Blockzincir Teknolojisi ve Akıllı Sözleşmeler: Temel Yapı, Özellikler ve Veri Güvenliği Perspektifi

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 33 - 76, 05.03.2024

Emre Öztürk Aybike Berber

Öz

İçerisinde bulunduğumuz dünya, gitgide yeni bir dijital toplum düzenine doğru hızla ve durdurulamaz şekilde evrim geçirmektedir. Ticari hayattaki aktörler başta olmak üzere, hemen hemen tüm kurum ve kuruluşlar, dijital dönüşümünü sağlamaya ve yeni nesil teknolojileri iş süreçlerine entegre etmeye çalışmaktadırlar. Blokzincir teknolojisi; sistemi değişime zorlayan yıkıcı teknolojilerin başında gelmektedir. Akıllı sözleşmeler ise; hemen hemen her sektörde, kendine özgü özellikleri sayesinde güvenilir bir şekilde iş süreçlerinin yürütülebileceği bir ekosistem vadetmektedir. Dijital dünyadan kaynaklanan bazı riskleri de bünyesinde barındırmakla beraber, özellikle sistemin kendisinin aracı kişi ve kurumlara ihtiyaç duyulmaksızın güvenliği temin edebilmesi en kritik nokta olarak öne çıkmaktadır. Dolayısıyla akıllı sözleşmeler konusunda hukuki ve teknik çalışmaların titizlikle yürütülmesi gerekmektedir. Özellikle de akıllı sözleşmelerden kaynaklı güvenlik açıklarının en aza indirgenmesi adına çalışmalar yapıldığı takdirde, uluslararası ticaret başta olmak üzere pek çok sektörün vazgeçilmez bir parçası olabileceği söylenebilecektir. Hala gelişmekte olan bu teknolojiler hukuk dünyasını da oldukça yakından ilgilendirmektedir. Çalışmamız kapsamında ise öncelikle; akıllı sözleşmelerin temelini oluşturan blokzincir teknolojisi ana hatlarıyla açıklanacak, ikinci bölümünde şu anki haliyle akıllı sözleşmelerin hayatımıza girmesine yol açan Ethereum altyapısı hakkında bilgi verilecektir. Üçüncü ve son bölümde ise; akıllı sözleşmelerin geleneksel sözleşmelerden farklılaştığı temel özelliklerine değinilecek olup, ardından akıllı sözleşmeler veri güvenliği çerçevesinde incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Blokzincir, Ethereum, Akıllı Sözleşmeler, Veri Güvenliği

Blockchain Technology and Smart Contracts: Fundamental Structure, Features and Data Security Perspective

Öz

Blockchain and smart contracts are sophisticated technologies that trigger systems, including state systems, towards digital transformation and offer alternative and secure solutions to contract processes and business models thanks to the multidisciplinary structures they contain. Blockchain technology gained its main fame with the introduction of the cryptocurrency project called Bitcoin. In the Bitcoin project, which was presented by the person or persons with the pseudonym Satoshi Nakomoto, there is no need for people to trust each other or for reliable financial institutions such as banks to be involved in the process in order to make electronic money transfers. Because according to Satoshi Nakamoto, cryptographic proof is the basis, not trust. Thanks to this revolutionary development, mechanisms that had already been introduced to the literature were skilfully brought together and the blockchain 1.0 era began. The use of blockchain technology, which has a serious potential for digital transformation, has not only been limited to the field of finance, but has evolved in a way that perhaps even its developers could not have imagined. Another milestone in the evolution of blockchain is the emergence of the Ethereum blockchain. Thanks to Ethereum, smart contracts that allow the use of blockchain technology in almost every field such as health, education, supply chain and insurance have come to the fore. Blockchain-based smart contracts have attracted the attention of both the technology world and the legal world thanks to their unchangeable structure that guarantees the performance of the acts agreed by the parties, eliminates the need for intermediaries. Smart contracts that comply with the conditions required under Turkish Law are called smart legal contracts. Smart legal contracts are a sub-branch of smart contracts and are valid and binding in accordance with the principle of freedom of contract. However, smart contracts have some features that distinguish them from traditional contracts, such as self-execution and closure to interventions. This causes many problems in practice in the face of needs such as termination, modification or adaptation of the contract. In order to prevent potential problems, it is possible to take legal and technical measures called 'exante' during the establishment of the contract. In particular, the integration of artificial intelligence and blockchain technologies may be beneficial in order to prevent code-based errors and security vulnerabilities from the very beginning. In general, it can be said that blockchain incorporates the security, confidentiality and accessibility elements required to ensure information security. However, this situation cannot be interpreted as that there will be no errors or vulnerabilities arising from the coding of smart contracts or that the risk of cyber-attacks is completely eliminated. As a result, blockchain and smart contracts are important innovations that have the potential to make a great contribution to digital transformation processes, despite the technical and legal problems they contain. Thanks to these technologies, it can be said that the need for third parties or institutions will be significantly reduced, costs will be significantly reduced, time will be saved, and transactions can be carried out effectively and reliably.

Kaynakça

• Anderson RJ, ‘The Eternity Service’ (1996) Cambridge University Computer Laboratory
• Aslan M ve Kasapbaşı MC, ‘Blok Zinciri Platformları, Fikir Birliği Mekanizmaları ve Ağın Güvenlik Analizi’ (2022) 5(1) Haliç Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 43-72
• Başar MO, ‘Akıllı Sözleşmeler ve Özel Hukuk Uygulamasında Ortaya Çıkması Muhtemel Sorunlar’ (2022) 80 (4) İstanbul Hukuk Mecmuası 1067 – 1103
• Bilgili F ve Cengil F, Blockchain ve Kripto Para Hukuku (2. Baskı, Dora Basım-Yayın 2022)
• —— ‘Bitcoin Özelinde Kripto Paraların Ticaret Şirketlerine Sermaye Olarak Getirilmesi’ (2019) 22(3) Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3, 23
• Blockchain Türkiye, ‘Akıllı Sözleşme Raporu’, (Blockchain Türkiye, Temmuz 2021)
• Buterin V, ‘A Next Generation Smart Contract & Decentralized Application Platform’ (2015)
• Caria RD, ‘Law and Autonomous Systems Series: Defining Smart Contracts- The Search for Workable Legal Categories’ (Oxford Business Law Blog, 25 Mayıs 2018)
• Chaudhry N ve Yousaf MM, ‘Consensus Algorithms in Blockchain: Comparative Analysis, Challenges and Opportunities’ (2018) 12th International Conference on Open Source Systems and Technologies (ICOSST) 54-63
• Chaum DL, ‘Untraceable Electronic Mail, Return Addresses, and Digital Pseudonyms’ (1981) 24(2) Communications of the ACM 84-88
• —— ‘Computer Systems Established, Maintained, and Trusted by Mutually Suspicious Groups’ (1982)
• —— ‘ Blind Signatures for Untraceable Payments’ in Chaum, D., Rivest, R.L., Sherman, A.T. (eds) Advances in Cryptology. (Springer, Boston, MA 1983)
• Çağlayan Aksoy P, Akıllı Sözleşmelerin Kuruluşu ve Geçerlilik Şartları (2. Baskı, On İki Levha 2021)
• —— ‘Akıllı Sözleşmelerin Dünü, Bugünü ve Yarını: Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme’ (2022) 42(494) Vergi Dünyası 17-38
• —— ‘Akıllı Sözleşmeler: Temel Hukuki Problemler ve Regülasyon’ (Hukuk ve Bilişim Dergisi, 26 Mart 2023)
• —— ‘Yapay Zekadan Yararlanan Akıllı Sözleşmeler’ (Arksigner, 30 Ekim 2023)
• —— ‘Dijital Sözleşmelerin Yeni Yüzü Akıllı Sözleşmeler’ (Arksigner, 30 Mart 2023)
• Çekin MS, ‘Borçlar Hukuku ile Veri Koruma Hukuku Açısından Blockchain Teknolojisi ve Akıllı Sözleşmeler: Hukuk Düzenimizde Bir Paradigma Değişimine Gerek Var Mı’ (2019) 77(1) İstanbul Hukuk Mecmuası 315-341
• Çubukçu DB, Teknik ve Hukuki Yönleriyle Akıllı Sözleşmeler (1.Bası, Yetkin 2021)
• Delioğlan S, ‘Akıllı Sözleşmeler’ (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Özyeğin Üniversitesi 2023)
• Doğancı DE, Blokzincirine Dayalı Akıllı Sözleşmelerin Hukuki Nitelikleri, Kuruluşu, Yorumu, İfası ve Bazı Örnek Hukuki Uygulamalar (1. Bası, On İki Levha 2021)
• Dulupçu MA, Yiyit M ve Genç AG, ‘Dijital Ekonominin Yükselen Yüzü: Bitcoin’in Değeri ile Bilinirliği Arasındaki İlişkinin Analizi’ 2017 22(15) Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2241- 2259
• Fauzı MA, Paiman N and Othman Z, ‘Bitcoin and Cryptocurrency: Challenges, Opportunities and Future Works’ (2020) 7(8) Journal of Asian Finance, Economics and Business, 695–704
• Gürol Canbek ve Şeref Sağıroğlu, ‘Bilgi, Bilgi Güvenliği ve Süreçleri Üzerine Bir İnceleme’ (2006) 9(3) Politeknik Dergisi 165-174
• Güven Taştan F, ‘AB, Akıllı Sözleşmeleri Düzenlemenin Eşiğinde: Veri Kanunu Teklifi, Parlamento’dan Geçti’ (Akıllı Sözleşmeler Bilkent, 27 Mart 2023)
• Haber S ve Stornetta WS, ‘How to Time-Stamp a Digital Document’ (1991) 3(2) Journal of Cryptology 99-111
• İşler B, Mustafa Takaoğlu ve Ufuk Fatih Küçükali, ’Blokzinciri Ve Kripto Paraların İnsanlığa Etkileri’ (2019) 3(2) Yeni Medya Elektronik Dergisi 71 – 83
• Kargar P, ‘Akıllı Sözleşme Tabanlı Tapu Kayıt Sistemi’ (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi 2019)
• Kınacı M, ‘Blockchain Teknolojisi ve Akıllı Sözleşmelerin Yaygınlaşmasının Önündeki Engeller’ (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi 2019)
• Krichen M, ‘Strengthening the Security of Smart Contracts through the Power of Artificial Intelligence’ (2023) 12(5) Computers 107
• Levi SD, Lipton AB ve diğerleri, ‘An Introduction to Smart Contracts and Their Potential and Inherent Limitations’ (Harvard Law School Forum on Corporate Governance 26 Mayıs 2018)
• Liu H, Liu H, Luo X ve Xia X, ‘Merkle Tree: A Fundamental Component of Blockchains’ (2021) 2021 International Conference on Electronic Information Engineering and Computer Science (EIECS) 556-561
• Mendi AF, ‘Blokzincir Mimarisi ve Getirdiği Fırsatlar’ (2021) 29 Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi 181- 186
• ——ve Çabuk A, ‘Bitcoin’in Arkasındaki Güç: Blockchain’ (2018) 1(1), GSI Journals Serie C: Advancements In Information Sciences And Technologies 12-2
• Nakamoto S, ‘Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System’, (Bitcoin, 2008)
• Öz NŞ, ‘Blokzinciri Teknolojisinin, Akıllı Sözleşmeler ve Kripto Paraların Karşılaştırmalı Hukuk Bakımından Değerlendirilmesi’ (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi 2022)
• Özcandan N, Kalkar Ö, Bingöl MA ve diğerleri, ‘Blokzincirlerde Güvenlik ve Mahremiyet’ (Bankalararası Kart Merkezi, Nisan 2020)
• Özer YM, Kişisel Verilerin Korunmasında Blokzincir Modeli: Vaatler ve Hukuki Engeller (1.Baskı, On İki Levha 2020)
• Özkan Z, ‘Akreditifte Blokzinciri ve Akıllı Sözleşmelerin Uygulanabilirliğinin Hukuki Açıdan Değerlendirilmesi’ (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Galatasaray Üniversitesi 2022)
• Özyürek H, ‘Blockchaın Teknolojisinin Mevcut ve Muhtemel Kullanım Alanları’ (2021) 22(4) Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 31-50
• Pilavcı EE, ‘The Regulation of Smart Contracts: Law, Governance And Practice’ Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi 2019)
• Sadioğlu FC, ‘Borçlar Hukuku Çerçevesinde Akıllı Sözleşmenin İşlevleri ve İşlevlerin Yerine Getirilmesi Sırasında Karşılaşılan Sorunlar’ (2021) 25(4) Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 171–216
• Schneier B ve Kelsey J, ‘Cryptographic Support for Secure Logs on Untrusted Machines’ (1998) The Seventh USENIX Security Symposium Proceedings, USENIX Press 53–62
• Sherman AT, Javani F, Zhang H, ve Golaszewsk E, ‘On the Origins and Variations of Blockchain Technologies’ (2019) 17(1) IEEE Security & Privacy 72-77
• Stazi A, ‘Smart Contracts and Comparative Law, A Western Perspective’ (Springer Cham, 2022)
• Stuart D. Levi, Alex B. Lipton ve diğerleri, ‘An Introduction to Smart Contracts and Their Potential and Inherent Limitations’ (Harvard Law School Forum on Corporate Governance 26 Mayıs 2018)
• Subramanian R ve Chino T ‘The State of Cryptocurrencies, Their Issues and Policy Interactions’ (2015) 24(3) Journal of International Technology and Information Management 25-40
• Szabo N, ‘Formalizing and Securing Relationships on Public Networks’ (1997) 2(9) First Monda
• Şafak E, Arslan Ç, Gözütok M ve Köprülü T, ‘Dağıtık Defter Teknolojileri ve Uygulama Alanları Üzerine Bir İnceleme’ (2021) 29 Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi 36-45
• Taş O ve Kiani F, ‘Blok Zinciri Teknolojisine Yapılan Saldırılar Üzerine bir İnceleme’ (2018) 11(4) Bilişim Teknolojileri Dergisi 369–382
• Taştan FG, ‘AB, Akıllı Sözleşmeleri Düzenlemenin Eşiğinde: Veri Kanunu Teklifi, Parlamento’dan Geçti’ (Akıllı Sözleşmeler Bilkent, 27 Mart 2023)
• Tekelioğlu N, ‘Dijital Tapu Sicili: Blokzinciri Teknolojisinin Tapu Sicilinde Kullanılmasına Dair Karşılaştırmalı Bir İnceleme’ (2021) 80(1) İstanbul Hukuk Mecmuası, 1 – 39
• Tevetoğlu M, ‘Ethereum ve Akıllı Sözleşmeler’ (2021) 12(1) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 193–208
• Tunca S ve Sezen B, ‘Sigorta İşlemlerinde Blokzincir (Blockchain) Teknolojisi Uygulamaları’ (2020) (14) Bankacılık ve Sigortacılık Araştırmaları Dergisi 13 – 25
• Tüfekci A ve Karahan Ç, ‘Blokzincir Teknolojisi ve Kamu Kurumlarınca Verilen Hizmetlerde Blokzincirin Kullanım Durumu’ (2019) (4) Verimlilik Dergisi (T. C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Yayını) 157–193
• Türk Borçlar Kanunu, Kanun Numarası: 6089, Kabul Tarihi: 11.01.2011, RG 04.02.2011/27836
• Usta A ve Doğantekin S, ‘Blockchain 101’ (Bankalararası Kart Merkezi, 30 Nisan 2018)
• Uzunpınar Tüfek A, ‘Akıllı Sözleşmelerde Esneklik İhtiyacı: Akıllı Sözleşmelerin Değiştirilmesi ve Sona Ermesi’ (Akıllı Sözleşmeler Bilkent, 25 Kasım 2023)
• Ünal G ve Uluyol Ç, ‘Blok Zinciri Teknolojisi’ (2020) 13(2) Bilişim Teknolojileri Dergisi 167–175
• Üstün ES, TBK Kapsamında Geleneksel Sözleşmeler ile Mukayeseli Olarak Akıllı Sözleşmeler Blokzincir Teknolojisi (1. Bası, Seçkin 2021)
• Yıldırım AN, ‘Türk Borçlar Hukuku Bakımından ‘Akıllı Sözleşmeler’’ (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Koç Üniversitesi 2022)
• Walch OA, ‘The Path of the Blockchain Lexicon (and the Law)’ (2017) Review Banking & Financial Law 713- 765
• Watanabe H, Fujimura S ve diğerleri “Blockchain Contract: A Complete Consensus Using Blockchain” (2015) IEEE 4th Global Conference on Consumer Electronics (GCCE) 577-578
• Avrupa Birliği Kaynakları:
• Commission, ‘Proposal For A Regulation Of The European Parliament and of the Council On Harmonised Rules on Fair Access to and Use Of Data (Data Act)’ Com (2022) 68 Final, Ch I, Art 2
• European Parliament, ‘Amendments adopted by the European Parliament on 14 March 2023 on the proposal for a regulation of the European Parliament and of the Council on harmonised rules on fair access to and use of data (Data Act)’ 2022/0047(COD)
• Regulation of the European Parliament and of the Council on Harmonised Rules On Fair Access to and Use Of Data and Amending Regulation (EU) 2017/2394 and Directive (EU) 2020/1828 (Data Act) Avrupa Hukuk Enstitüsü, ‘Blokzincir Teknolojisi, Akıllı Sözleşmeler ve Tüketicinin Korunması Hakkında ELI İlkeleri’ Raporu
• EU Blockchain Observatory and Forum, ‘Smart Contracts’ Raporu