Çevrim İçi Benlik Sunumu Ölçeği-Uyarlama, Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 36 - 50, 30.06.2025

Muhammed Mücahid Dalkılıç

Öz

Bu çalışma, Chris Fullwood, Billie May James ve Chao-Hwa Josephine Chen-Wilson (2016) tarafından geliştirilen “Presentation of Online Self Scale (POSS)” ölçeğinin Türkçeye uyarlanması, geçerlik ve güvenirlik analizlerini konu almaktadır. Araştırmada, 18-24 yaş aralığında Instagram kullanan üniversite öğrencilerinden oluşan 1206 kişilik örneklem üzerinde nicel veri toplanmış, ölçek 18 madde ve dört boyuttan (dramaturjik benlik, ideal benlik, tutarlı benlik, dijital benlik) oluşacak şekilde yeniden yapılandırılmıştır. Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri sonucunda ölçeğin geçerli ve güvenilir bir yapıya sahip olduğu belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, çevrim içi benlik sunumunu çok boyutlu olarak değerlendirme imkânı sunmakta ve sosyal medya çalışmalarına katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Benlik Sunumu , Çevrim içi Benlik Sunumu , Sosyal Medya , Instagram , Ölçek Uyarlama

Kaynakça

• Akbakın, N. D. (2020). Gözetim Toplumunda Teşhir: Facebook ve Instagram Örneği. İstanbul: Urzeni Yayınevi.
• Akgül, M. ve Hekimoğlu Toprak, H. (2019). Sosyal Ağlarda Mahremiyetin Dönüşümü: Instagram Örneği. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 10(38), 75-114.
• Avcı, Ö., & Hazar, Ç. M. (2024). Sosyal Medya Benlik Sunum Ölçeği: Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Intermedia International e-Journal, 11(21), 273-288.
• Bauman, Z. ve Raud, R. (2018). Benlik Pratikleri. (M. Ekinci, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri (25. b.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cooley, C. H. (1902). Human Nature and the Social Order. New York: Schribner's.
• Cooley, C. H. (1962). Social Organization: A Study of the Larger Mind. New York: Shocken.
• Coşkun, R., Altunışık, R., & Yıldırım, E. (2019). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı (10. b.). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Çağlar, E., Altıntaş, A., & Aşçı, F. H. (2009). Yarışma Benlik Sunumu Envanteri Türkçe Versiyonu'nun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(1), 3-10.
• Dalkılıç, M. M. (2024). Gözetimin Dönüşümü ve Instagram'da Benliğin Sunumu: Z Kuşağı Üzerine Bir Araştırma. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Fullwood, C., James, B. M., & Chen-Wilson, C.-H. J. (2016). Self-Concept Clarity and Online Self-Presentation in Adolescents. CyberPsychology, Behavior and Social Networking, 19(12), 716-720.
• George, D., & Mallery, P. (2003). SPSS for Windows Step-by-Step: A Simple Guide and Reference. Boston: Allyn & Bacon.
• Goffman, E. (2018). Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu (2. b.). (B. Cesar, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Güler, Ş., Şahin, Y., & Balcı, E. V. (2022). Sosyal Medyada Çevrimiçi Benlik Sunumunun Öznel İyi Oluş Üzerine Etkisi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma. Erciyes İletişim Dergisi, 9(1), 361-380.
• Hanzade, A. Y. (2016). Bir Derleme: Benlik Kavramına İlişkin Bazı Yaklaşımlar ve Tanımlamalar. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(48), 79-89. James, W. (1983). The Principles of Psychology Vol 1&2. Cambridge: Harvard University Press.
• Mead, G. H. (1934). Mind, Self and Society. Chicago: University of Chicago Press.
• Mead, G. H. (2019). Zihin, Benlik ve Toplum (2. b.). (Y. Erdem, Çev.) Ankara: Heretik Yayınları.
• Özen, Y., & Gülaçtı, F. (2010). Benlik-Kavramı ve Benliğin Gelişimi Bilen Benliğe Gereksinim Var Mı? Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 20-38.
• Özenir, B. T., & Aşçı, F. H. (2005). Egzersizde Benlik Sunumu Anketi Türk Versiyonunun Psikometrik Özelliklerinin Test Edilmesi. Gazi Beden E¤itimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 10(4), 3-12.
• Özkan, Ö. S., Durna, G., & Araz, A. (2022). Psychometric Evaluation of the Turkish Version of the Self-Presentation Tactics Scale. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), 779-800.
• Pescitelli, D. (1996). An Analysis of Carl Rogers' Theory of Personality. 20 Nisan 2025 tarihinde https://eric.pettifor.org/rogeriantheory adresinden alındı.
• Raosoft. (2004). Sample Size Calculator. 20 Nisan 2025 tarihinde http://www.raosoft.com/samplesize.html adresinden alındı.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the Fit of Structural Equation Models: Tests of Significance and Descriptive Goodness-of-Fit Measures. Methods of Psychological Research, 8(2), 23-74.