşlerine göre Necatibey Eğitim Fakültesi öğretim elemanlarında bulunan öğretmenlik niteliklerinin belirlenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 35-67.
• Seferoğlu, G., Korkmazgil, S., & Ölçü, Z. (2009). Gaining insights into teachers' ways of thinking via metaphors. Educational Studies, 35(3), 323-335.
• Semerci, Ç. (2007). Program geliştirme kavramına ilişkin metaforlarla yeni ilköğretim programlarına farklı bir bakış. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(2), 125-140.
• Shaw, D. M., & Mahlios, M. (2008). Pre-service teachers’ metaphors of teaching and literacy. Reading Psychology, 29(1), 31-60.
• Smith, K. (2011). The Multi-faceted teacher educator: A Norwegian perspective. Journal of Education for Teaching Aquatic Insects, 37(3), 337–349.
• Sowder, M., Leavitt, T., Smith, T. B., & Tanase, M. (2013). When magic becomes art: Educating teachers. Studying Teacher Education, 9(3), 298-310.
• Stylianou, M., Kulinna, P. H., Cothran, D., & Kwon, J. Y. (2013). Physical education teachers’ metaphors of teaching and learning. Journal of Teaching in Physical Education, 32, 22-45.
• Szukala, A. (2011). Metaphors as a tool for diagnosing beliefs about teaching and learning in social studies teacher education. Journal of Social Science Education, 10(3), 53-73.
• Şen, H. Ş., & Erişen, Y. (2002). Öğretmen yetiştiren kurumlarda öğretim elemanlarının etkili öğretmenlik özellikleri. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 99-116.
• Taşdemir, M., & Taşdemir, A. (2011). İlköğretim programları üzerine öğretmen metaforları. 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 27-29 Nisan 2011 (pp. 795-809). Antalya.
• Thomas, L., & Beauchamp, C. (2011). Understanding new teachers’ professional identities through metaphor. Teaching and Teacher Education, 27, 762-769.
• Timmerman, G. (2009). Teacher educators modelling their teachers? European Journal of Teacher Education,32(3), 225–238.
• Tortop, H. S. (2013). Öğretmen adaylarının üniversite hocası hakkındaki metaforları ve bir değerlendirme aracı olarak metafor. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(2), 153-160.
• Töremen, F., & Döş, İ. (2009). The metaphoric perceptions of primary school teachers on the concept of inspection. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(4), 1999-2012.
• Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: 4. Akşam Sanat Okulu Matbaası.
• Vadeboncoeur, J. A., & Torres, N. (2003). Constructing and reconstructing teaching roles: A focus on generative metaphors and dichotomies. Discourse Studies in the Cultural Politics of Education, 24(1), 87-103.
• Wan, W., Low, G. D., & Li, M. (2011). From students’ and teachers’ perspectives: Metaphor analysis of beliefs about EFL teachers’ roles. System, 39, 403-415.
• Yıldırım, A. (2013). Türkiye’de öğretmen eğitimi araştırmaları: Yönelimler, sorunlar ve öncelikli alanlar. Eğitim ve Bilim, 38(169), 175-191.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, F. Göçen, S., & Yılmaz, F. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algıları: Bir metaforik çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 151-164.
• Yüksel, S. (2002). Yükseköğretimde eğitim-öğretim faaliyetleri ve örtük program. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 361-370.