KUR KRİZLERİNİN ÖNCELİKLİ SORUNLAR HİYERARŞİSİNİ ETKİLEME GÜCÜ: TÜRKİYE İÇİN MİKRO VERİ ANALİZİ

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 584 - 595, 20.06.2025

İsmail Çakmak

https://doi.org/10.30586/pek.1620454

Öz

Bu çalışma, hayat pahalılığı, işsizlik ve eğitim sorunlarına eğilerek Türkiye’de 2018 yılı ve sonrasında yaşanan mevcut ekonomik koşulların bireylerin sorun algılarında anlamlı bir değişikliğe sebep olup olmadığını tespit etmeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda çalışmada, TÜİK’in yaşam memnuniyeti araştırması 2012-2022 mikro veri setleri kullanılmış ve veriler multionomial logit yöntemi ile analiz edilmiştir. Yapılan analizler, 2018 sonrasında bireylerin özellikle işsizliğe kıyasla pahalılığı daha önemli bir sorun olarak görme olasılığının arttığını ortaya koymaktadır. Sosyo-ekonomik gruplar özelinde ise öğrencilerde yıllar içinde işsizliğe nazaran pahalılığın en önemli sorun olarak görülme olasılığı düşme eğilimde iken 2018 sonrasında eğilimin terse döndüğü görülmüştür. Herhangi bir okul bitirmeyenlere kıyasla önlisans/lisans ve lisansüstü mezunlarda da kriz sonrasında hayat pahalılığının işsizliğe nazaran daha önemli bir sorun olarak görülme olasılığı yükselmiştir. Yapılan analizler ayrıca, çalışanların ve emeklilerin 2018 sonrasında işsizliğe kıyasla hayat pahalılığını daha öncelikli bir sorun olarak gördüklerini ortaya koymuştur. Bu çalışma, kur krizi sonrası Türkiye’deki ekonomik konjonktürün etkisi ile, algılanan sorunlardaki önceliklerin değiştiğini ve toplumun çeşitli kesimlerinde akut problemlerin daha fazla öncelendiğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Kur Krizi , Pahalılık , Multinomial Logit Model

The Impact of Currency Crises on the Hierarchy of Priority Issues: A Micro Data Analysis for Turkey

Öz

This study aims to determine whether the current economic conditions in Turkey after 2018 have caused a significant change in individuals' problem perception by focusing on the cost of living, unemployment and education problems. With this aim, TURKSTAT life satisfaction survey 2012-2022 micro data sets are used, and the data are analyzed with the multinomial logit method. The analysis reveals that after 2018, individuals are more likely to see cost of living as a more important problem, especially compared to unemployment. The aspects of socio-economic groups, although the probability of students seeing high prices as the most important problem compared to unemployment has tended to decrease over the years, the trend reversed after 2018. Compared to those who did not graduate from any school, the possibility of seeing the cost of living as a more important problem than unemployment increased among associate/bachelor's and postgraduate graduates after the crisis. The analysis also reveals that employees and retirees see the cost of living as a more priority problem compared to unemployment after 2018. This study shows that, with the impact of the economic conjuncture in Turkey after the currency crisis, priorities in perceived problems have changed and acute problems are given more priority in various segments of society.

Anahtar Kelimeler

Currency Crisis , Cost of Living , Multinomial Logit Model

Kaynakça

• Arı, E. (2016). Bireylerin Umut Düzeyleri ile Gelecek Hakkındaki Düşünceleri Arasındaki İlişkinin Multinominal Lojistik Regresyon Analizi ile İncelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (47), 184-194.
• Burns, W. J., Peters, E., & Slovic, P. (2012). Risk perception and the economic crisis: A longitudinal study of the trajectory of perceived risk. Risk Analysis: An International Journal, 32(4), 659-677.
• Can, Z. G., O'Donoghue, C., Sologon, D. M., Smith, D., Griffin, R., & Murray, U. (2023). Modelling the Distributional Effects of the Cost-of-Living Crisis in Turkey and the South Caucasus: A Microsimulation Analysis (No. 16619). IZA Discussion Papers.
• Cömert, H., & Öncü, T. S. (2023). İkili Açmaz çerçevesinden Türkiye’de yakın dönem Merkez Bankacılığı ve kur krizlerini anlamak. ODTÜ Gelişme Dergisi, 50.
• Deaton, A. (2011). The financial crisis and the well-being of America. In Investigations in the Economics of Aging (pp. 343-368). University of Chicago Press.
• Duțu, A. (2020). Understanding Individuals' Behavior Under Uncertainty: Strategy Key Driver in Economic Crisis. In Handbook of Research on Retailing Techniques for Optimal Consumer Engagement and Experiences (pp. 57-85). IGI Global.
• Fenge, L. A., Hean, S., Worswick, L., Wilkinson, C., Fearnley, S., & Ersser, S. (2012). The impact of the economic recession on well‐being and quality of life of older people. Health & Social Care in the Community, 20(6), 617-624.
• Gabriela, S. (2010). Changes in consumer behaviour during an economic crisis. Ovidius University Annals, Economic Sciences Series, 10(2), 784-787.
• Goodell, P. W., & Martin, C. L. (1992). Marketing strategies for recession survival. The Journal of Business & Industrial Marketing, 7(4), 5.
• Haggar, T., Hewlett, K., Hall, S., Piggott, H., Regan, Z., Hesketh, R., Wojciechowska, M., & Dacombe, R. (2023). Breaking point: the cost-of-living crisis in London, and what can be done about it. Kings Collage London, The Policy Institute https://doi.org/10.18742/pub01-155
• Hahm, J. H., & Mishkin, F. S. (2000). The Korean financial crisis: An asymmetric information perspective. Emerging Markets Review, 1(1), 21-52.
• Hosmer, D. W., & Lemeshow, S. (2000). Applied Logistic Regression. John Wiley & Sons. New York.
• Hosmer Jr, D. W., Lemeshow, S., & Sturdivant, R. X. (2013). Applied Logistic Regression (Vol. 398). John Wiley & Sons.
• IMF (International Monetary Fund). (1998). Financial crises: Characteristics and indicators of vulnerability. IMF World Economic Outlook: Financial Crises: Causes and Indicators, 74-97.
• Leiser, D., Bourgeois-Gironde, S., & Benita, R. (2010). Human foibles or systemic failure—Lay perceptions of the 2008–2009 financial crisis. The Journal of Socio-Economics, 39(2), 132-141.
• Li, Y., & Mutchler, J. E. (2021). Older adults and the economic impact of the COVID-19 pandemic. In Older Adults and COVID-19 (pp. 201-211). Routledge.
• Medeiros, M. (2023). Linear Regression Models with interaction/moderation, StataCorp, Access date: 06.12.2023, Retrieved from: www.stata.com/why-use-stata/easy-to-grow-with/linear.pdf
• Mishkin, F. S. (1992). Anatomy of a financial crisis. Journal of evolutionary Economics, 2, 115-130.
• Perriman, H. E., Ramsaran-Fowdar, R. R., & Baguant, P. (2010). The impact of the global financial crisis on consumer behaviour. The 2010 Annual London Business, 14.
• Pulman, A., Fenge, L. A., Mazarura, P., & Sanis, N. (2024). Struggling with studying and earning–realities of the UK's cost-of-living crisis on students on social work programmes. Research in Post-Compulsory Education, 29(4), 681-701.
• Şanlı, O. (2021). Türkiye'de 1994, 2001 ve 2018-2021 kur krizlerinin yeni nesil kriz teorileri çerçevesinde incelenmesi. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 6(2), 117-158.