CONSUMER’E AŞKIN OLAN CONSTRUER’İN KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ ÜZERİNE BİR İNCELEME: CONSUMER’İN AŞKIN ZEMİNİ OLARAK THEOSUMER

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 3, 901 - 930, 30.09.2022

Mehmet Ali Paylan

Öz

Consumer kavramı, farklı zaman dilimlerinde irrasyonellik, bencilik, moral ve ahlaki de¬ğerlere bağlanamama gibi birçok farklı anlam kazanmıştır. Bu ifade biçimlerinin ortak özelliği ise, özne-nesne ikiliğinden kurtulamayarak aşkın olarak bir’lik suretinde tesis edilememesidir. Son yıllarda, Modernist-hümanist felsefeye karşılık olarak konumlandı¬rılan insansonrası düşüncesi ise bizi, insanın öznelliğini bu parçalanmışlıktan kurtaracak olan bir aşkın varlık fikrine hazırlamaktadır. Söz konusu bu aşkın varlık fikrinin tüketici davranışı bakımından formu ise; consumer’a aşkın ve ”an’da bizatihi varolan” olarak tesis edilen construer fikridir. Bu fikri zeminden hareket eden çalışmanın ana sorusu, construer kavramının insansonrası çerçevesi bakımından teorik ve teolojik zemin itibariyle tesisinin mümkün olup olmadığı ve eğer mümkün ise bunun evrensel olarak teşkil edilip edilme¬diğidir. Bu suretle, consumer’e aşkın olarak tesis edilen construer fikrini, insansonrası düşüncesi çerçevesinden, teorik inşa ve teolojik zemin itibariyle inceledik. Construer ve insansonrası kavramlarının teorik inşa ve teolojik zemin itibariyle bağlantılarını “conatus” itibariyle açtık. Etika’da bahsedilen “conatus” düşüncesine nisbetle tesis edildiği görülen construer’in, teorik ve teolojik esastaki bazı eksikliklerine temas ettik. Consumer düşün¬cesine aşkın olan construer fikrinin teorik ve teolojik zemin cihetinden birlik suretinde te¬sis edilebilmesi için, nazariyata dair fikriyat açısından daha kuşatıcı bir kavram olduğunu düşündüğümüz, “theosumer” kavramını önerdik.

Anahtar Kelimeler

İnsansonrası, theosumer, construer, tüketici, conatus

A CRITIQUE ON THE CONCEPTUAL FRAMEWORK OF THE CONSTRUER AS A TRANSCENDENT CONSUMER: FROM CONSUMER TO THEOSUMER

Öz

Consumer as a concept has acquired many different meanings in different times. The common feature of meanings is that they cannot transcend from subject-object dichotomy and cannot be constituted as a transcendent unity. In recent years, posthuman thought has prepared us for the idea of a transcendent being of unity that will keep subjectivity from this fragmentation. This transcendental being is defined as a concept of construer, which constitutes a transcendent being as a presentational mode of discourse in consumer behaviour literature. Based on these thoughts, the study’s central question is whether it is possible to constitute a conceptual constitution of the construer from the posthuman framework in terms of the theoretical constitution and theological grounds and, if possible, whether it is inclusively constituted. So, we criticize the construer concept regarding the theoretical constitution and theological grounds within the posthuman framework. We mentioned some of the theoretical and theological deficiencies of the construer, which seems to have been constituted in rational relation to the “conatus” in Spinoza’s Ethica. Finally, instead of construer, we propose the “theosumer” as a transcended consumer to constitute it as a unity, which we think is more inclusive in regarding theo-logia.

Anahtar Kelimeler

Posthuman, theosumer, construer, consumer, conatus

Kaynakça

• Achrol, R. S., & Kotler, P. (2012). Frontiers of the marketing paradigm in the third millennium. Journal of the Academy of Marketing Science, 40(1), 35–52.
• Bagozzi, R. P. (2006). Explaining consumer behavior and consumer action: From fragmentation to unit. Seoul Journal of Business, 12(2), 111–143.
• Balanuye, Ç. (2019). Spinoza: Bir hakikat ifadesi (3. baskı). Say Yayınları.
• Baudrillard, J. (2012). Tüketim toplumu söylenceleri yapıları (5. Basım). Ayrıntı Yayınları.
• Belk, R. W. (1988). Possessions and the extended self. Journal of Consumer Research, 15(2), 139–168.
• Bocock, R. (2009). Tüketim (3.Baskı). Dost Kitabevi Yayınları.
• Botez, A., Hietanen, J., & Tikkanen, H. (2020). Mapping the absence : A theological critique of posthumanist influences in marketing and consumer research. Journal of Marketing Management, 00(00), 1–26. https://doi.org/10.1080/0267257X.2020.1805491
• Braidotti, R. (2018). İnsan sonrası (2.Baskı). Kolektif Kitap.
• Braidotti, R. (2019). İnsan sonrası, pek insanca: Bir posthümanistin anıları ve emelleri. Cogito, 95–96(İnsan Sonrası), 53–97.
• Campbell, N., O’Driscoll, A., & Saren, M. (2010). The posthuman: The end and the beginning of the human. Journal of Consumer Behaviour, 9, 86–101.
• Cassirer, E. (2005). İnsan üstüne bir deneme-Devlet efsanesi (1.Baskı). Say Yayınları.
• Çelik, E. E. (2019). Antroposen ve posthuman: İnsan çağı’nda insan sonrası olmak. Cogito, 95–96(İnsan Sonrası), 145–160.
• Cevizci, A. (2017a). Öznel. In Büyük Felsefe Sözlüğü (1.Basım, p. 1483). Say Yayınları.
• Cevizci, A. (2017b). Soyutlama. In Büyük Felsefe Sözlüğü (1.baskı, p. 1745). Say Yayınları.
• Cevizci, A. (2017c). Teori. In Büyük Felsefe Sözlüğü (1. baskı, p. 1827). Say Yayınları.
• Çüçen, K., Zafer, M. Z., & Esenyel, A. (2011). Varlık felsefesi (2. baskı). Ezgi Kitabevi.
• Cudworth, E., & Hobden, S. (2018). Anarchism’s posthuman future. Anarchist Studies, 26(1), 79–105.
• Dholakia, N., & Firat, A. F. (2019). Markets, consumers and society in the age of heteromation. European Journal of Marketing, 53(8), 1504–1520.
• Duralı, Ş. T. (2011). Sorun nedir? Dergah Yayınları.
• Elliott, R. (1997). Existential consumption and irrational desire. European Journal of Marketing, 31(3/4), 285–296.
• Fırat, A. F., & Dholakia, N. (2006). Theoretical and philosophical implications of postmodern debates: Some challenges to modern marketing. Marketing Theory, 6(2), 123–162.
• Fırat, A. F., & Dholakia, N. (2017). From consumer to construer: Travels in human subjectivity. Journal of Consumer Culture, 17(3), 504–522. https://doi.org/10.1177/1469540515623605
• Fırat, A. F., & Venkatesh, A. (1993). Postmodernity: The age of marketing. International Journal of Research in Marketing, 10(3), 227–249.
• Forlano, L. (2017). Posthumanism and design. She Ji, 3(1), 16–29. https://doi.org/10.1016/j.sheji.2017.08.001
• Giesler, M., & Venkatesh, A. (2004). Consuming cyborgs: Researching posthuman consumer culture. Advances in Consumer Research, 31, 400–402.
• Giesler, M., & Venkatesh, A. (2005). Reframing the embodied consumer as cyborg a posthumanist epistemology of consumption. ACR North American Advances, 32, 661–669.
• Güngör, F. Ş. (2015). Spinoza’da iyi ve kötünün conatus (En iyi şekilde varlıkta kalmakta ısrar) bağlamında değerlendirilmesi. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi (FLSF), 20, 131–142.
• Güvenç, G. (2020). Posthümanizm ve ekosentrizm: Eko-hardcore müzikte çevre bilinci. International Journal of Social Science, 3(2), 47–58.
• Häkli, J. (2018). The subject of citizenship – Can there be a posthuman civil society? Political Geography, 67, 166–175. https://doi.org/10.1016/j.polgeo.2017.08.006
• Hayles, N. K. (2003). Afterword: The human in the posthuman. Cultural Critique, 53(1), 134–137.
• Hunt, S. D. (1983). Marketing theory: The philosophy of marketing science (First Edit). Richard D. Irwin, INC.
• Illich, I. (2011). Tüketim köleliği (4.basım). Pınar Yayınları.
• İslamoğlu, A. H., & Altunışık, R. (2013). Tüketici davranışları (4. baskı). Beta Yayıncılık.
• Jackson, T., & Pepper, M. (2011). Consumerism as theodicy: Religious and secular meaning functions in modern society. In Religion, Consumerism and Sustainability (pp. 17–36). Springer.
• Jafari, A., & Süerdem, A. (2012). An analysis of material consumption culture in the muslim world. Marketing Theory, 12(1), 61–79.
• Kavanagh, D. (1994). Hunt versus Anderson: Round 16. European Journal of Marketing, 28(3), 26–41. https://doi.org/https://doi.org/10.1108/03090569410057272
• Koç, Y. (2008). Theologia’nın esasları felsefe’nin ve teoloji’nin esasları üzerine bir inceleme (1. baskı). Cedit Neşriyat.
• Koç, Y. (2009). Theographia’nın esasları teoloji ve matematik inşası üzerine bir inceleme (1.baskı). Cedit Neşriyat.
• Koç, Y. (2010). Theogonia’nın esasları: Genesis nazariyatı üzerine bir inceleme (Birinci ba). Cedit Neşriyat.
• Koç, Y. (2020). Ethica ve nazariyat: Ethica’nın kaynağı ve esasları üzerine bir değerlendirme (1. baskı). Cedit Neşriyat.
• Maclaran, Pauline. (2009). Introduction. In P. Maclaran (Ed.), The SAGE Handbook of Marketing Theory. Sage Publications.
• Mengüşoğlu, T. (2005). Felsefeye giriş (9. Basım). Remzi Kitabevi.
• Miah, A. (2008). A Critical history of posthumanism. In Medical Enhancement and Posthumanity (pp. 71–94). Springer.
• Paylan, M. A. (2017a). “Genişletilmiş benlik” üzerine bir eleştiri: “Matafora olarak consumer.” İstanbul Medeniyet Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1(2), 65–92.
• Paylan, M. A. (2017b). Tüketici davranışının teorik inşası üzerine bir inceleme. In E. Hamarta, C. Arslan, S. Çiftçi, S. Avşaroğlu, O. Köksal, & M. Uslu (Eds.), II. International Academic Research Congress (pp. 1993–1999). Çizgi Kitabevi
• Paylan, M. A., & Torlak, Ö. (2009). Tarihsel perspektiften geleceğe pazarlamanın seyri. In R. Kurtoğlu & M. Kara (Eds.), 14. Ulusal Pazarlama Kongresi “Küreselden Yerele... Glocal Pazarlama” (pp. 1–11). Bozok Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları No:1.
• Ranisch, R., & Sorgner, S. L. (2014). Introducing post-and transhumanism. Post-and Transhumanism: An Introduction, 7–27.
• Ritzer, G., & Jurgenson, N. (2010). Production, consumption, prosumption: The nature of capitalism in the age of the digital ‘prosumer.’ Journal of Consumer Culture, 10(1), 13–36.
• Spinoza, B. (2014). Etika: Geometrik düzene göre kanıtlanmış ve beş bölüme ayrılmış olan (Beşinci ba). Dost Kitabevi Yayınları.
• Tadajewski, M. (2010). Towards a history of critical marketing studies. Journal of Marketing Management, 26(9–10), 773–824. https://doi.org/10.1080/02672571003668954
• Tiltay, M. A., & Şen, R. (2019). Tüketici davranışı alan kimliğinin oluşumuna yönelik bir değerlendirme: Mevcut Durum ve Eğilimler. Pazarlama Teorisi ve Uygulamaları Dergisi, 5(1), 69–122.
• Torlak, Ö. (2022). İnsan sonrası kurguda tüketim olgusunun önemi ve tüketime bakışı cesur yeni dünya romanı üzerinden okumak. Journal of Economy Culture and Society. https://doi.org/10.26650/JECS2021-854216
• Van Raaij, W. F. (1993). Postmodern consumption. Journal of Economic Psychology, 14(3), 541–563.
• Venkatesh, A. (2006). Arts and aesthetics: Marketing and cultural production. Marketing Theory, 6(1), 11–39. https://doi.org/10.1177/1470593106061261
• Venkatesh, A., Karababa, E., & Ger, G. (2002). The Emergence of the posthuman consumer and the fusion of the virtual and the real: A critical analysis of Sony’s ad for memory stick. Advances in Consumer Research, 29, 446–452.
• Wittgenstein, L. (2016). Tractatus logico-philosophicus (Sekizinci). Metis Yayınları.
• Woodward, I. (2016). Maddi kültürü anlamak (1.Basım). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Zengingönül, O. (2012). Küresel put: Tüketim ekonomisi yeni sapkınlık: Sosyal bilinç (1. BAsım). Nobel Yayın.