KENTSEL DÖNÜŞÜM- KENTSEL YENİLEME AYRIMI VE TÜRKİYE’DE KENTSEL DÖNÜŞÜM

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 96 - 104, 30.07.2021

Uğur Eyidiker

Öz

Kentsel Dönüşüm kentin eskiyen, bozulan ve kullanılamayan alanlarının yeniden kente kazandırılması amacıyla yapılan uygulamaların genel adıdır. Kentsel dönüşümün yeniden canlandırma, yenileme, yeniden geliştirme, soylulaştırma ve sağlıklaştırma gibi türleri bulunmaktadır. Oysaki kentsel dönüşüm yaygın biçimde kentsel dönüşümün bir türü olan kentsel yenileme ile eş anlamda kullanılmaktadır. Kentsel yenileme eski yapıların olduğu gibi yıkılıp yerlerine yenilerinin yapılmasını içeren kentsel dönüşümün uygulama şeklidir. Bu bağlamda kentsel dönüşüm kentsel yenileme demek değildir. Kentsel dönüşüme uğrayacak alanların sadece kentsel yenilemeye tabi tutulabileceği anlayışı yanlıştır. Tarihsel perspektiften bakıldığında ise kentsel dönüşüm ilk uygulama şekli olan soylulaştırma ile eş anlamda tutulmuştur. Soylulaştırma etnik ve sosyo-ekonomik dezavantajlı grupların yerlerinden edilmesi sonucunu doğurduğu için kentsel dönüşümün uygulama şekilleri çeşitlendirilmiştir. 1990’lı yıllardan itibaren ise İngiltere’de kentsel yenilemenin popüler hale gelmesi ve sermayenin yapılı alanlara yönelmesiyle kentsel dönüşüm kentsel yenileme ile aynı anlamda kullanılmaya başlanmıştır. Türkiye’de kentsel dönüşümün en yaygın uygulama şekli kentsel yenileme olmuştur. Kentsel dönüşüme konu olan alanlar kentsel dönüşüm başlığı adı altında kentsel yenilemeye maruz bırakılarak yıkılıp tekrardan yüksek katlı olarak yapılandırılmışlardır. Bu çalışma ile kentsel dönüşüm- kentsel yenileme ayrımı yapılarak Türkiye’de kentsel dönüşümün gelişimi ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kentsel Dönüşüm, Kentsel Yenileme, Kentsel Alan

Urban Regeneration- Urban Renewal Distinction and Urban Regeneration in Turkey

Öz

Urban regeneration is the general name for practices carried out to regain the old, deteriorated and unusable areas of a city. Urban regeneration has different types such as revitalization, renewal, redevelopment, gentrification and rehabilitation. On the other hand, urban regeneration is prevalently being used synonymously with urban renewal, which is in fact a form of urban regeneration. Urban renewal is a way of implementing urban regeneration involving complete destruction of old buildings and construction of new ones in their place. In this context, urban regeneration does not mean urban renewal. The understanding that areas that will be subjected to urban regeneration can only be subjected to urban renewal is false. Looking from the historical perspective, urban regeneration has been considered synonymously with gentrification, which was its first form of implementation. As gentrification has given rise to displacement of ethnically and socioeconomically disadvantaged groups, it has changed the forms of implementing urban regeneration. Since 1990s, with the popularization of urban renewal and direction of capital towards built areas in the United Kingdom, urban regeneration has started to be used interchangeably with urban renewal. In Turkey, the most prevalent form of implementing urban regeneration has been urban renewal. Areas that have been subject to urban regeneration have been subjected to urban renewal under the name of urban regeneration, demolished and rebuilt again with high-rise plans. This study aimed to make a distinction between urban regeneration and urban renewal and reveal the development of urban regeneration in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Urban Regeneration, Urban Renewal, Urban Area, Gentrification

Kaynakça

• Akkar, Z. M. (2006). Kentsel dönüşüm Üzerine Batı’daki Kavramlar, Tanımlar, Süreçler ve Türkiye. TMMOB Şehir Plancıları Odası Planlama Dergisi, (36), 29-38.
• Ataöv, A. ve Osmay, S. (2007). Türkiye’de Kentsel Dönüşme Yöntemsel Bir Yaklaşım. Middle East Technical University Journal of The Facult of Architecture, 24 (2), 57-82.
• Danison, D. (1993). Agenda for The Future. Trickle Down on Bubble Up? (Ed. C. McConnell). London: Community Development Foundation.
• Diefendorf, J. M. (1989). Urban Reconstruction in Europe After World War II. Urban Studies, (26), 128-143.
• Eke, F. ve Uğurlar, A. (2005). Kentsel Dönüşüm, Başarı mı Hata mı?. 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü 28. Kolokyumu: Değişen Dönüşen Kent ve Bölge. Ankara: BRC Basım ve Matbaacılık, 381-389.
• Genç, F. N. (2008). Türkiye’de Kentsel Dönüşüm: Mevzuat ve Uygulamaların Genel Görünümü. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(1), 115-130.
• Görmez, K. (2004). Bir Metropol Kenti Ankara. Ankara: Odak Yayınevi.
• Kahraman, T. (2006). İstanbul Kentinde Kentsel Dönüşüm Projeleri ve Planlama Süreçleri. TMMOB Şehir Plancıları Odası Planlama Dergisi, (36), 93-101.
• Lichfield, D. (1992). Urban Regeneration for The 1990s London. London: Planning Advisory Comittee.
• Mevzuat, (2020). 5393 Sayılı Belediye Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5393.pdf, (03.03.2020).
• Özden, P. P. (2001). Kentsel Yenileme Uygulamalarında Yerel Yönetimlerin Rolü Üzerine Düşünceler ve İstanbul Örneği. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Nazif Kuyucaklıya Armağan, (23-24), 255-270.
• Özden, P. P. (2007). Belediyelerin Sosyal Programları ve Kentsel Yenileme. Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar (Ed. M. Kösecik ve H. Özgür). Ankara: Nobel Yayınları, 197-225.
• Roberts, P. (2000). The Evolution, Definition and Purpose of Urban Generation. Urban Generation (Ed. P. Roberts & Sykes H.). London: Sage Publications, 9-36.
• Smith, N. (2006). Yeni Küresellik, Yeni Şehircilik: Küresel Kentsel Strateji Olarak Soylulaştırma (Çev. İ. Urkun Bowe ve İ. Gündoğdu). TMMOB Şehir Plancıları Odası Planlama Dergisi, (36), 13-27.
• Tekeli, İ. (1991). Kent Planlaması Konuşmaları. Ankara: TMMOB Yayınları.
• Toprak, Z. (2016). Kent Yönetimi ve Politikası. Ankara: Siyasal Kitabevi.