ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN ARKADAŞLIK KAVRAMINA İLİŞKİN METAFORİK ALGILARI

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 55 - 67, 31.03.2023

Burcu Çimen Asude Aysu Buğlem Berru Değer

Öz

Öğrencilerin okullarından ve arkadaşlarından ayrı kaldığı uzaktan eğitim sürecinin ardından başlayan yüz yüze eğitimle birlikte tekrar bir araya gelmeleri arkadaşlık ilişkilerinin gözden geçirilmesini gerekli kılmıştır. Arkadaş ilişkileri kurma ve sürdürme için kritik bir dönemde olan ortaokul öğrencilerinin arkadaşlık kavramı algısını belirleyebilmek için arkadaşlığı neye benzettikleri ve gerekçeleri sorgulanmıştır. Çalışmanın amacı ortaokul öğrencilerinin arkadaşlık kavramına yönelik sahip oldukları algıları metaforlar aracılığıyla incelemektir. Bu çalışma, 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Eskişehir ili Tepebaşı ilçesinde bir ortaokulda öğrenim gören 280 öğrencinin katılımıyla yürütülmüştür. Çalışmada nitel araştırma yöntemi içerisinde yer alan olgubilim deseni tercih edilmiştir. Verilerin çözümlenmesinde içerik analizi yapılmıştır. Elde edilen metaforlar kategorilere ayrılmış ve açıklamalardan yola çıkılarak isimlendirilmiş, frekansları belirlenmiştir. Arkadaşlık kavramına ilişkin üretilen metaforların çoğunlukta olumlu grupta yer aldığı, sevgiyi, birlikteliği ve arkadaşların birbirine duyduğu ihtiyacı nitelendirdiği görülmüştür. Öğrencilerin arkadaşlık kavramına ilişkin geliştirdikleri olumlu metaforlara göre daha az frekansa sahip olumsuz metaforlar da bulunmaktadır. Çalışmanın öğrencilerin sosyal gelişimi için en önemli gereksinimlerinden biri olan ve kök değerlerimiz arasında yer alan “arkadaşlık” kavramı üzerine öğrencileri derinlemesine düşünmeye, farkındalık kazandırmaya ve arkadaşlık ilişkilerini sorgulamaya yöneltmesi bakımından katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Okulun sosyal işlevi, Arkadaşlık, Metaforik algı, Değerler eğitimi

Kaynakça

• Agnor, C. J. (2009). A proposed model of friendship quality and attachment in preschool children. Unpublished doctoral dissertation, Seattle Pacific University, Seattle.
• Arslan, M. M. ve Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim öğretim açısından incelenmesi. Millî Eğitim, 35(171), 100-108.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma yöntemleri: beş yaklaşıma nitel araştırma ve araştırma deseni. (M. Bütün, S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çevik, G. ve Atıcı, M. (2008). Lise 3. Sınıf öğrencilerinin arkadaşlık ilişkilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 35-50.
• Daniel S. J. (2020). Education and the COVID-19 pandemic. Prospects, 1–6. Advance online publication. https://doi.org/10.1007/s11125-020-09464-3
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (1993). How to design and evaluate research in education (7th ed). New York: McGraw-Hill, 423-504.
• Kaffenberger, M. (2021). Modeling the long-run learning impact of the COVID-19 learning shock: Actions to (more than) mitigate loss. RISE Insight Series, 1-12. doi: 10.35489/BSG-RISE-RI_2020/017
• Karadağ, İ. (2007). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin akademik başarılarının sosyal destek kaynakları açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Kaya, A. (2005). Farklı sosyometrik statülerdeki ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin benlik kavramı ve yalnızlık düzeyleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(23), 7- 20.
• Kılıç, M. (2013). Gerçek yaşam tadında: Gelişim dönemleri 1 Çocukluk-Okul. (1.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• MEB (2018). 2023 Eğitim Vizyonu. Erişim Adresi: http://2023vizyonu.meb.gov.tr/doc/2023_EGITIM_VIZYONU.pdf
• Miles, M.B., ve Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, California: Sage.
• Orçan, M. (2008). Erken çocukluk döneminde gelişim. E. Deniz. (Ed.). Ankara: Maya Akademi.
• Öztürk, N. (2016). Arkadaşlık becerisi psiko-eğitiminin 9-12 yaş arası öğrencilerin arkadaşlık niteliğine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Redman, T. (2006), The Consequences of perceived age discrimination amongst older police officers: Is social support a buffer?, British Journal of Management, 17(2), 167-175.
• Saban, A. (2009). Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Sarı, T., Nayır, F. (2020). Pandemi dönemi eğitim: sorunlar ve fırsatlar. Turkish Studies, 15(4), 959-975. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44335
• Steinberg, L. (2005). Adolescence. (7th edition). New York: McGraw Hill.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.