Baykal Dönemi Cumhuriyet Halk Partisi’nin Din Politikasının Parametreleri

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 2, 76 - 87, 01.08.2015

Ramazan Akkır

Öz

Din-devlet ilişkileri, Türkiye’nin en gerilimli alanlarından birisidir. Modern Türkiye’nin kurucu partisi olan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), din politikalarını laiklik ilkesi doğrultusunda belirlemiştir. Her dönem farklı anlamlara sahip olan laiklik, Baykal döneminde koruyucu ve kollayıcı bir anlam kazanmıştır. Baykal dönemindeki laiklik politikalarının amacı, rejimi korumakla beraber, dinsel hareket ve eylemleri baskı altında tutmak olmuştur. Baykal Dönemi CHP’sinin din politikalarının oluşmasını sağlayan unsurlar, CHP’nin ve CHP seçmeninin seküler kimliği, 1990’lı yılların paradigmaları, 28 Şubat süreci ve AK Parti iktidarıdır. Bu çalışmanın güzergâhları, CHP laikliğinin tarihsel arka planı, 1992 Yılında CHP’nin yeniden kuruluşu, Baykal Dönemi Cumhuriyet Halk Partisi’nin din politikalarının parametreleri ve parti programlarına yansıyan din ve laiklik tartışmalarıdır.Deskriptif yöntemin kullanılmış olduğu bu makalede, Baykal Dönemi CHP’sinin din politikalarının parametreleri ile laikliğinin farklılaşan anlamları ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Halk Partisi, Deniz Baykal, Din, Laiklik, Siyasal Rejim, Kimlik

The Parameters of The Religion Politics of The Republican People’s Party

Öz

The religion-state relations are one of the controversial fields of Turkish politics. The Republican People’s Party
(CHP),which is the founder of the Modern Turkey, has determined religion policies in the direction of secularism.
Secularism, which has different meanings in every term, has become a protective role during the Baykal’s term.
The goal of policies during the Baykal’s term became to protect the regime as well as to keep the religious actions
and activities supressedand in control. The elements of the religion policies during the Baykal’s CHP are the
secular identity of the CHP and the CHP supporter, the paradigms of 1990’s, the 1997 Turkish military
memorandum and the Justice and Development Party’s (AKP) rule. The routes of this study are the historical
background of the CHP’s secularism, the re-establishment of the CHP in 1992, the parameters of the religion
policies during the Baykal’s CHP and the discussions about the religion and the secularism in the CHP’s party
program.
In this study which was used descriptive method, I will examine the parameters of the religion policies during the
Baykal’s CHP and the different meanings and the interpretations of the secularism.

Anahtar Kelimeler

Republican People’s Party, Deniz Baykal, Religion, Secularizm, Political Regime, Identity

Kaynakça

• ALTUNOĞLU, Mustafa (2014), Geçmişin Yüküyle Yenilik Arayışı, SETA, İstanbul.
• AŞLAMACI, İbrahim (2014), Pakistan Medreselerine Bir Model Olarak İmam Hatip Okulları, Dem Yayınları, İstanbul.
• AYATA, Ayşe Güneş (2010), CHP: Örgüt ve İdeoloji, Gündoğan Yayınları, İstanbul.
• BAYKAL, Deniz (02.01.2009), CNN Türk Ankara Kulisi Programı.
• BAYKAL, Deniz (25.02.1997), TBMM Cumhuriyet Halk Partisi Grup Genel Kurulunda Sayın Deniz Baykal’ın Yapmış Olduğu Konuşma, Zafer Organizasyon Tanıtım Hizmetleri, Ltd, Şti, Ankara.
• BAYKAL, Deniz (18.02.1997), TBMM Cumhuriyet Halk Partisi Grup Genel Kurulunda Sayın Deniz Baykal’ın Yapmış Olduğu Konuşma, Zafer Organizasyon Tanıtım Hizmetleri, Ltd, Şti, Ankara.
• BAYKAL, Deniz (23. 04. 2008), CHP Genel Başkanı Deniz Baykal’ın; TBMM’nin 88. Kuruluş Yıldönümü ve Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı Nedeniyle TBMM Genel Kurulunda Yapmış Olduğu Konuşma.
• BAYKAL, Deniz(1998), “Önsöz”, Türkiye’nin 75 Yıllık Tercihi: Cumhuriyet Demokrasi Laiklik Paneli Kitabı, CHP Yayınları, Ankara.
• BAYKAL, Deniz (26.01.2008), Genel Başkan Deniz Baykal’ın İstanbul İl Kongresinde Yaptığı Konuşma.
• BAYKAL, Deniz (15.06.2005), Deniz Baykal’ın Grup Genel Kurul Toplantısında Yapmış Olduğu Konuşma.
• BAYKAL, Deniz (23.04.2008), Deniz Baykal’ın Grup Genel Kurul Toplantısında Yapmış Olduğu Konuşma.
• BAYKAL, Deniz (24.05. 2008), “Baykal: Yargıyı Sindirmeye Çalışıyorlar”, Milliyet.
• BAYKAL, Deniz (30.01. 2008), “Baykal: Türban Yabancı Üniforma”, Milliyet.
• BAYKAL, Deniz (1994), “Sunuş”, Cumhuriyet Halk Partisi Programı: Yeni Hedefler Yeni Türkiye, İstanbul.
• BAYKAL, Deniz ve CEM İsmail(1992), Yeni Sol, Cem Yayınevi, 1992, İstanbul.
• BEZCİ, Bünyamin(2012), CHP’de Siyasal Mirasın Melez Lideri: Kemal Kılıçdaroğlu, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, cilt: 49,Sayı: 564, s.11-22.
• CHP SEÇİM BİLDİRGESİ, 2002
• CHP 28. OLAĞAN KONGRESİ, 1999
• CINGI, Aydın (2010), “Sosyal Demokratlaşmaktaki Bir Parti: CHP”, Avrupa’da Sosyal Demokrasinin Bugünü ve Geleceği, Friedrich-Ebert-Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği Yayınları, İstanbul.
• ÇAĞATAY, Selin (2008), Kemalizm ya da Kadınlık: Çağdaş Kadının Başörtüsüyle İmtihanı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kültürel İncelemeler Programı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• ÇOLAK, Yılmaz (2006) “1990'lı Yıllar Türkiye'sinde Yeni-Osmanlıcılık ve Kültürel Çoğulculuk Tartışmaları”, Doğu-Batı Dergisi, Sayı: 38, s.125-145
• DAGISTANLI, Fatin(1998), Sosyal Demokratlar, Bilgi Yayınevi, Ankara.
• DAVİSON, Andrew (2002), Türkiye’de Sekülerizm ve Modernlik, İletişim Yayınları, İstanbul.
• ECEVİT, Bülent (1973), Bu Düzen Değişmelidir, Tekin Yayınevi, Ankara.
• ETE, Hatem(2010), CHP’deki Değişim, SETA Analiz, Ankara.
• ETE, Hatem(2012), 28 Şubat Süreci ve CHP’nin Değişimi, http://www.sabah.com.tr/yazarlar/perspektif/ete/2012/03/03/28-subat-sureci-ve-chpnin-degisimi.
• FOUCAULT, Michel (2000), Entelektüelin Siyasi İşlevi, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• GELLNER, Ernest (2012), Müslüman Toplum, Kabalcı Yayınları, İstanbul.
• GÖLE, Nilüfer (2000), Melez Desenler, Metis, İstanbul.
• KAHRAMAN, Ahmet (1990), Hayaletler Prensi, Verso Yayınları, Ankara.
• KARAÖMEROĞLU, M. Asım(2009), “Tek Parti Döneminde Halkçılık”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm, Editörler: Tanıl Bora, Murat Gültekin, İletişim Yayınları, İstanbul.
• KEYMAN, E. Fuat (2005), Değişen Dünya, Dönüşen Türkiye, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2005.
• KIŞLALI, Ahmet Taner(1991), Siyasal Sistemler, İmge, Ankara.
• KÖKER, Levent (1990), Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi, iletişim Yayınları, İstanbul.
• KÖMÜRCÜ, Derya (2011), “Kılıçdaroğlu Sonrası CHP”, İktisat Dergisi, Sayı: 515-516, s. 37-47.
• MARDİN, Şerif, (2006), Türkiye’de Toplum ve Siyaset, İletişim, İstanbul.
• ÖCAL, Beyhan(2009), “12 Eylül’den 28 Şubat’a Darbe Söylemlerindeki Değişimin Analizi”, ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, sayı: 1/4.
• ÖVÜR, Mahmut (2011), 12 Eylül’den 12 Haziran’a Siyasi Partiler (CHP), SETA Analiz, Ankara.
• ÖZCAN, Zeynep (2015), İnönü Dönemi Dini Hayat, Dem, İstanbul.
• ÖZTÜRK Muhsin(2011), Adı Konulmamış Darbe 93, Zaman Kitap, İstanbul.
• ÖZBUDUN Ergün ve HALE William (2010), Türkiye’de İslamcılık, Demokrasi ve Liberalizm; AKP Olayı, Doğan Kitap, İstanbul.
• ÖZBUDUN, Ergün (2011), Türkiye’de Parti ve Seçim Sistemi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• ÖZBUDUN, Ergün (1979), Siyasal Partiler, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara.
• PİRİM, Oktay (1999), Günahıyla Sevabıyla Deniz Baykal, Boyut Yayın Grubu, İstanbul.
• PROGRAM (2004), Yeni Hedefler Yeni Türkiye.
• PROGRAM (2008), Çağdaş Türkiye İçin Değişim.
• PUSULA, 2007
• SUBAŞI, Necdet (2014), Dini Sosyaliteler, Tezkire Yayınları, Ankara.
• TURAN, Ahmet, Eşref (2004), Türkiye’de Seçmen Davranışı Önceki Kırılmalar ve 2002 Seçimi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınlar, İstanbul.
• TURAM, Berna (2011), Türkiye’de İslam ve Devlet, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• TÜRKÖNE, Mümtaz’er (1998-9), “Cumhuriyetin Kamusal Alanı”, Doğu Batı, Sayı: 5, s. 135-142.
• UYAR, Hakkı (2000), 100 Soruda Cumhuriyet Halk Partisi Tarihçesi (1923-2012), Anka Yayınları, Ankara.
• VERGİN, Nur (2004), “Siyaset İle Sosyolojinin Buluştuğu Nokta”, Türkiye Günlüğü, Sayı: 76, s.5-9.
• YAVUZ, Hakan(2008), Modernleşen Müslümanlar, Kitap Yayınevi, İstanbul
• YEĞEN, Mesut(2009), “Türk Milliyetçiliği ve Kürt Sorunu”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, Editör; Tanıl Bora, İletişim Yayınları, İstanbul
• Erdoğan Mustafa (2000), Demokrasi, Laiklik, Resmi İdeoloji, Liberte, Ankara
• YÜCEKÖK, Ahmet Naki (1987), Siyasetin Toplumsal Tabanı, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara.
• ZURCHER, Erich Jan (2000), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul.