AK PARTİ DÖNEMİNDE YOKSULLUKLA MÜCADELE

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 1, 87 - 104, 31.03.2018

Habib Aydın

Öz

Türk siyasal hayatında uzunca bir süreyle siyasal iktidar görevini yürüten Adalet ve Kalkınma Partisi (Ak Parti), yoksulluk sorunu gündeminde tutmuş; hükümet programlarında ve parti tüzüğünde sorunun çözülmeye çalışılacağını iddia etmiştir. Modern dünyada birçok iktidarın mücadele etmek zorunda kaldığı yoksulluk sorununa; Ak Parti hükümetinin hangi tür araçlar ile müdahale ettiği bu çalışmada incelenecektir. Karma sistemli ekonomik bir yapıya sahip olan Türkiyenin, yoksulluk sorunu bağlamında sahip olduğu paydaşların izlediği politikalar da önem arz etmektedir. Bu bağlamda yoksulluk sorunu; Ak Parti dönemindeki nicel veriler bağlamında değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ak Parti, Yoksulluk, Sosyal Yardımlar

Kaynakça

• Acar, Ali (2006). Sosyal Politika, Konya: Dizgi-ofset Ak Parti (Adalet ve Kalkınma Partisi) (2017a). 62. Hükümet Programı, http://www.akparti.org.tr/upload/documents/62nciHukumetProgrami.pdf Erişim: 29.08.2017 Ak Parti (Adalet ve Kalkınma Partisi) (2017b). 64. Hükümet Programı, http://www.akparti.org.tr/upload/documents/64.hukumet_programi.pdf Erişim: 29.08.2017 Ak Parti (Adalet ve Kalkınma Partisi) (2017c). 65. Hükümet Programı, http://www.akparti.org.tr/upload/documents/65._H%C3%BCk%C3%BCmet_Program %C4%B1_kapakl%C4%B1.pdf Erişim: 29.08.2017 Aktaş, Elvan (2017). The Rise and The Fall of the Turkish Economic Success Story Under AKP (JDP), Cont İslam Journal, (baskıda) Alpaydın, Yusuf (2011). 2000 Sonrası Türkiye İktisadının Değişimi (Editör: Yusuf Alpaydın, Halil Tunalı) 2000 Sonrasi Dinamikler, İstanbul Ticaret Odası, İlmi Etüdler ASPB (Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı) (2014). Faaliyet Raporu, http://sgb.aile.gov.tr/data/5434f307369dc31d48e42dc5/2014_idare_faaliyet_raporu.pd f Erişim: 26.02.2016. Ataay, Faruk (2008). Neoliberalizm ve Muhafazakar Demokrasi 2000’li Yıllarda Türkiye’de Siyasal Değişimin Dinamikleri, Ankara: De ki Basım Yayın. Arın, Tülay (2003). Türkiye’de Mali Küreselleşme ve Mali Birikim İle Reel Birikimin Birbirinden Kopması. Küresel Düzen: Birikim, Devlet ve Sınıflar, (Der: A. H. Köse-F. Şenses-E. Yeldan). İstanbul, İletişim. Aytaç, S. Erdem (2015). Türkiye: Dengeli ve Sürdürülebilir Yüksek Büyüme Peşinde. (2.Baskı). (Derleyenler: Fikret Şenses vd. ). Ülke Deneyimleri Işığında Küresel Kriz ve Yeni Ekonomik Düzen. İstanbul: İletişim Yayınları, 375-398. Bakırezer, Güven ve Demirer, Yücel (2013). AKP’nin Sosyal Siyaseti (Derleyen: İlhan Uzgel, Bülent Duru). AKP Kitabı Bir Dönüşümün Bilançosu. Ankara: Phoenix Yayınevi, 153- 178. Bakkal, Süreyya ve Alkan Murat (2011). 2008 Finansal Krizi ve Bu Dönemde Bankacılık Sektörünün Kar Etme Nedenleri (1. Baskı). İstanbul: Hiperlink Yayınları. Bayramoğlu, Sonay (2005). Yönetişim Zihniyeti Türkiye’de Üst Kurullar ve Siyasal İktidarın Dönüşümü. İstanbul, İletişim. Bedirhanoğlu, Pınar (2013). Türkiye’de Neoliberal Otoriter Devletin Adalet ve Kalkinma Parti’li Yüzü. (Derleyen: İlhan Uzgel, Bülent Duru). AKP Kitabı Bir Dönüşümün Bilançosu. Ankara: Phoenix Yayınevi, 40-65. Buğra, Ayşe (2015). Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiye’de Sosyal Politika (7.Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları. Çoğurcu, Cemalettin (2010). Stratejik Planlama, Stratejik Yönetim ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü’nde Sosyal Yardım Politikalarına Yönelik Gerçekleştirilen Projeler, Yardım ve Dayanışma Dergisi, Temmuz-Aralık, Ankara: Sata Reklam Tasarım,Yıl: 1, Cilt: 1, Sayı: 2. ÇSGB (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) (2018), https://www.csgb.gov.tr/media/4169/net_bruet_asgari_uecret.pdf, Erişim Tarihi: 02.03.2018. David, İsabel (2016). Strategic Democratisation? A Guide to Understanding AKP İn Power, Journal of Contemporary European Studies, Vol: 24, İssue: 4, June, pp: 478-493. Dinler, Zeynel (2006). İktisada Giriş (12. Baskı) Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları. Erdoğdu, Seyhan (2013). Sosyal Politikada Değişim ve Sosyal Güvenlik Reformu. (Derleyen: İlhan Uzgel, Bülent Duru). AKP Kitabı Bir Dönüşümün Bilançosu. Ankara: Phoenix Yayınevi, 660-686. Ertek, Tümay (2013). Meslek Yüksekokulları İçin Makro İktisat Ders Kitabı (4. Baskı), İstanbul: Nobel Basım Yayım. Gül, Hüseyin ve Sallan Gül, Songül (2008). Türkiye’de Yoksulluk, Yoksulluk Yardımları ve İstihdam. (Derleyen: Nurgün OKTİK). Türkiye’de Yoksulluk Çalışmaları. İzmir: Yakın Kitapevi, 361-390. Güneş, Samet (2009). Yoksullukla Mücadelede Mikro Kredi Uygulamaları ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü Proje Destekleri, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, Ankara. IMF (International Monetary Fund) (2017). World Economic Outlook, https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?sy=2002&e y=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=60&pr1.y=13&c=001%2 C110%2C163%2C119%2C123%2C998%2C200%2C901%2C505%2C511%2C903% 2C205%2C440%2C406%2C603&s=NGDP_RPCH%2CNGDP_RPCHMK%2CNGD PD%2CNGDP_D%2CNGAP_NPGDP%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CPPPSH%2CNI D_NGDP%2CNGSD_NGDP&grp=1&a=1, Erişim Tarihi: 29.08.2017 İncedal, Sümer (2013). Türkiye’de Yoksulluğun Boyutları: Mücadele Politikaları ve Müdahale Araçları, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü. Aile ve Sosyal Politikalar Uzmanlık Tezi, Ankara. İŞKUR (Türkiye İş Kurumu) (2017a). 2016 Yıllık Tabloları, http://www.iskur.gov.tr/trtr/kurumsalbilgi/istatistikler.aspx#dltop, Erişim: 29.08.2017 İŞKUR (Türkiye İş Kurumu) (2014). Yıllık İstatistik Bültenleri, http://www.iskur.gov.tr/KurumsalBilgi/istatistikler.aspx#dltop Erişim: 05.03.2016. Kan, Pınar (2011). Fakirlikle Mücadelede Kamu Politikaları ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları Üzerine Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta. Karabulut, Alpaslan (2007). Türkiye’deki İşsizliği Önlemede Aktif İstihdam Politikalarinin Rolü ve Etkinliği, Uzmanlık Tezi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü. Karagöl, Erdal Tanas (2013). AKP Dönemi Türkiye Ekonomisi. Ankara: SETA Yayınları XXII. Keyman, E. Fuat ve Öniş, Ziya (2007). Globalization and Social Democracy in the European Periphery: Paradoxes of the Turkish Experience, Globalizations Journal, Vol: 4, No: 2, June, pp: 211-228. Kızılkaya, Ahmet, Osmanoğlu, Emir, Çetin, Selvet, Kurt, Türker ve Erdem, Tevfik (2010). Türkiye’de Yoksulluk Algısı, Cansuyu Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, Ankara: Anıl Grup Matbaacılık. Koçal, A.Vedat (2014). Yeni Sağın Hegemonik Kuruluşu Bağlamında “Yeni Basın” Odağı Türkiye’de Güncel Basın İktidar İlişkilerine Dair Gramscian Bir Okuma (Editör: Nafiz Tok Ve Diğ). Yeni Sağ Küreselleşme ve Türkiye, Türkiye’nin Adalet ve Kalkınma Partili Yılları, Ankara: Orion Kitabevi, 161-188. Koçal, Vedat (2016). Sosyal Devletten Sosyal Yardımlaşmaya Dönüşüm Sürecine Teorik Bir Çerçeve Denemesi. (Editör: Seyfettin Aslan ve Yılmaz Demirhan). Türk Siyasal Hayatında AKP Dönemi Bursa: Ekin Yayınevi, 71-106. Koyuncu, Murat ve Şenses Fikret (2004) Kısa Dönem Krizlerin Sosyo-Ekonomik Etkileri: Türkiye, Endonezya ve Arjantin Deneyimleri, Çalışma ve Toplum Ekonomi ve Hukuk Dergisi, S: 3, s: 11-52. Metin, Onur (2011). Sosyal Politika Açısından AKP Dönemi: Sosyal Yardım Alanında Yaşananlar, Çalışma ve Toplum Dergisi. Sayı: 2011/1, 179-200. Öniş, Ziya (2007). Conservative globalists versus defensive nationalists: political parties and paradoxes of Europeanization in Turkey, Journal of Southern Europe and the Balkans, Vol: 9, No: 3, December, pp: 247-261. Öniş, Ziya (2010). AKP’nin Ekonomi Politiği (Editör: M. Hakan Yavuz). AKP Toplumsal Değişimin Yeni Aktörleri. İstanbul: Kitap Yayınevi, 259-282. Öniş, Ziya (2012). The Triumph of Conservative Globalism: The Political Economy of the AKP Era, Turkish Studies Journal, Vol: 13, No: 2, June, pp: 135-152. Parasız, İlker (2004). Türkiye Ekonomisi (1. Baskı), Bursa: Ezgi Kitabevi. Serel, Alpaslan ve Bayır Musa (2013). 2008 Finansal Krizinde Para Politikası Uygulamaları: Türkiye Örneği, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Sayı 19, 59-80. Sönmez, Mustafa (2010). Milli Görüş’ten Neoliberalizm’e ve Krize Akp’nin Ekonomi İcraatı: 2002-2009. (1.Baskı). (Derleyenler: Çağdaş Sümer ve Fatih Yaşlı). Hegemonyadan Diktatoryaya Akp ve Liberal Muhafazakâr İttifak Ankara: Tan Kitabevi Yayınları, 263- 283. Sümer, Çağdaş ve Yaşlı Fatih (2010). Liberal Muhafazakâr İttifak Üzerine Notlar. (1.Baskı). (Derleyenler: Çağdaş Sümer ve Fatih Yaşlı). Hegemonyadan Diktatoryaya Akp ve Liberal Muhafazakâr İttifak. Ankara: Tan Kitabevi Yayınları, 9-27. Tunalı, Halil (2011). 2000 Sonrası Türkiye Ekonomisinin Yol Haritasının Belirlenmesinde IMF’nin Etkisi (Editör: Yusuf Alpaydın, Halil Tunalı), 2000 Sonrası Türkiye İktisadının Değişimi. İstanbul Ticaret Odası, İlmi Etüdler Derneği, İstanbul: İstanbul Matbaacılık Prodüksiyon Yay, 43-68. TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2017a). GSYH-Cari fiyatlarla (Bin TL) (Yıllık). https://biruni.tuik.gov.tr/gosterge/?locale=tr, Erişim Tarihi: 29.08.2017 TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2017b). GSYH-Cari fiyatlarla değişim oranı (%) (Yıllık), https://biruni.tuik.gov.tr/gosterge/?locale=tr, Erişim Tarihi: 29.08.2017 TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2017c). Kişi Başına Düşen Milli Gelir 2002-2014, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=88&locale=tr, Erişim Tarihi: 29.08.2017 TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2017d) Yoksulluk Sınırı Yöntemlerine Göre Fert Yoksulluk Oranları, http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist, Erişim Tarihi: 29.08.2017 TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2017e). İşsizlik Oranları 2000-2017, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007, Erişim Tarihi: 29.08.2017 TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2017f). Hanehalkı Kullanılabilir Gelire Göre Gini Katsayısı ve P80/P20 Oranı 2006-2015, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1011, Erişim Tarihi: 29.08.2017 TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2017g). Hanehalkı Kullanılabilir Gelire Göre Sıralı Yüzde 10 'Luk Gruplar İtibarıyla Yıllık Hanehalkı Kullanılabilir Gelirin Dağılımı 2006-2015, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1011, Erişim Tarihi: 29.08.2017 TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi) (2017a). Gül Hükümeti Programı, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP58.htm, Erişim Tarihi: 29.08.2017 TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi) (2017b). I. Erdoğan Hükümeti Programı, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP59.htm, Erişim Tarihi: 29.08.2017 TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi) (2017c). II. Erdoğan Hükümeti Programı, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP60.htm, Erişim Tarihi: 29.08.2017 TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi) (2017d). III. Erdoğan Hükümeti Programı, https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP61.htm, Erişim Tarihi: 29.08.2017 T.C. Başbakanlığı KDGM (Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı) (2013). Sessiz Devrim: Türkiyenin Demokratik Değişim ve Dönüşüm Envanteri 2002-2012, (2. Baskı), Ankara: Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı Yayını T.C. Başbakanlık TOKİ (Toplu Konut İdaresi Başkanlığı) (2017). Toki Konut Üretim Raporu, https://www.toki.gov.tr/AppResources/UserFiles/files/FaaliyetOzeti/ozet.pdf, Erişim Tarihi: 29.08.2017 TCMB (Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası) (2018). http://www.tcmb.gov.tr/kurlar/201512/31122015.xml, Erişim Tarihi: 02.03.2018 Türkiye Grameen Mikro Finans Programı (2017), Finansal Veriler, http://www.tgmp.net/tr/finansal-veriler/0, Erişim Tarihi: 29.08.2017 UNESCO (The United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) (2017). Poverty, http://www.unesco.org/new/en/social-and-humansciences/themes/international-migration/glossary/poverty/ Erişim Tarihi: 29.08.2017. Urhan, Gülcan ve Urhan Betül (2015). AKP Döneminde Sosyal Yardım. (Derleyen: Meryem Koray, Aziz Çelik). Himmet, Fıtrat, Piyasa AKP Döneminde Sosyal Politika. İstanbul: İletişim Yayınları, 229-258. Ünsal, Erdal M. (2007). Mikro İktisat (7. Baskı) Ankara: İmaj Yayıncılık. WHO (World Health Organization) (2017). Poverty, http://www.who.int/topics/poverty/en/, Erişim Tarihi: 29.08.2017 Yıldırım, Engin (2010). Emek Karşısında AKP (Editör: M. Hakan Yavuz). AKP Toplumsal Değişimin Yeni Aktörleri. İstanbul: Kitap Yayınevi, 287-305. Yıldırım, Deniz (2013). AKP ve Neoliberal Popülizm. (Derleyen: İlhan Uzgel, Bülent Duru). AKP Kitabı Bir Dönüşümün Bilançosu. Ankara: Phoenix Yayınevi, 66-107. Yıldızcan, Cemil ve Yaka, Özge (2010). Çözülen Ne: Otoritarizm mi Demokrasi mi ?. (1.Baskı). (Derleyenler: Çağdaş Sümer ve Fatih Yaşlı). Hegemonyadan Diktatoryaya Akp ve Liberal Muhafazakâr İttifak. Ankara: Tan Kitabevi Yayınları, 237-261. Yılmaz, Ragıp (2014). Teorinin Pratiğe Üstünlüğü: Türkiye’de Adalet ve Kalkınma Partili Yillar (Editör: Nafiz Tok Ve Diğ). Yeni Sağ Küreselleşme ve Türkiye, Türkiye’nin Adalet ve Kalkınma Partili Yılları, Ankara: Orion Kitabevi, 227-274.