ÜTOPYA VE DİSTOPYA’DAN SOSYAL GERÇEKLİĞE: CİNSİYETİN TÜKETİMİ

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 4, 364 - 373, 26.12.2018

Sait Yıldırım

Öz

Ütopya ve distopyalar mevcut toplumsal yapıdaki işleyişe göre
kurgulanmaktadır. Ütopyalar daha iyiyi ve güzeli temsil ederken distopyalarda
kaygı ve karamsarlıklar aktarılmaktadır. Çalışma kapsamında ütopya ve
distopyalarda cinsiyet ilişkilerini ortaya koyarak distopyaların sosyal
gerçeklik ilişkisi mercek altına alınmaktadır. Bu noktada cinsiyet ilişkisi
konusunda gelinen süreç ve tüketim olgusu tartışılmaktadır. Distopik eserlerde toplumsal
yapının üretim ve tüketim odaklı bir işleyişe sürüklendiği görülmektedir.
Özelikle sanayi devrimi ile birlikte ekonomik yapının dönüşümü toplumsal yapıda
çeşitli kaygıları doğurmuştur. Bu korku ve güvensizlik ortamı distopyalara da
yansımıştır. Ancak yakın tarih ve günümüz şartları dikkate alındığında
distopyalarda belirtilen endişelerin sosyal gerçeklik bağlamında olağan
kılındığı görülmektedir. Bilim ve teknolojinin gelişmesi, insanların gözetim
altında tutulması ve tüketime yönlendirilmesi noktasında önemli bir belirleyici
olmaktadır. Kültür formları, insani değerler ve cinsiyet ilişkileri tüketim
kültürünün birer metası olarak ortaya çıkmaktadır. Kadın, bu süreçte özgürlük
vaadi ile tüketim aracına dönüşmektedir. Tüketim toplumunda kadınlık ve erkeklikten
önce birey kavramı öne çıkmaktadır. Tüketim toplumunda birey, üretim ve tüketim
ile kıskaca alınan ve kimliksizleşme sorunu ile karşı karşıya gelen bir kurbana
dönüşmektedir. Çalışmanın amacı, kadının sosyal gerçeklikler bağlamında tüketim
toplumunda kimlik problemini tartışmaktır. 

Anahtar Kelimeler

Ütopya, distopya, kadın, tüketim toplumu, gözetim

Kaynakça

• Referans1 Arendt, H.(2012). Geçmişle Gelecek Arasında. (Çev.: Bahadır Sina Şener). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Referans2 Aristoteles. (2013). Politika. (Çev.:Murat Temelli). İstanbul: Ark Kitapları.
• Referans3 Bacon, F.(1957). Yeni Atlantis. (Çev.: Hamit Dereli). İstanbul: Maarif Basımevi.
• Referans4 Baudrillard, J.(2008). Tüketim Toplumu Söylenceleri Yapıları. (Çev.: Hazal Deliçaylı, Ferda Keskin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Referans5 Baudrillard, J.(2011). Simülarklar ve Simülasyon. (Çev.:Oğuz Adanır). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Referans6 Bauman, Z.(2003). Modernlik ve Müphemlik. (Çev.: İsmail Türkmen). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Referans7 Bauman, Z. (2015). Özgürlük. (Çev.: Kübra Eren). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Referans8 Campanella, T.(1994). Güneş Ülkesi, (Çev.: Vedat Günyol, Haydar Kangan). İstanbul: Söğüt Yayınları.
• Referans9 Debord, G.(1996). Gösteri Toplumu. (Çev.: Ayşen Emekçi, Okşan Taşkent). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Referans10 Foucault, M.(2001). Toplumu Savunmak Gerekir. (Çev.: Şehsuvar Aktaş). İstanbul, Yapı Kredi Kültür ve Sanat Yayıncılık.
• Referans11 Foucault, M.(1992). Hapishanenin Doğuşu. (Çev.: Mehmet Ali Kılıçbay). Ankara: İmge Kitabevi.
• Referans12 Giddens, A.(1994). Modernliğin Sonuçları. (Çev.: Ersin Kuşdil). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Referans13 Huxley, A.(2007). Cesur Yeni Dünya. (Çev.: Ümit Tosun). İstanbul: İttaki Yayınları.
• Referans14 Kumar, K.(2005). Ütopyacılık, (Çev.: Ali Somel), Ankara:İmge Yayınevi.
• Referans15 Lyon, D.(2006). Günlük Hayatı Kontrol Etmek- Gözetlenen Toplum. (Çev.: Gözde Soykan). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Referans16 Lyon, D.(2013). Gözetim Çalışmaları- Genel Bir Bakış. (Çev.: Ali Toprak). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Referans17 Marshall, G.(2005). Sosyoloji Sözlüğü. (Çev.: Osman Akınhay, Derya Kömürcü). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Referans18 More, T.(2006). Ütopya. (Çev.: Sabahattin Eyüboğlu, Vedat Günyol, Mina Urgan). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Referans19 Orwell, G.(1974). Bin Dokuzyüz Seksen Dört. (Behzat Tanç). İstanbul: Yağmur Yayınevi.
• Referans20 Özbudun, S.(2007). Küreselleşme, Kadın ve ‘Yeni’-Ataerki. Ankara: Ütopya Yayınları.
• Referans21 Platon.( 2014). Devlet. (Çev.: Sevil İnan Sönmez). İstanbul: Akvaryum Yayınları.
• Referans22 Reed, E.(1985). Kadın Özgürlüğünün Sorunları. (Çev.: Zeynep Saraçoğlu). İstanbul: Yazın Yayıncılık.
• Referans23 Sissa, G.(2005). “Platon ve Aristoteles’in Cinsiyet Felsefeleri”(Çev.: Ahmet Fethi). Kadınların Tarihi Cilt I. (Ed.: George Duby, Michelle Perrot). (ss. 66-98). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Referans24 Touraine, A.(2002). Modernliğin Eleştirisi. (Çev.: Hülya Tufan). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Referans25 Willis, E. (1970). “”Consumerism” and Women” (Ed. Shulamith Frestone, Anne Koedt). Notes From the Second Year: Women’s Liberation. (ss. 72-75). New York.
• Referans26 Yağlı, F.(2014). “Yeni İletişim Teknolojileri ve Yeni Bir Dünya Tasarımı: Ütopyan ve Distopyan Düşüncede Gündelik Hayatın Dönüşümü” (Ed. Z. Beril Akıncı Vural). Dijital Panaroma Bilgi İletişim Teknolojilerinde Son Gündem. (ss.27-81). Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Referans27 Yıldırmaz, Y.T.(2016). Ütopyanın Kadınları Kadınarın Ütopyası.İstanbul: Sel Yayınları.
• Referans28 Zamyatin, Y.(1988). Biz. (Çev.: Füsun Tülek). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.