Post Factum: Transnasyonel Kapitalist Sınıf Üzerine

Yıl 2023, , 22 - 43, 28.10.2023

Mustafa Kemal Doğru

https://doi.org/10.30586/pek.1351366

Öz

1980’lerin neoliberal dalgasının yayılması ve 1989’da sosyalist sistemin çözülmesinden sonra yaşanan küreselleşmenin bir transnasyonel kapitalist sınıfa yol açtığı ileri sürülmüştü. 1990’larda sosyal bilimlerin gündeminde ulus devletlerin zayıfladığını veya ortadan kalkmakta olduğunu ifade eden küreselcilik ideolojisi hâkim olmuştu. Bu ideolojinin bir varyantına göre, transnasyonel bir burjuva sınıfı ulus devletlerden kurtularak oluşmaktaydı. Daha da ötesi bazı yazarlara göre bu sınıf veya sınıf fraksiyonu kendine bir transnasyonel kapitalist devlet kurma arayışındaydı. Bazı yazarlara göre ise söz konusu transnasyonel devlet ABD’de cisimlenmişti. Ancak, 2008 ABD’de başlayan finansal kriz daha sonra 2011’de Avrupa ekonomilerine de yayıldı. Trump’un 2017’de ABD başkanı olmasıyla birlikte başlattığı ticaret savaşları ve resmen 2020’de gerçekleşen Brexit ile birlikte artık bir deglobalizasyon sürecinden söz edilmektedir. Jeopolitik bakımdan dünya giderek ABD-İngiltere - AB ve Doğu Asya’daki müttefikleri ile Çin -Rusya ve müttefikleri arasında bölünmeye başladı. Nihayet 2022 yılında başlayan ve halen devam eden Rusya-Ukrayna savaşı hegemonya mücadelesini şiddetlendirdi. Bugünlerde netleştiği üzere liberal dünya düzeni yerini hızla milliyetçi bir dünyaya bırakmaktadır. Böylelikle, transnasyonel kapitalist sınıf oluşumu ampirik düzeyde doğrulanamazken, çalışmamızda onun kapitalist devlet teorisi ve kapitalizmin temel yasası olan değer yasası bakımından da geçersiz olduğu hatırlatılmak istendi.

Anahtar Kelimeler

Transnasyonel kapitalist sınıf, değer yasası, liberalizm, milliyetçilik, rekabet, çatışma

Transnational Capitalist Class

Öz

: It has been argued that the globalization experienced after the spread of the neoliberal wave of the 1980s and the dissolution of the socialist system in 1989 gave rise to a transnational capitalist class. In the 1990s, the ideology of globalism, which states that nation states are weakening or disappearing, dominated the agenda of social sciences. According to a variant of this ideology, a transnational bourgeois class was formed by getting rid of nation states. Moreover, according to some authors, this class or class fraction sought to establish a transnational capitalist state for itself. According to some authors, the transnational state in question was embodied in the USA. However, the financial crisis that started in the USA in 2008 then spread to European economies in 2011. With the trade wars that Trump started when he became the US president in 2017 and the Brexit that officially took place in 2020, there is now a process of deglobalization. Geopolitically, the world began to be increasingly divided between the US-Britain-EU and its allies in East Asia, and China-Russia and their allies. Finally, the Russia-Ukraine war, which started in 2022 and is still continuing, intensified the struggle for hegemony. As it has become clear these days, the liberal world order is rapidly giving way to a nationalist world. Thus, while the transnational capitalist class formation cannot be verified empirically, in our study it is aimed to remind that it is invalid in terms of capitalist state theory and the law of value, which is the basic law of capitalism.

Anahtar Kelimeler

Transnational capitalist class, value theory, liberalism, nasyonalism, competition, conflict

Kaynakça

• Aydınlı, E. Vd. (2009). Yöntem, Kuram ve Komplo: Türk Uluslararası İlişkiler Disiplininde Vizyon Arayışları. Ankara: Asil Yayınevi.
• Arrighi, G. (2000). Uzun Yirminci Yüzyıl: Para, Güç ve Çağımızın Kökenleri. Ankara: İmge Yayınevi.
• Brewer, A. (1989). Marxist Theories of Imperialism: Critical Survey, London-New York: Routledge.
• Buharin, N. (2005). Emperyalizm ve Dünya Ekonomisi. İstanbul: Bağlam.
• Brenner, R. (2002). The Boom and The Bubble: The US in the World Economy, London and New York: Verso
• Callinicos, A. (2009). Imperialism and Global Political Economy. Cambridge: Polity Press.
• Carroll, W. K. (2010). The making of a Transnational Capitalis Class: Corporate Power in the 21st Century, London-New York: Zed Books.
• Cox, R. N. (1981). Social Forces, States and World Orders: Beyond International Relations Theory. Millenium, 10(2). 126-155.
• Doğru, M. K. (2009). İktisat ve Güç, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğru, M.K. (2011). 20.Yüzyıl: Neyin yüzyılıydı ve ne kadar uzundu? Bilsay Kuruç’a Armağan içinde. Ed. Şahinkaya ve İlter. Ankara: Mülkiyeliler Birliği Yayınları, ss. 601-635.
• Doğru, M. K. (2015). “Yeni Anlaşma“ Mümkün mü: 1929 ve 2008 Krizi ? Ankara: Notabene Yayınevi.
• Doğru, F. ve Doğru, M.K. (2018a). Modern Felsefenin Serüveni, Adana: Karahan Yayınevi.
• Doğru, M.K. (2018b). The “Supreme Mind” Of Turkısh Capıtalism: The Coordination Council for The Improvement of Investment Environment (Yoikk). (Eszter Wirth, Orhan Şimşek, Şükrü Apaydın ed.) In Economic and Management Issues in Retrospect And Prospect, London: IJOPEC, 85-91.
• Doğru, M.K. ve Sertoğlu, K. (2018). Sanayi 4.0: Yeni Bir Sanayi Devrimi mi? Ekonomi Politik: Zarif Mezar Taşları: İşaya Üşür’e Armağan. (Ed. Mesut Sert ve Ahmet Arif Eren), ss.137-164. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Doğru, M.K. (2019). Dünyada ve Türkiye’de Sanayileşme Süreçleri Üzerine Değiniler. 20. Ulusal İktisat Sempozyumu. 17-18 Kasım 2019 Adana: Türkiye Ekonomi Kurumu
• Gowan, P. (1999). The Global Gamble: Washington’s Faustian Bid for World Dominance. London and New York: Verso.
• Hirst, P. ; Thompson, G., Browley, S. (2009). Globalization in Question. Cambridge: Polity.
• Kautsky, K. (1970). Ultra-imperialism. New Left Review, 59, Jan./Feb.
• Lapavitsas, C. (2019). Üretmeden Kar Etmek. İstanbul: Koç Üniversitesi.
• Lenin, V.I. (Tarihsiz). Emperyalizm: Kapitalizmin En Yüksek Aşaması. Ankara: Sol Yayınevi.
• Marx, K. (1997). Kapital 1. Cilt. Ankara: Sol Yayınevi.
• Marx, K. (1999). Grundrisse 1: Ekonomi Politiğin Eleştirisinin Temelleri. Ankara: Sol Yayınevi.
• Marx, K. ve Engels, F. (2003). Komünist Manifesto. Ankara: İthaki Yayınevi.
• Mills, W. (1974). İktidar Seçkinleri. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Palan, R. (2000). New Trends in Global Political Economy. Global Political Economy: Contemporary Theories. Ed. Ronen Palan. London and New York: Routledge.
• Roberts, M. (2023). Modern supply-side economics and the New Washington Consensus. https://thenextrecession.wordpress.com https://thenextrecession.wordpress.com/2023/06/08/modern-supply-economics-and-the-new-washington-consensus/ June 8 2023.
• Robinson, W.I. (2004). A Theory of Global Capitalism. Balitimore: The John Hopkins University Press.
• Savran, S. (2013). Üçüncü Büyük Depresyon: Kapitalizmin Alacakaranlığı. İstanbul: Yordam Kitap.
• Shaikh, A. (2016). Capitalism: Competition, Conflict, Crises. London: Oxford University Press.
• Sklair, L. (2001). The Transnational Capitalist Class. Oxford: Blackwell.
• Sweezy, P. (1962). The Theory of Capitalist Development. London: Dennis Dobson
• Şenalp, M. G. (2012). Ulusötesi Kapitalist Sınıf Oluşumu: Türkiye ve Koç Holding Örneği. İstanbul: SAV.
• Tunç, F. (2010). Melez Zamanlar. İstanbul: Sözcükler.
• Üşür, İ. (1997). Ma’lûmât Toplumu ya da Buharlaşan Herşey Katılaşıyor. Türk-İş Yıllığı 97-2
• Van der Pijl, K. (1998). Transnational Classes and International Relations. London-New York: Routledge.
• Waever, O. (1999). The Sociology of a Not So International Discipline: American and European Developments in International Relations. (Katzenstein, P.J. and Keohane, R.O. Eds.) Exploration and Contestation in the Study of World Politics, pp.47-88. Cambridge: MIT Press
• Wolf, M. (2022). Geopolitics is the biggest threat to globalization. Financial Times. 1 November.