The Question Concerning Self-Ownership and Self-Sovereignty of Biocapitalist Subject

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 220 - 235, 26.03.2025

Onur Bilginer

https://doi.org/10.30586/pek.1594883

Öz

Since the second half of the last century, capitalism has earned the prefix "bio" as scientific and technological advancements have brought commodification processes down to microscopic levels. However, classical liberal theory, which defines the acquisition of private property through "individual," "body," and "labor," falls short of addressing the question of ownership of biological materials. For instance, whose property is the dead body? Is it res nullius (unowned), as American courts suggest? Is it the property of the deceased, their relatives, or the state? Or to what extent do living persons own the parts of their body? Are their organs, blood, oocytes, sperm, stem cells, DNA, and ultimately the deceased body considered private property? Can the compensation of blood donors or the sale of one's kidney be morally and politically justified? Who is the true "sovereign": the individual or the state? In short, are the biocapitalist subjects individually sovereign over their life and body? This article posits that understanding (self-)ownership requires considering both theoretical justifications and socio-political processes. Whether concerning a piece of land or the biological parts of the human body, the complexities of ownership and sovereignty remain highly obscured without examining the commodification trends of capital, the state-citizen relationship, and the underlying ideological conflicts. Furthermore, this study stresses how subjectivity changes with the translation of the undiscovered universe within the human body into familiar legal and/or political-economic discourses and critically investigates the evolution of self-ownership and self-sovereignty from Locke to Foucault.

Anahtar Kelimeler

biocapitalism, self-ownership, self-sovereignty, subjectivity

Biyokapitalist Öznenin Öz-Sahipliği ve Öz-Egemenliği Sorunu

Öz

Geçtiğimiz yüzyılın ikinci yarısından itibaren bilimsel ve teknolojik gelişmelerle metalaştırma süreçlerini mikroskobik seviyelere indiren kapitalizm, “biyo” ön ekini hiç şüphesiz hak ediyor. Ne var ki, klasik liberal kuramın “birey”, “beden” ve “emek” üzerinden tanımladığı özel mülk edinimi, biyokapitalizmin odağındaki biyomateryallerin kimin olduğu sorusunu cevaplamaya yetmiyor. Örneğin, Amerikan mahkemelerinin res nullius (kimsenin malı) kabul ettiği ölü beden gerçekte kimin mülküdür? O bedene sahip olanın mı, yakınlarının mı, yoksa devletin mi? Ya da yaşayan bir insan kendi bedeninin parçalarına ne ölçüde sahiptir? Kişinin organı, kanı, oositi, spermi, kök hücresi, DNA’sı ve nihayetinde ölü bedeni onun mudur? Kan bağışçılarına ödeme yapılması ya da bir kişinin böbreğini organ piyasasında satması ahlaken ve siyaseten gerekçelendirilebilir mi? Buna ilişkin kararların alınmasında gerçek “egemen” kimdir? Birey mi, devlet mi? Kısaca, biyokapitalist öznenin öz-sahipliği (self-ownership) ve öz-egemenliği (self-sovereignty) sorunu nasıl yorumlanabilir? Bu makale, biyomateryallerin mülkiyet biçiminin belirlenmesinde kuramsal gerekçelendirmeler kadar sosyo-politik süreçlerin de etkili olduğunu vurgular. Zira ister doğadaki bir toprak parçası ister bedeninin parçaları olsun, mülkiyet ve egemenlik meselesi sermayenin metalaştırma ve ticarileştirme eğilimleri, devlet-yurttaş ilişkisi ve nihayetinde ideolojik çekişmeler olmaksızın tam olarak anlaşılamaz. Ayrıca, bu çalışma henüz bütünüyle keşfedilmemiş beden-içindeki evrenin bizlere tanıdık gelen hukuki ve/ya politik-ekonomik bir dile tercüme edilmesiyle dönüşen öznellik biçimlerine değinir ve insan bedeninin bilimsel araç ve metotların izin verdiği ölçüde bilinir kılınmasıyla şekillenen öz-sahiplik ve öz-egemenlik meselelerini Locke’tan Foucault’ya irdeler.

Anahtar Kelimeler

biyokapitalizm, öz-sahiplik, öz-egemenlik, öznellik

Kaynakça

• Agamben, G. (1998). Homo Sacer: Sovereign Power and Bare Life. (D. Heller-Roazen, Çev.) Stanford: Stanford University Press.
• Allen, A. (2013). Power and the Subject. C. Falzon, T. O'Leary, & J. Sawicki (Dü) içinde, A Companion to Foucault (s. 337-352). West Sussex: Wiley-Blackwell.
• Ashcraft, R. (1980). Revolutionary Politics and Locke's Two Treatises of Government: Radicalism and Lockean Political Theory. Political Theory, 8(4), 429-486.
• Bargu, B. (2014). Sovereignty. L. Lawlor, & J. Nale içinde, The Cambridge Foucault Lexicon (s. 456-466). New York: Cambridge University Press.
• Bernasconi, R. (2003). Technological Control: The Ethics of Eugenics and the Practice. Acta Institutionis Philosophiae et Aestheticae, 31-44.
• Bilginer, O. (2018). Direniş Siyaseti: Direnmek Hakkı ve Siyasal Direniş. Toplum ve Bilim, 143, 93-124.
• Bilginer, O., & Aykan , B. (2021). Salgın Dil Oyunlarında Düşmanlaştırılan COVID-19. B. Aykan, & O. Bilginer (Dü) içinde, Salgın Halleri: COVID-19 ve Toplumsal Eşitsizlikler (s. 77-115). Ankara: Nika Yayınevi.
• Birch, K., & Tyfield, D. (2013, May). Theorizing the Bioeconomy: Biovalue, Biocapital, Bioeconomics or... What? Science, Technology, & Human Values, 38(3), 299-327.
• Björkman, B., & Hansson, S. O. (2006). Bodily rights and property rights. Journal of Medical Ethics, 32, 209-214.
• Cooper, M. (2007). Life, Autopoiesis, Debt: Inventing the Bioeconomy. Distinktion: Scandinavian Journal of Social Theory, 8(1), 25-43.
• Digeser, P. (1992). The Fourth Face of Power. The Journal of Politics, 54(4), 977-1007.
• Doğum Öncesi Tarama Testleri. (tarih yok). Türkiye Sağlık Vakfı: https://www.saglik.org.tr/post/dogum-oncesi-tarama-testleri, (Erişim Tarihi: 27.01.2023).
• Douglas, S., & Goold, I. (2016). Property in Human Biomaterials: A New Methodology. Cambridge Law Journal, 75(3), 478-504.
• Ettorre, E. (2002). Reproductive Genetics, Gender and the Body: ‘Please Doctor, May I Have a Normal Baby?’. S. Nettleton, & U. Gustafsson içinde, The Sociology of Health and Illness Reader (s. 65-75). Oxford: Polity Press.
• Foucault, M. (1977). Language, Counter-Memory, Practice: Selected Essays and Interviews. (D. F. Bouchard, Çev.) Oxford: Basil Blackwell.
• Foucault, M. (1978). The History of Sexuality, Vol. I. (R. Hurley, Çev.) New York: Random House.
• Foucault, M. (1979). Discipline and Punish: The Birth of the Prison. (A. S. Smith, Çev.) New York: Vintage.
• Foucault, M. (1980). Power/Knowledge: Selected Interviews and Other Writings, 1972-1977. (C. Gordon, Dü.) New York: Harvester Pr.
• Foucault, M. (1982). Michel Foucault: Beyond Structuralism and Hermeneutics. (H. L. Dreyfus, & P. Rabinow, Dü) New York: Harvester Pr.
• Foucault, M. (1984). The Foucault Reader. (P. Rabinow, Dü.) New York: Pantheon Books.
• Fraser, N. (1985). Michel Foucault: A "Young Conservative"? Ethics, 96(1), 165-184.
• Gallie, W. B. (1955). Essentially Contested Concepts. Proceedings of the Aristotelian Society, 56, 167-198.
• Glover, J. (2001). Future People, Disability, and Screening. J. Harris içinde, Bioethics (s. 429-444). Oxford: Oxford University Press.
• Habermas, J. (1981). Modernity versus Postmodernity. New German Critique, 22, 3-14.
• Hekim adayları için kadavra ithal ediliyor: Fiyatı 14 bin 500-16 bin dolar arasında. (2021, Ekim 26). T24. https://t24.com.tr/haber/hekim-adaylari-icin-kadavra-ithal-ediliyor-fiyati-14-bin-500-16-bin-dolar-arasinda,988492, (Erişim Tarihi: 03.02.2023).
• Hiley, D. R. (1994). Foucault and the Question of Enlightenment. B. Smart (Dü.) içinde, Michel Foucault: Critical Assessment (s. 165-180). London: Routledge.
• Hooke, A. E. (1987). The Order of Others: Is Foucault's Antihumanism against Human Action? Political Theory, 15(1), 38-60.
• Jasanoff, S. (2012). Taking Life: Private Rights in Public Nature. K. S. Rajan (Dü.) içinde, Lively Capital (s. 155-183). Durham & London: Duke University Press.
• Kelly, M. G. (2013). Foucault, Subjectivity and Technologies of the Self. C. Falzon, T. O'Leary, & J. Sawicki içinde, A Companion to Foucault (s. 510-525). West Sussex: Wiley-Blackwell.
• Kendall, W. (1959). John Locke and the Doctrine of Majority-Rule. Urbana: University of İllinois Press.
• Lettow, S. (2018). Biocapitalism. Krisis, (2), 13-14.
• Locke, J. (1975). An Essay Concerning Human Understanding. (P. H. Nidditch, Dü.) Oxford: Oxford University Press.
• Locke, J. (2003). The Second Treatise of Government. J. Locke, & D. Wootton (Dü.) içinde, Political Writings (s. 261-387). Indianapolis/Cambridge: Hackett Publishing Company, Inc.
• Lukes, S. (1974). Power: A Radical View. Houndmills: Macmillan Education.
• Malkoç, E. Ş. (2015). Uluslararası Taşıyı Annelik Sözlşemesinden Doğan İhtilaflarda Uygulanacak Hukuk. Public and Private International Law Bulletin, 35(2), 13-49.
• Marx, K. (1978[1843]). On the Jewish Question. The Marx-Engels Reader (s. 26-52). içinde London & New York: W.W.Nortin & Company.
• Muckelbauer, J. (2000). On Reading Differently: Through Foucault's Resistance. College English, 63(1), 71-94.
• Nayar, P. K. (2020). Precarious Lives in the Age of Biocapitalism. M. R. Thomsen, & J. Wamberg (Dü) içinde, The Bloomsbury Handbook of Posthumanism (s. 425-435). London and New York: Bloomsbury Academic.
• Nolan, K. (1993). Live Sperm, Dead Bodies. B.-J. Crigger (Dü.) içinde, Cases in Bioethic: Selections from the Hastings Center Report. New York: St. Martin’s Press.
• Novas, C., & Rose, N. (2000). Genetic Risk and the Birth of the Somatic. Economy and Society, 29(4), 485-513.
• Nozick, R. (2006). Anarşi, Devlet ve Ütopya. (A. Oktay, Çev.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Özarslan, O. (2022). Biyo-kapitalizmin Genişleyen, Bedenin Daralan ve Müphemleşen Sınırları. D. Kundakçı (Dü.) içinde, Kimlik: Çağdaş Tartışmalar (s. 161-187). Ankara: Nika Yayınevi.
• Patton, P. (2013). From Resistance to Government. C. Falzon, T. O'Leary, & J. Sawicki (Dü) içinde, A Companion to Foucault (s. 172-187). West Sussex: Wiley-Blackwell.
• Petrini, C. (2012). Ethical and legal considerations regarding the ownership and commercial use of human biological materials and their derivatives. Journal of Blood Medicine, 3, 87-96.
• Quigley, M. (2012). Property in Human Biomaterials—Separating Persons and Things? Oxford Journal of Legal Studies, 32(4), 659-683.
• Rajan, K. S. (2006). Biocapital: The Constitution of Postgenomic Life. London: Duke University Press.
• Rajan, K. S. (2012). Introduction: The Capitalization of Life and the Liveliness of Capital. K. S. Rajan (Dü.) içinde, Lively Capital: Biotechnologies, Ethics, and Governance in Global Markets (s. 1-41). London: Duke University Press.
• Rose, N. (2008). The Value of Life: Somatic Ethics & the Spirit of Biocapital. Daedalus, 137(1), 36-48.
• Rousseau, J. J. (1987). Discourse on the Origin of Inequality. D. A. Cress (Dü.) içinde, The Basic Political Writings (s. 25-81). Indianapolis: Hackett Publishing Company.
• Rousseau, J. J. (1987). On the Social Contract. D. A. Cress (Dü.) içinde, The Basic Political Writings (s. 141-227). Indianapolis: Hackett Publishing Company.
• Schmitt, C. (2007). The Concept of the Political. (G. Schwab, Çev.) Chicago: University of Chicago Press.
• Simons, J. (2013). Power, Resistance and Freedom. C. Falzon, T. O'Leary, & J. Sawicki (Dü) içinde, A Companion to Foucault (s. 301-319). West Sussex: Wiley-Blackwell.
• Smart, B. (1986). The Politics of Truth and the Problem of Hegemony. D. C. Hoy (Dü.) içinde, Foucault: A Critical Reader (s. 157-174). Cambridge: Blackwell.
• Taylor, C. (1984). foucault on Freedom and Truth. Politcal Theory, 12(2), 152-183.
• Ten Have, H. A. (2003). Genetic Advances Require Comprehensive Bioethical. Croatian Medical Journal, 44(5), 533-537.