YABANCI ÜRÜN SATIN ALMA NİYETİ ÜZERİNDE TÜKETİCİ ETNOSENTRİZMİ VE TÜKETİCİ ZENOSENTRİZMİNİN ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 3, 867 - 900, 30.09.2022

İlknur Koçyiğit Bayniş Fatih Geçti

Öz

Bu çalışmanın amacı tüketicilerin yabancı ürün satın alma niyetleri üzerinde tüketici etnosentrizmi ve tüketici zenosentrizminin rolünün incelenmesidir. Çalışmanın amacı doğrultusunda kavramsal bir model geliştirilmiş ve modelde yer alan değişkenler arasındaki ilişkiler analiz edilmiştir. Araştırmanın modeli yapısal eşitlik modellemesi prosedürleri kullanılarak test edilmiştir. Araştırmaya konu ürün olarak kot pantolon seçilmiştir. Kolayda örnekleme yöntemi doğrultusunda 408 tüketicinin çevrimiçi anketle katıldığı araştırma sonucunda tüketici etnosentrizminin tüketicilerin yabancı ürün satın alma niyetleri üzerinde negatif yönde bir etkisinin olduğu, tüketici zenosentrizminin ise tüketicilerin yabancı ürün satın alma niyetleri üzerinde pozitif yönde bir etkisinin olduğu ortaya çıkmıştır. Araştırmada ayrıca yabancı ürünlere karşı genel tüketici tutumunun tüketici zenosentrizmi ve yabancı ürün satın alma niyeti arasında aracılık etkisi de tespit edilmiştir. Buna rağmen yabancı ürünlere karşı genel tüketici tutumunun tüketici etnosentrizmi ve yabancı ürün satın alma niyeti arasında aracılık etkisi saptanamamıştır. Yabancı ürün satın alma niyetinin tüketici etnosentrizmi, tüketici zenosentrizmi ve yabancı ürünlere karşı genel tüketici tutumu kavramlarıyla ilişkilerinin incelendiği bu çalışmanın sadece tüketici davranışı literatürüne değil aynı zamanda uluslararası pazarlama alanında çalışan araştırmacılara ve uygulamacılara da katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tüketici etnosentrizmi, tüketici zenosentrizmi, yabancı ürünlere karşı genel tüketici tutumu, yabancı ürün satın alma niyeti

Kaynakça

• Ajzen, I. (1991). The Theory of Planned Behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179-211.
• Ajzen, I. (2005). Attitudes, Personality, and Behavior. McGraw-Hill Education (UK).
• Ajzen. I., & Fishbein, M. (1980). UnderstandingAttitudes and Predicting Social Behavior. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall
• Arı, E. S., & Madran, C. (2011). Satın Alma Kararlarında Tüketici Etnosentrizmi ve Menşe Ülke Etkisinin Rolü. Öneri Dergisi, 9(35), 15-33.
• Atak, D. (2018). Tüketici Ulus Merkezciliğinin Yabancı Ürün Satın Alma Niyeti Üzerindeki Etkilerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi. Ankara
• Atak, D., & Eryiğit, C. (2020). Tüketici Yakınlığının Ulus Merkezcilik ve Yabancı Ürün Satın Alma Niyeti İlişkisindeki Rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(4), 3539-3549.
• Babin, B. J., & Babin, L. (2001). Seeking Something Different? A Model of Schema Typicality, Consumer Affect, Purchase Intentions and Perceived Shopping Value. Journal of Business research, 54(2), 89-96.
• Bagozzi, R. P., Li, Y., & Philips, L. W. (1991). Assessing Construct Validity in Organizational Research. Administrative Science Quarterly, 36(3), 421-458
• Baker, R. K., & White, K. M. (2010). Predicting Adolescents’ Use of Social Networking Sites from an Extended Theory of Planned Behaviour Perspective. Computers in Human Behavior, 26(6), 1591-1597.
• Balabanis, G., & Diamantopoulos, A. (2004). Domestic Country Bias, Country-Of-Origin Effects, and Consumer Ethnocentrism: A Multidimensional Unfolding Approach. Journal of The Academy of Marketing Science, 32(1), 80-95.
• Balabanis, G., & Diamantopoulos, A. (2016). Consumer Xenocentrism As Determinant of Foreign Product Preference: A System Justification Perspective. Journal of International Marketing, 24(3), 58-77.
• Balabanis, G., Diamantopoulos, A., Mueller, R. D., & Melewar, T. C. (2001). The Impact of Nationalism, Patriotism and Internationalism on Consumer Ethnocentric Tendencies. Journal of International Business Studies, 32(1), 157-175.
• Balıkçıoğlu, B., Yükselen, C., & Koçak, A. (2019). Tüketici Etnosentrizmi Literatür Taraması. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 12(23), 163-202.
• Bamber, D., Phadke, S., & Jyothishi, A. (2012). Product-Knowledge. Ethnocentrism and Purchase Intention: COO Study in India. NMIMS Management Review.
• Camacho, L. J., Salazar-Concha, C., & Ramírez-Correa, P. (2020). The Influence of Xenocentrism on Purchase Intentions of the Consumer: The Mediating Role of Product Attitudes. Sustainability, 12(4), 1647.
• Cannon, H. M., & Yaprak, A. (2002). Will the Real-World Citizen Please Stand Up! The Many Faces of Cosmopolitan Consumer Behavior. Journal of International Marketing, 10(4), 30-52.
• Čutura, M. (2006). The Impacts of Ethnocentrism On Consumers' Evaluation Processes and Willingness To Buy Domestic vs. Imported Goods in The Case of Bosnia and Herzegovina. South East European Journal of Economics and Business, 54-63.
• Dachs-Wiesinger, J. (2018). Do Ethnocentrism and Xenocentrism Lead To Irrational Consumer Behavior? (Doctoral Dissertation, Uniwien).
• Diallo, M. F. (2012). Effects of Store Image and Store Brand Price-Image on Store Brand Purchase Intention: Application to an Emerging Market. Journal of Retailing and Consumer Services, 19(3), 360-367.
• Diamantopoulos, A., Davydova, O., & Arslanagic-Kalajdzic, M. (2019). Modeling The Role Of Consumer Xenocentrism In İmpacting Preferences For Domestic and Foreign Brands: A Mediation Analysis. Journal of Business Research, 104, 587-596.
• Fishbein, M., & Ajzen, I. (2005). Theory-Based Behavior Change Interventions: Comments on Hobbis and Sutton. Journal of Health Psychology, 10(1), 27-31.
• Fornell, C., & Larcker, D.F. (1981). Evaluating Structural Equation Models With Unobservable Variables and Measurement Error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Geçti, F. (2012). Marka Bağlılığı Üzerinde Fiyat Algılamasının Rolünün İncelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi
• Ghafourian Shagerdi, A., Behboodi, O., Momen, M., & Hoshyar, V. (2021). The Impact of Consumer Xenocentrism on the Purpose of Purchasing Foreign Products: An Analysis of the Role of the Image of the Country of Production and Brand Attitude. Journal of International Business Administration, 4(1), 129-146.
• Han, C. M., & Guo, C. (2018). How Consumer Ethnocentrism (CET), Ethnocentric Marketing, and Consumer Individualism Affect Ethnocentric Behavior in China. Journal of Global Marketing, 31(5), 324-338.
• Jost, J. T., & Banaji, M. R. (1994). The Role of Stereotyping in System‐Justification and the Production of False Consciousness. British journal of social psychology, 33(1), 1-27.
• Kala, D., & Chaubey, D. S. (2016). Country-of-Origin Effect and Consumers' Buying Behaviour: An evidence from Indian Market. Management Convergence, 7(1), 47-59.
• Kavak, B., & Gumusluoglu, L. (2007). Segmenting Food Markets- The Role of Ethnocentrism and Lifestyle in Understanding Purchasing Intentions. International Journal of Market Research, 49(1), 71-94.
• Kent, D. P., & Burnight, R. G. (1951). Group Centrism in Complex Societies. American Journal of Sociology, 57(3), 256-259.
• Kim, S., & Pysarchik, D. T. (2000). Predicting Purchase Intentions for Uni‐national and Bi‐national Products. International Journal of Retail & Distribution Management.
• Kiriri, P. (2019). Consumer Ethnocentrism and Attitudes towards Local Products: A Case of Kenyan Consumers.
• Klein, J. G., Ettenson, R., & Morris, M. D. (1998). The Animosity Model of Foreign Product Purchase: An Empirical Test in the People's Republic of China. Journal of marketing, 62(1), 89-100
• Koç, E. (2019), Tüketici Davranışı ve Pazarlama Stratejileri, Global ve Yerel Yaklaşım, Seçkin Yayıncılık, Ankara
• Lantz, G. ve S. Loeb (1996). Country of Origin and Ethnocentrism: An Analysis of Canadian and American Preferences Using Social Identity Theory. Advances in Consumer Research, 23, 374-378
• Lawrence, S. J. (2012). Consumer Xenocentrism and Consumer Cosmopolitanism: The Development and Validation of Scales of Constructs Influencing Attitudes Towards Foreign Product Consumption. Doctoral Dissertation, Wayne State University. Michigan
• Lee, J. K., & Lee, W. N. (2009). Country-Of-Origin Effects On Consumer Product Evaluation and Purchase Intention: The Role of Objective Versus Subjective Knowledge. Journal of International Consumer Marketing, 21(2), 137-151.
• Mueller, R. D., & Broderick, A. J. (2008). Consumer Xenocentrism: An Alternative Explanation for Foreign Product Bias. https://doi.org/10.1108/APJML-11-2014-0158
• Mutlu, H., Çeviker, A., & Çirkin, Z. (2011). Tüketici Etnosentrizmi ve Yabancı Ürün Satın Alma Niyeti: Türkiye ve Suriye Üzerine Karşılaştırmalı Analiz. Sosyoekonomi, 14(14).
• Netemeyer, R. G., Durvasula, S., & Lichtenstein, D. R. (1991). A Cross-National Assessment of The Reliability and Validity of The CETSCALE. Journal of Marketing Research, 28(3), 320-327.
• Oberecker, E. M., & Diamantopoulos, A. (2011). Consumers’ Emotional Bonds With Foreign Countries: Does Consumer Affinity Affect Behavioral Intentions?. Journal of International Marketing, 19(2), 45-72.
• Oberecker, E. M., Riefler, P., & Diamantopoulos, A. (2008). The Consumer Affinity Construct: Conceptualization, Qualitative Investigation, and Research Agenda. Journal of International Marketing, 16(3), 23-56.
• Onurlubaş, E., & Altunışık, R. (2019). Tüketici Etnosentrizmi ve Marka İmajının Satın Alma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Gıda Tüketicileri Üzerine Bir Uygulama. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 277-307.
• Özerbaş, A. (2014). İnternet Ortamında Bilimsel Araştırma. Remzi Y. Kıncal (Ed.), Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde (s.267-299). (3. Basım). Ankara: Nobel
• Papadopoulos, N., Heslop, L. (1993). Product-Country Images: Impact and Role in International Marketing, International Business Press, Binghamton, NY
• Perlmutter, H. (1954), "Some Characteristics of the Xenophilic Personality," The Journal of Psychology, 38 (2), 291-300.
• Rettanai Kannan, D. (2020). Consumer Xenocentrism: Antecedents, Consequences (and Moderators) and Related Constructs (Doctoral dissertation, Carleton University).
• Rojas-Méndez, J. I., & Chapa, S. (2019). X-Scale: A New Scale To Measure Consumer Xenocentrism. Marketing Intelligence & Planning.
• Saleem, A., Ghafar, A., Ibrahim, M., Yousuf, M., & Ahmed, N. (2015). Product Perceived Quality and Purchase Intention With Consumer Satisfaction. Global Journal Of Management and Business Research.
• Sheikhepoor, Z., Moshabaki, A., & Khodadad Hosseini, S. H. Mansouri Moayad i, F. (2020). Designation The Model of Consumer Willingness to Buy Domestic Products Given The Role of Consumer Consciousness in Iranian Beverage İndustry. Consumer Behavior Studies Journal, 7(1), 105-129.
• Shimp, T. A. (1984). Consumer Ethnocentrism: The Concept and A Preliminary Empirical Test. ACR North American Advances.
• Shimp, T. A., & Sharma, S. (1987). Consumer Ethnocentrism: Construction and Validation of The CETSCALE. Journal of Marketing Research, 24(3), 280-289.
• Spears, N., & Singh, S. N. (2004). Measuring Attitude Toward the Brand and Purchase Intentions. Journal of Current Issues & Research in Advertising, 26(2), 53-66.
• Sütütemiz, N. (2005), Hizmet Sektöründe Müşteri Sadakati Belirleyicileri ve Modellerin Karşılaştırılması Üzerine Bir Araştırma, Yayınlamamış Doktora Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Tajfel, H., & Turner, J. C. (1986). The Social Identity Theory of Intergroup Behavior. In S. Worchel, & W. G. Austin (Eds.), Psychology of Intergroup Relations (pp. 7–24). Chicago: Nelson-Hall.
• Ünsalan M. (2017) Güncel Tüketici Satın Alma Eğilimleri ile Yabancı Ürün Satın Alma Niyeti Arasındaki İlişkide Fiyat Algısının Aracılık Etkisi Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi.
• Wu, J., Zhu, N., & Dai, Q. (2010). Consumer Ethnocentrism, Product Attitudes and Purchase Intentions Of Domestic Products in China. EBM, Chengdu, China, 2262-2265.
• Zait, A., & Bertea, P. E. (2011). Methods For Testing Discriminant Validity. Management & Marketing, 9(2), 217-224.
• Zeugner-Roth, K. P., Žabkar, V., & Diamantopoulos, A. (2015). Consumer Ethnocentrism, National Identity, and Consumer Cosmopolitanism As Drivers of Consumer Behavior: A Social Identity Theory Perspective. Journal of International Marketing, 23(2), 25-54.