Post-Marksizm’in Marksist İktisat Eleştirisi

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 304 - 329, 30.12.2022

Hüsnü Bilir

https://doi.org/10.30586/pek.1188157

Cited By: 1

Öz

Post-Marksist yaklaşım 1960’lı yıllardan sonra meydana gelen teorik ve pratik gelişmeler neticesinde Marx’ın çalışmalarının ve Marksizmin hükümsüz kılındığını ileri sürmektedir. Bu bakımdan Marx’ın ekonomik alana ontolojik bir öncelik tanıyan tarih anlayışı hatalıdır, çünkü bu anlayış ekonomik olanın inşa edilmesinde kültürel ve politik pratikleri devre dışı bırakarak, kapitalist üretimi birikim dinamiklerini belirleyen sınırlı bir pratikler alt kümesine indirgemektedir. Ancak post-Marksist düşünürlere göre modern kapitalist toplumlarda ortaya çıkan çok sayıdaki antagonizma herhangi bir nesnel çelişkiye -yani sınıf mücadelesine- indirgenemez. Bu antagonizmalar söylemsel olarak üretilme biçimlerine bağlı olarak ekolojik, feminist, ulusal ya da işçi hareketleri gibi farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Dolayısıyla işçi sınıfının politik dönüşümdeki ayrıcalıklı rolü ortadan kalkmış ve işçi sınıfının bu ayrıcalıklı rolünün yerini “yeni toplumsal hareketler” almıştır. Bu nedenle post-Marksistler toplumsal antagonizmanın sınıfsız bir toplumla sona ereceği görüşünü reddetmektedirler. Bu bakış açısı doğrultusunda Maksimizdeki değer ve sömürü kavramları da anlamlarını yitirmişlerdir. Bu çalışmanın amacı Samuel Bowles, Jon Elster ve John Roemer özelinde post-Marksist yaklaşımın Marksist iktisada bilhassa sınıf, değer ve sömürü kavramları çerçevesinde yönelttikleri eleştirileri ele almak ve söz konusu eleştirilere yanıt aramaktır.

Anahtar Kelimeler

Post-Marksizm, Marksist İktisat, Samuel Bowles, Jon Elster, John Roemer

The Critique of Post-Marxism to Marxist Economics

Öz

The post-Marxist approach argues that Marx's work and Marxism have been invalidated as a result of the theoretical and practical developments that occurred after the 1960s. In this respect, Marx's understanding of history, which gives an ontological priority to the economic sphere, is flawed because it reduces capitalist production to a limited subset of practices that determine the dynamics of accumulation, by excluding cultural and political practices in the construction of the economic. According to post-Marxist thinkers, however, the multitude of antagonisms that arise in modern capitalist societies cannot be reduced to any objective contradiction - i.e. class struggle. Depending on how they are discursively produced, these antagonisms can take different forms, such as ecological, feminist, national or labor movements. Therefore, the privileged role of the working class in political transformation has disappeared and this privileged role of the working class has been replaced by "new social movements". For this reason, post-Marxists reject the view that social antagonism will end with a classless society. In line with this point of view, the concepts of value and exploitation in Marxism have also lost their meaning. The aim of this study is to examine and respond to the criticisms of Marxist economics by Samuel Bowles, Jon Elster and John Roemer, particularly with respect to the concepts of class, value and exploitation.

Anahtar Kelimeler

Post-Marxism, Marxist Economics, Samuel Bowles, Jon Elster, John Roemer

Kaynakça

• Adaklı, G. 2001. Post-Marksizmin Kuramsal ve Siyasal Açmazları. Praksis, 1: 13-32.
• Althusser, L. 1962. Contradiction and Overdetermination. Trans. B. Brewster. Available from: https://pages.mtu.edu/~jdslack/readings/CSReadings/Althusser_Contradiction%20and%20Overdetermination.pdf (Accessed at 04.06.2022).
• Althusser, L. 2002. Marx İçin. Çev. I. Ergüden. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Balibar, E. 1991. From Class Struggle to Classles Struggle?. In E. Balibar & I. Wallerstein (Eds.), Race, Nation, Class: Ambiguous İdentities (pp. 153-184). London and New York: Verso.
• Balta, E. 2001. Marx’ın Hayaletleri: Marksizmle Yapıbozumun Diyalogu. Praksis, 4, 360-383.
• Bilir, H. 2018. Neoklasik İktisadın Tanımlanmasına Yönelik Bir Deneme. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(2): 658-670.
• Bilir, H. 2022. Post‐Marksist Yaklaşımın Kökenleri ve Temel Özellikleri. İçinde A. A. Eren & E. G. Bozdağ (Ed.), Dünden Bugüne İktisadi ve Finansal Konular Üzerine Tartışmalar (ss. 27-39). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Boron, A. A. 2000. Embattled Legacy: "Post-Marxism" and the Social and Political Theory of Karl Marx. Latin American Perspectives, 27(4): 49-79.
• Bottomore, T. (Ed). 1983. A Dictionary of Marxist Thought. Oxford: Blackwell Publishers.
• Boucher, G. 2012. Understanding Marxism. Chesham, England: Acumen Publishing Ltd.
• Boucher, G. 2021. Ernesto Laclau (1935-2014) and Chantal Mouffe (1943-). In A. Callinicos, S. Kouvelakis & L. Pradella (Eds.), Routledge Handbook of Marxism and Post-Marxism (pp. 368-375). New York and London: Routledge.
• Bowles, S. 1985. Post-Marxian Economics: Labour, Learning and History. Social Science Information, 24(3): 507-528.
• Bowles, S. & Gintis, H. 1977. The Marxian Theory of Value and Heterogeneous Labour: A Critique and Reformulation. Cambridge Journal of Economics, 1(2): 173-192.
• Callinicos, A. 1987. The “New Middle Class” and Socialist Politics. In A. Callinicos & C. Harman (Eds.), The Changing Working Class: Essays on Class Structure Today (pp. 13-52). London: Bookmarks.
• Callinicos, A. 1990. Against Postmodernism. New York: St. Martin’s.
• Callinicos, A., Kouvelakis, S. & Pradella, L. 2021. Introduction. In A. Callinicos, S. Kouvelakis & L. Pradella (Eds.), Routledge Handbook of Marxism and Post-Marxism (pp. 1-22). New York and London: Routledge.
• Dahrendorf, R. 1959. Class and Class Conflict in Industrial Society. California: Stanford University Press.
• Derrida, J. 2001. Marx’ın Hayaletleri. Çev. A. Tümertekin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Derrida, J. 2014. Marx ve Mahdumları. Çev. A. Tümertekin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Donaldson, M. 2008. Gramsci, Class and Post-Marxism. International Gramsci Journal, 1(1): 1-27.
• Eagleton, T. 2011. Marx Neden Haklıydı? Çev. O. Köymen. İstanbul: Yordam Kitap.
• Elster, J. 1982. The Case for Methodological Individualism. Theory and Society, 11(4): 453-482.
• Elster, J. 1985. Making Sense of Marx. Cambridge: Cambridge University Press.
• Ehrenreich, B. & Ehrenreich, J. 1979. The Professional-Managerial Class. In P. Walker (Ed.), Between Labor and Capital (pp. 5-45). Boston: South End Press.
• Garegnani, P. 2018. On the Labour Theory of Value in Marx and in the Marxist Tradition. Review of Political Economy, 30(4): 618-642.
• Geras, N. 1987. Post-Marxism. New Left Review, 163: 40-82.
• Geras, N. 1988. Ex-Marxism Without Substance: Being A Real Reply to Laclau and Mouffe. New Left Review, 169: 34-61.
• Giddens, A. 1975. The Class Structure of the Advanced Societies. New York: Harper and Row.
• Goldstein, P. 2005. Post-Marxist Theory: An Introduction. Albany: SUNY Press.
• Goldstein, P. 2019. Ernesto Laclau and Chantal Mouffe: The Evolution of Post-Marxism. Global Discourse, 9(2): 351-363.
• Gülenç, K. 2010. Post-Marksizm, Radikal Demokrasi ve Eleştirileri. Yeditepe’de Felsefe, 9(56): 138-188.
• Hobsbawm, E. J. 1999. İmparatorluk Çağı: 1875-1914. Çev. V. Aslan. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Hodges, D. C. 1972. Marx's Theory of Value. Philosophy and Phenomenological Research, 33(2): 249-258.
• Jameson, F. 1996. Actually Existing Marxism. In Ed. S. Makdisi, C. Casarino & R. Karl (Eds.), Marxism Beyond Marxism (pp. 14-54). New York: Routledge.
• Jessop, B. 1980. The Political Indeterminacy of Democracy. In A. Hunt (Ed.), Marxism and Democracy (pp. 55-80). London: Lawrence & Wishart.
• Kaygalak, S. 2001. Post-Marksist Siyasetin Sefaleti: Radikal Demokrasi. Praksis, 1: 33-59.
• Kırmızıaltın, E. 2018. Karl Marx. İçinde A. A. Eren & E. Kırmızıaltın (Ed), İktisat Sosyolojisi: Kurucu Düşünürler ve İktisat Okulları Özelinde Bir Çalışma (ss. 127-164). Ankara: Heretik Yayınları.
• Kouvelakis, S. 2021. Beyond Marxism? The “Crisis of Marxism” and the Post-Marxist Moment. In A. Callinicos, S. Kouvelakis & L. Pradella (Eds.), Routledge Handbook of Marxism and Post-Marxism (pp. 337-350). New York and London: Routledge.
• Kurz, H. D. 2017. İktisadi Düşünce Tarihi. Çev. H. Bilir & E. Değirmenci. Ankara: Heretik Yayınları.
• Laclau, E. 1977. Politics and Ideolgy in Marxist Theory. London: New Left Books.
• Laclau, E. 1990. New Reflections on the Revolution of Our Times. London, UK: Verso.
• Laclau, E. & Mouffe, C. 1987. Post-Marxism Without Apologies. New Left Review, 166: 79-106.
• Laclau, E. & Mouffe, C. 2008. Hegemonya ve Sosyalist Strateji: Radikal Demokratik Bir Politikaya Doğru. Çev. A. Kardam. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Lukács, G. 1998. Tarih ve Sınıf Bilinci. Çev. Y. Öner. İstanbul: Belge Yayınları.
• Marx K. 1999. Felsefenin Sefaleti. Çev. A. Kardam. Ankara, Sol Yayınları.
• Marx K. 2004. Kapital (Birinci Cilt). Çev. A. Bilgi. Ankara, Sol Yayınları.
• Marx K. 2005a. 1844 Elyazmaları: Ekonomi Politik ve Felsefe. Çev. K. Somer. Ankara: Sol Yayınları.
• Marx K. 2005b. Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı. Çev. Sevim Belli, Altıncı Baskı, Ankara, Sol Yayınları.
• Marx, K. 2010. Louis Bonaparte’ın On Sekiz Brumaire’i. Çev. T. Bora. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Marx, K. 2011. Kapital (İkinci Cilt). Çev. A. Bilgi. Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K. & Engels, F. 2013. Alman İdeolojisi. Çev. T. Ok & O. Geridönmez. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Miklitsch, R. 1995. The Rhetoric of Post-Marxism: Discourse and Institutionality in Laclau and Mouffe, Resnick and Wolff. Social Text, 45: 167-196.
• Mouzelis, N. P. 1990. Post-Marxist Alternatives: The Construction of Social Orders. London: The Macmillan Press.
• Petras, J. 1999. The Left Strikes Back: Class Conflict in the Age of Neoliberalism. Colorado, USA and Oxford, UK: Westview Press.
• Poulantzas, N. 1976. Classes in Contemporary Capitalism. Trans. D. Fernbach. London: New Left Books.
• Poulantzas, N. 1978. Political Power and Social Classes. Trans. T. O’Hagan. London: New Left Books.
• Resnick, S. A. & Wolff, R. D. 1981. Classes in Marxian Theory. Review of Radical Political Economics, 13(4): 1-18.
• Resnick, S. A. & Wolff, R. D. 1982. Marxist Epistemology: The Critique of Economic Determinism. Social Text, 6: 31-72.
• Resnick, S. A. & Wolff, R. D. 1986. What are Class Analysis?. In P. Zarembka (Ed.), Research in Political Economy (vol. 9) (pp. 1-32). Greenwich, Conn.: JAI Press.
• Resnick, S. A. & Wolff, R. D. 1987. Knowledge and Class. Chicago: University of Chicago Press.
• Resnick, S. A. & Wolff, R. D. 2002. Class Theory and History: Capitalism and Communism in the USSR. New York and London: Routledge.
• Resnick, S. A. & Wolff, R. D. 2003. The Diversity of Class Analyses: A Critique of Erik Olin Wright and Beyond. Critical Sociology, 29(1): 7-28.
• Resnick, S. A. & Wolff, R. D. 2004. Dialectics and Class in Marxian Economics: David Harvey and Beyond. New School Economic Review, 1(1): 59-72.
• Roemer, J. E.1982a. A General Theory of Exploitation and Class. Cambridge, Massachusetts, and London: Harvard University Press.
• Roemer, J. E. 1982b. New Directions in the Marxian Theory of Exploitation and Class. Politics & Society, 11(3): 253-287.
• Roemer, J. E. 1982c. Property Relations vs. Surplus Value in Marxian Exploitation. Philisophy & Public Affairs, 11(4): 281-313.
• Roemer, J. E. 1985. Should Marxists be Interested in Exploitation? Philosophy & Public Affairs, 14(1): 30-65.
• Savran, G. 1990. ‘Öz’lerin Reddinden Sınıf Politikasının Reddine. 11. Tez, 10: 108-133.
• Shaikh, A. 1977. Marx’s Theory of Value and the ‘Transformation Problem’. In J. Schwartz (Ed.), The Subtle Anatomy of Capitalism (pp. 106-139). Santa Monica, Goodyear Publishing.
• Sherman, H. J. 1970. The Marxist Theory of Value Revisited. Science & Society, 34(3): 257-292.
• Sim, S. 1998. Post-Marxism: A Reader. Edinburgh, UK: Edinburgh University Press.
• Sim, S. 2000. Post-Marxism: An Intellectual History. London, UK: Routledge.
• Sim, S. 2019. Spectres of Post-Marxism? Reassessimg the Key Post-Marxist Texts. Global Discourse, 9(2): 417-432.
• Steinmetz, G. 1994. Regulation Theory, Post-Marxism, and the New Social Movements. Comparative Studies in Society and History, 36(1): 176-212.
• Thompson, E. P. 1963. The Making of the English Working Class. New York: Vintage Books.
• Tormey, S. & Townshend, J. 2006. Key Thinkers From Critical Theory to Post-Marxism. London, UK: Sage.
• Trimbur, J. 1999. The Problem of Post-Marxism: Radical Democracy and Class Struggle. JAC, 19(2): 285-291.
• Wolff, R. D.; Callari, A. & Roberts, B. 1984. A Marxian Alternative to the Traditional "Transformation Problem". Review of Radical Political Economics, 16(2-3): 115-135.
• Wolff, R. D. & Cullenberg, S. 1986. Marxism and Post-Marxism. Social Text, 15: 126-135.
• Wood, E. M. 2011. Sınıftan Kaçış: Yeni “Hakiki” Sosyalizm. Çev. Ş. Alpagut. İstanbul: Yordam Kitap.
• Wright, E. O. 1979. Class, Crisis, and the State. London: New Left Books.