ÖĞRETMEN ADAYLARININ DEĞER YÖNELİMLERİNİN MİLLİ EĞİTİMİN GENEL AMAÇLARI ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 76 - 84, 30.07.2021

Abdullah İnce , Fatih Bilgiç

Öz

Bu çalışmanın amacı Türk Milli Eğitiminin genel amaçlarında bulunan ifadeleri değer tipleri bağlamında ele alarak öğretmen adaylarının yönelimleri ile örtüşme durumunu incelemektir. Araştırmanın katılımcıları Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde 2019 – 2020 eğitim öğretim yılında öğrenimlerine 4. sınıfta devam eden 281 öğretmen adayıdır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Schwartz ve arkadaşlarınca oluşturulan ülkemizde ise Demirutku ve Sümer (2010) tarafından Türkçe’ye uyarlaması yapılan 6’lı likert tipinde hazırlanan portre değerler anketi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda 1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu Genel Amaçları’nda yer alan ifadelerden Portre Değerler Anketi’ndeki değer tiplerinin tümüne ait çıkarımların bulunduğu tespit edilmiştir. Özyönelim, Evrenselcilik, İyilikseverlik değer tiplerinin her amaçta yer aldığı görülmektedir. Amaçlarda en çok evrenselcilik ve özyönelim değeri yer alırken onları sırasıyla geleneksellik, iyilikseverlik, uyma, güvenlik, uyarılma izlerken en az güç, başarı ve hazcılık değerinin bulunduğu tespit edilmiştir. Portre Değerler Ölçeği’nde yer alan değer tipleri boyutundan öğretmen adaylarının değer yönelimlerine bakıldığında en çok tercih edilen değer evrenselcilik, en az tercih edilen değerin ise güç olduğu tespit edilmiştir. Kanundaki genel amaçlarda yer alma sıklığı ile öğretmenlerin değer yönelim tercihleri açısından sıralama yönünden 7 değer tipinin paralellik gösterdiği, 3 değer tipinin ise sıralama yönünden farklılaştığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, Değer Yönelimi, Genel Amaç

Kaynakça

• Akbaş, O. (2004). Türk Milli Eğitim Sisteminin Duyuşsal Amaçlarının İlköğretim II. Kademedeki Gerçekleştirme Derecesinin Değerlendirilmesi. (Doktora Tezi) YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 190366).
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (3. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. ve Plano-Clark, V. L. (2015). Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi. (Çev. Ed. Dede, Y. & Demir, S.B.) 2. Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çelikkaya, H. (1996).Fonksiyonel Eğitim Sosyolojisi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Değer (t.y.). Türk Dil Kurumu Sözlükleri içinde. 30 Aralık 2020 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
• Demirutku, K. Ve Sümer, N. (2010). Temel Değerlerin Ölçümü: Portre Değerler Anketinin Türkçe Uyarlaması. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 17-25.
• Fichter, J. (2001). Sosyoloji Nedir?. (Çev. N. Çelebi). İstanbul: Atilla Kitapevi.
• Gedik, E. (2010). Sınıf öğretmenlerinin değer yönelimlerinin ve öğrencilerine aktarmak istedikleri değerlerin incelenmesi (Yüksek lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 249627).
• Güngör, E. (1998). Değerler Psikolojisi Üzerinde Araştırmalar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Karababa, A. (2015). Kuramsal Temelde Değer. Dilmaç ve diğerleri (Yay. haz). Değerler ve Değerler Psikolojisi (2) (ss.1-20). Ankara: Pegem Akademi.
• Karakaya, İ. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. A. Tanrıöğen (Ed.), Bilimsel Araştırma Yöntemleri (ss. 55-84). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kaymakcan, R. ve Meydan, H. (2016). Ahlak, Değerler ve Eğitimi. İstanbul: Dem Yayınları.
• Kayış, A. (2009). Güvenilirlik Analizi. S. Kalaycı (Ed.), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. (ss. 405) (4. Baskı). Ankara: Asil Yayınları.
• Kızılçelik, S. ve Erjem, Y. (1996). Açıklamalı sosyoloji sözlüğü. Konya: Saray Kitapevleri.
• Kuşdil, M. E. ve Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Türk Öğretmenlerinin Değer Yönelimleri Ve Schwartz Değer Kuramı, Türk Psikolojisi Dergisi, 15(45), 59-76.
• Leech, N. L. ve Onwuegbuzie, A. J. (2009). A typology of mixed methods research designs. Qual Quant. 43, 265–275.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu. Ankara: Resmi Gazete, Tarih: 24.6.1973 Sayı: 14574.
• Schwartz, S. H. (1996). Value priorities and behavior: Applying a theory of integrated value systems. C. Seligman, J. M. Olson ve M. P. Zanna, (Der.), The psychology of values: The Ontario symposium, Vol. 8 içinde (1-24). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Uncu, Ü. (2008). Öğretmen ve eğitim yöneticilerinin değer yönelimlerinin çok boyutlu olarak incelenmesi (İstanbul ili örneği) (Yüksek lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 217554).
• Yalmancı, S. (2009). Öğretmen adaylarının değer yönelimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 228651).
• Yaman, E. (2012). Değerler Eğitimi Eğitimde Yeni Ufuklar. Ankara: Akçağ Yayım.
• Yapıcıkardeşler, E. (2007). Öğretmenlerin değer yönelimleri ile iş tatminleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 241165).
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.