Yaşlıların Yaşam ve Yaşlılık Algılarının İncelemesi

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 138 - 155, 30.12.2024

Halil Ekşi , Muhammet Aykuthan Ulusoy , Mustafa Öztürk Didem Altay Cagla Celimli , Emre Alıcı

Öz

İnsan hayatının son bölümünü oluşturan yaşlılık döneminin kendine has biyolojik, sosyal ve psikolojik özellikleri bulunmaktadır. İnsan gelişiminin de son safhasını oluşturan bu dönemi her insan farklı şekilde deneyimler. Bu araştırmada, TRT'de yayınlanan ve yaşlı insanlarla yapılan röportajları içeren "Ömür Dediğin" isimli belgesel içeriğinin 10 bölümü yazılı hali içerik analizine tabi tutulmuş ve yaşlı insanların hayatları ve yaşlılık süreçleriyle ilgili ifadeleri fenomonolojik bir bakış açısıyla analiz edilmiştir. Yapılan içerik analizinde yaşlı insanların yaşlılık dönemlerinde deneyimledikleri duygu ve olgular on beş tema altında özetlenmiştir. Bunlar: Yalnızlık, Eksiklik Duygusu, Özlem, Yoksulluk, Şükür, Kabullenme, Cesaret, Tevekkül, Memnuniyet, Minnettarlık, Köklendirme, Endişeler, Korkular, Şikâyetler ve Üzüntüler. Yapılan analiz sonucunda yaşlılık dönemindeki insanların dini inançlarının yaşanan zorluklara karşı bir dayanak ve direnç kaynağı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yaşlılık dönemindeki insanlar daha az maddiyatçı eğilimler sergilerken daha çok manevi temelli bir duruş içinde oldukları ölüm üzerine sıkça düşündükleri ama inançlarından dayanak alarak ölüm olgusuyla barışık oldukları sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık, yaşlanma, ihtiyarlık, gerontoloji

Investigation of the Elderly Perceptions of Life and Old Aging

Öz

The phenomenon of migration is not merely a physical relocation but a complex process that necessitates the reconstruction of cultural, social, and emotional ties. In this context, digital platforms emerge as significant tools that enable migrants to maintain connections with their past while adapting to new societies. Digital technologies transcend physical distances, facilitating seamless communication and allowing individuals to sustain their cultural ties with their homeland. However, excessive use of these digital tools increases the risk of digital dependency, leading to the superficiality of social bonds rather than their deepening. This study explores the effects of digital dependency on the social bonds and communication practices of migrants. Findings reveal that digital dependency may hinder migrants' relationships with their new social environments, reduce face-to-face interactions, and result in negative outcomes such as loneliness and social isolation. On the other hand, balanced use of digital technologies can help migrants preserve connections with their homeland while fostering meaningful relationships in their new communities. The study underscores the importance of conscious and moderate use of digital platforms to positively influence migrants’ social integration processes.

Anahtar Kelimeler

Senility, Ageing, Gettin Old, Gerontology.

Kaynakça

• Achenbaum, W. A. (2005). Ageing and changing: International historical perspectives on ageing. (M. L. Johnson, edt.). The Cambridge handbook of age and ageing. Cambridge: Cambridge University.
• Aközer, M. Nuhrat, C. Say, Ş. (2011). Türkiye’de yaşlılık dönemine ilişkin beklentiler araştırması. Aile ve Toplum Eğitim- Kültür ve Araştırma Dergisi, 12(7).
• Anonim, (2005). Yaşlı ve Aile İlişkileri: Ankara Örneği. T.C. Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü.
• Anonim. (2004). DİE Yaşam Memnuniyeti Araştırması, Yayın No: 2936.
• Arslan, N. (2013). Derin yaşamak. İstanbul. İkinci Adam Yayınları.
• Arun Ö. (2008). Yaşlı bireyin Türkiye serüveni: Kaliteli yaşlanma imkânı üzerine senaryolar. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, (2), 313-30.
• Baran A. G. (2007). Başarılı yaşlanma modellerinin sosyolojik analizi. İçinde: Kalınkara V, Akın G. V. Ulusal Yaşlılık Kongresi Kitabı. Ankara: Gazi Kitabevi, 236-45.
• Bengston, V. L. Putney, N. M. ve Johnson, M. L. (2005). The problem of theory in gerontology today. (M. L. Johnson, edt.). The Cambridge handbook of age and ageing. Cambridge: Cambridge University.
• Bildik, T. (2013). Ölüm, kayıp, yas ve patolojik yas. Ege Tıp Dergisi, 52(4)-s.223-229. İzmir: Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi.
• Birren, J. E. ve Schaie, K. W. (2006) Handbook of the psychology of aging. New York: Elseiver.
• Bilmen, Ömer N. (1964), Kur’an-ı Kerim’den Dersler ve Öğütler. İstanbul: Bilmen Yayınları.
• Canatan, A. (2008). Sosyal Yönleriyle Yaşlılık. Ankara, Palme Yayıncılık.
• Cavanaugh, J. C. ve Whitbourne, S. K. (2003). Integrating aging to psychology. Washington D.C: American Psychological Asosiation.
• Charmaz, K. (2007). Constructing grounded theory: A practical guide through qualitative analysis. London: Sage Publication.
• Çağatay-Birer N. (2010). Anksiyete bozukluğu hastaları ile sağlıklı gönüllülerin bellek performanslarının karşılaştırılması. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri A.B.D.
• Çepni, S. (2009). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Trabzon: Özel Basım.
• Cresswell, J.W. (2013). Araştırma deseni & nitel, nicel, karma yöntem ve yaklaşımları. İstanbul: Eğiten Kitap.
• Danış, M. Z. (2004).Yaşlıların Evde Bakım Gereksinimleri ve Evde Bakıma İlişkin Düşünceleri: Başarılı Yaşlanma ve Yaşlı Bakım Modelleri. Ankara: Güç-Vak Yayınları, Sosyal Hizmet Dizisi I.
• Diener, E.(1984). Subjective Well-being, Psychological Bulletin, 95, 542-575.
• Doress-Worters, P. B. ve Siegal, D. L. (1994). The new ourselves, growing older. New York: Simon & Schuster.
• Durak, M. (2004). Yaşadığı ortamda yaşlıya hizmet modeli. Ankara: Ankara Büyükşehir Belediyesi, Yaşlılara Hizmet Merkezi Yayınları.
• Emmons, R. A., & Crumpler, C. A. (2000). Gratitude as a Human Strength: Appraising the Evidence. Journal of Social and Clinical Psychology, 19,56–69.
• Ertufan H. (2008). Hekimlik uygulamalarında ölümle sık karşılaşmanın ölüm kaygısı üzerine etkisi. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fingerman, K. L. (2001). Ageing mothers and their adult dougthers: A study in mixed emotions. New York: Springer.
• Göcen, G. (2012). Şükür ve psikolojik iyi olma arasındaki ilişki üzerine bir alan araştırması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güloğlu, M. F. (2021). "Perde ve Mana: Akıl Üzerine Bir Tahlil" Adlı Kitabın Tanıtımı. Mecmua(12), 321-323. https://doi.org/10.32579/mecmua.926780.
• Güney, S. (1992). Coping strategies of children with sadness/unhappiness and their relationship with levels of depression. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hofman, P. (2012). Yeni bir başlangıç: emeklilik: keşifler, imkânlar, fırsatlar. (Z. Önen, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Hökelekli, H. (2008). Ölüm, Ölüm Ötesi Psikolojisi ve Din. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
• İnanç, B. Y. ve Yerlikaya, E. E. (20011). Kişilik kuramları. İstanbul: Pagem Akademi Yayınları.
• Kimmel, D. C. (1980). Adulthood and ageing: An interdisiplinary developmental view. New York: John Wiley & Sons Inc.
• Krause, N. (2004). Religion, Aging and Health: Exploring New Frontiers in Medical Care. Southern Medical Journel. 97 (12).
• Lazarus, R.S. ve Lazarus, B.N. (2006). Coping with aging. Oxford: Oxford University press.
• Lambert, M. Nathaniel, Graham, M. Steven, & Fincham, D. Frank (2009). A Prototype Analysis of Gratitude: Varieties of Gratitude Experiences. Personality and Social Psychology Bulletin, 35, 1193-1207.
• McCullough, M. E., Kilpatrick, S. D., Emmons, R. A. & Larson, D. B.(2001). Is gratitude a Moral Affect? Psychological Bulletin, 127, 249–266.
• McMillan, J. H. (2008). Educational research: Fundamentals for the consumer (5th ed.). Boston:Pearson education. MEB, (2011). Yaşlılıkta Görülebilen Uyum Sorunları.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber, (Çev: S. Turan, F. Koçak Canbaz, M. Öz, E. Karadağ, D. Yılmaz, H. Özen, M. Yalçın, S. İşçi, Ö. Öztekin, E. Dinç, S. Yüksel). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Moody, H. R. (2006). Ageing: Concepts and controversies. Thousand Oaks: Pine Forge.
• Mutlu, M. (2013). İçgüdümlü ve dışgüdümlü dindarlık ile ölüm kaygısı arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Neuhaus, R. (1982). Successful ageing. New York: John Wiley & Sons Inc.
• Oğuz D., N. & Tan, S. (2013). Minnettarlık ve Yasam Amaçları Yazma Çalışmalarının Öznel İyi Oluşa Etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(40), 154-166.
• Onur, B. (1995). Gelişim psikolojisi: Yetişkinlik, yaşlılık ve ölüm. Ankara: İmge Kitabevi.
• Öz, F., (2002). Yaşamın Son Evresi: Yaşlılık Psikososyal Açıdan Gözden Geçirme. Kriz Dergisi, 10(2), 17-28.
• Öztürk, Z.K. (2010). Yaşlı bireylerde ölüm kaygısı. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı.
• Özen, D. (2008). Huzurevinde Yaşayan Yaşlılarda Ölüm Kaygısının Günlük Yaşam İşlevlerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Peterson, C., Park, N. & M. E. P. Seligman (2005), Orientations to Happiness and Life Satisfaction: The Full Life Versus the Empty Life. Journal of Happiness Studies, 6, 25-41.
• Punch, K. F. (2011). Sosyal Araştırmalara Giriş: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar, (Çev: D. Bayrak, H. B. Arslan, Z. Akyüz). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Schreier, M. (2014). Qualitative content analysis. In. Flick, U. (2014). The Sage Handbook of Qualitative Data Analysis. London: Sage.
• Saldana, J. (2009). The coding manual for qualitative researchers. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Strauss, A. L. & Corbin, J. M. (1998). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques (2nd Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Sentürk, H. (1997). Din Psikolojisi. İstanbul: Esra Yayınları.
• Şentepe, A. (2009). Yaslılık döneminde temel problemler ve dini başa çıkma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uğur, M. (2008). Duygu-durum bozuklukları. Türkiye’de sık karşılaşılan psikiyatrik hastalıklar sempozyum dizisi. No: 62. S: 59-84. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi.
• Veenhoven, R. (1996), The Study of Life Satisfaction (Ed.: W. E. Saris, R. Veenhoven, A. C. Scherpenzeel & B. A Bunting), Comparative Study of Satisfaction with Life in Europ,. Eötvös University Pres içinde, 11-48.
• Whitbourne, S. K. (2005). Adult development and aging. New York: John Wiley & Sons.
• Willig, C. (2013). Introducing Qualitative Research in Psychology: Adventures in Theory and Method (3th Ed.). Buckingham: Open University Press.
• Yıldız, A. (2013). Yaşlılık ve yaşlı bakışı: Ömür dediğin program örneği. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Yalom, I. (2000). Varoluşçu Psikoloji, (Çev. Z.İ. Babayigit), İstanbul, Kabalcı Yayınları.