International Law, Violence, and Ideology

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 163 - 186, 23.02.2025

Göksu Uğurlu

Öz

Uluslararası Hukuk, Şiddet ve İdeoloji

Öz

Uluslararası hukuk, genellikle şiddet ile karşıt bir anlam taşıyan olgusal ve kuramsal bir düzlemde ele alınmaktadır. Hukukun toplumsal barışı ve refahı destekleyen bir mekanizma olduğu ve “uygar” ülkelerde oluşmuş norm ve değerleri diğer ülkelere aktardığı varsayılmaktadır. Ancak uluslararası hukuk, tarihsel kökenleri ve değer sistemi itibarıyla uluslararası ilişkilerdeki güç ve şiddet dinamiklerini düzenlemek gibi temel bir işleve sahiptir.
Bu çalışma, uluslararası hukukun şiddetle ilişkisini kuramsal bir çerçevede ele almaktadır. İlk olarak, kapitalist üretim tarzı ile hukuk arasındaki bağlantılar incelenerek, hukukun toplumsal üretim ilişkilerindeki yeri tartışılacaktır. Ardından, uluslararası hukukun kökenlerine dair iki önemli düşünürün görüşleri eleştirel bir değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Son olarak, uluslararası hukukun egemen bir üst otoritenin yokluğunda “hukuk” olarak kabul edilip edilemeyeceği hususunu da ele alan biçimde şiddet ile rabıtası irdelenecektir.
Bu bağlamda, tarihsel materyalist yaklaşım uluslararası hukuku nesne olarak ele aldığında beliren çıkarımlar yazının çerçevesini oluşturacaktır. Çalışma, uluslararası hukukun şiddetle ilişkisini sorgulayan bir perspektif sunarak onun toplumsal yapı içerisindeki yeri ile ideolojik süreçlerdeki kurucu rolünü anlamlandırma çabalarına katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

uluslararası hukuk, güç, şiddet, ideoloji, meta-biçim

Kaynakça

• Akal CB, Modern Düşüncenin Doğuşu: İspanyol Altın Çağı (Dost 2013)
• Akın E, Hukukun Temel Kavramları (Kazancı 2004)
• Althusser L, Yeniden Üretim Üzerine (İthaki 2008)
• Amin S, Avrupamerkezcilik: Bir İdeolojinin Eleştirisi (Chiviyazıları 2007)
• Anghie A, 'Francisco de Vitoria and the Colonial Origins of the International Law' (1996) 5 Social & Legal Studies 321
• ——, Imperialism, Sovereignty and the Making of International Law (Cambridge University Press 2005) Chimni BS, International Law and World Order: A Critique of Contemporary Approaches (Sage Publications 1993)
• Frank AG, Capitalism and Underdevelopment in Latin America: Historical Studies of Chile and Brasil (Monthly Review Press 1976)
• Jessop B and Sum NL, Beyond the Regulation Approach: Putting Capitalist Economies in Their Place (Edward Elgar Publishing 2006)
• Karahanoğulları O, Marksizm ve Hukuk: Diyalektik Hukuk Bilimi (Yordam 2017)
• Köker L, 'Grotius: Doğal Hukuk, Mülkiyet ve Egemenlik', in Ağaoğulları MA ve Köker L (eds), Kral-Devlet ya da Ölümlü Tanrı (İmge 2009)
• Malanczuk P, Akehurst’s Modern Introduction to International Law (Routledge 1997)
• Mieville C, Between Equal Rights: A Marxist Theory of International Law (Brill Academic Publishers 2005)
• ——, 'The Commodity-Form Theory of International Law' in Marks S (ed), International Law on the Left: Re-examining Marxist Legacies (Cambridge University Press 2008)
• Özdemir AM, Sözün Mülkiyeti (Dipnot 2008)
• ——, 'China Mieville’in "Between Equal Rights: A Marxist Theory of International Law" Adlı Çalışması Üzerine Notlar' 116 (2009) Toplum ve Bilim 243
• Özdemir AM ve Aykut E, 'Liberalizm ve Haklar' in Bürkev Y and others (eds), Kuramsal ve Tarihsel Boyutlarıyla Hak Mücadeleleri I (NotaBene 2011)
• Pashukanis EB, Genel Hukuk Teorisi ve Marksizm (Birikim 2002)
• ——, 'International Law' in Mieville C (ed), Between Equal Rights: A Marxist Theory of International Law (Brill Academic Publishers 2005)
• Sur M, Uluslararası Hukukun Esasları (Beta 2006)
• Wood EM, Özgürlük ve Mülkiyet: Rönesans'tan Aydınlanma'ya Batı Siyasi Düşüncesinin Toplumsal Tarihi (Yordam 2012)