A Group of Terracotta Bull Figurines from Knidos

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 2, 159 - 182, 25.09.2023

Derviş Ozan Tozluca

Öz

The bull figurines from Knidos are made of terracotta and dated to the 8th century BC and early 6th century BC. Although the majority of the Knidian examples were shaped by hand, there are also moulded and wheel-made examples. The bull figurines unearthed at many different parts in Knidos are largely from mixed and unreliable contexts. The finds from Knidos undoubtedly show almost the same stylistic characteristics as the terracotta bull figurines from Emecik Apollon Sanctuary, which is located in the Knidian territory. Considering the clay characteristics as well as the examples from Emecik, it is understood that the Knidian examples were locally produced. As in other Western Anatolia and Aegean settlements, the Knidian examples were also used as votive objects. Terracotta bull figurines were dedicated to many different gods and goddesses in sanctuaries in many different regions. Although there is no conclusive evidence, the Knidian examples should probably be associated with Apollo, the city’s chief god. This group of finds from the Geometric and Archaic periods is very important for the historical process of Knidos. G. Bean and M. Cook’s research in Datça in the 1950s led to the hypothesis of Old Knidos - New Knidos due to the scarcity of finds from Knidos before the Classical Period. The lack of convincing pre-Classical finds or publication of these finds during the long years of excavations at Knidos resulted in the general acceptance of Bean and Cook’s hypothesis by the scientific community. This study analyzes the terracotta bull figurines, one of the most important pre-Classical finds from Knidos, in terms of their stylistic characteristics and significance for Knidos and examines the Knidos territory.

Anahtar Kelimeler

Knidos, terracotta figurines, bull, Archaic Period., Sanctuary

Proje Numarası

15203011

Knidos’tan Bir Grup Pişmiş Toprak Boğa Figürini

Öz

Knidos buluntusu boğa figürinleri pişmiş topraktan yapılmış olup MÖ 8. yüzyıl ile MÖ 6. yüzyıl başlarına tarihlendirilmiştir. Knidos örneklerinin büyük çoğunluğu elle şekillendirilmiş olmasına karşın kalıp ve çark yapımı örnekler de görülür. Knidos’un birçok farklı noktasında gün yüzüne çıkartılan boğa figürinleri büyük oranda karışık ve güvenilir olmayan kontekstlerden gelmiştir. Knidos buluntuları hiç şüphesiz Knidos teritoryumu içerisinde yer alan Emecik Apollon Kutsal Alanı buluntusu pişmiş toprak boğa figürinleri neredeyse aynı stil özellikleri gösterir. Kil özellikleri yanı sıra Emecik buluntusu örnekler göz önüne alındığında Knidos örneklerinin yerel üretim olduğu anlaşılmaktadır. Batı Anadolu ve Ege’deki diğer yerleşim yerlerinde olduğu gibi Knidos örnekleri de adak eşyası olarak kullanılmıştır. Pişmiş toprak boğa figürinleri birçok farklı bölgede bulunan kutsal alanlarda çok sayıda farklı tanrı ve tanrıçaya adanmıştır. Kesin bir kanıt olmamasına karşın Knidos örnekleri büyük olasılıkla kentin baş tanrısı Apollon ile ilişkilendirilmelidir. Geometrik ve Arkaik dönemlere ait bu buluntu grubu Knidos’un tarihsel süreci için oldukça önemlidir. G. Bean ve M. Cook’un 1950’li yıllarda Datça’da gerçekleştirdikleri araştırmalar sonucu Knidos’un Klasik Dönem öncesi buluntularının azlığından dolayı Eski Knidos – Yeni Knidos hipotezini ortaya atmışlardır. Knidos’ta uzun yıllardır devam eden kazı çalışmalarının ikna edici Klasik Dönem öncesi buluntulara sahip olmaması ya da bu buluntuların yayınlanmaması, Bean ve Cook’un hipotezinin bilim çevrelerince genel olarak kabul edilmesiyle sonuçlanmıştır. Bu çalışmada Knidos’un önemli Klasik Dönem öncesi buluntu gruplarından biri olan pişmiş toprak boğa figürinleri stil özellikleri bakımından incelenmiş, Knidos ve Knidos teritoryumu açısından önemi irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Knidos, pişmiş toprak figürinler, boğa, Arkaik Dönem., kutsal alan

Destekleyen Kurum

Türk Tarih Kurumu, Selçuk Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Proje Numarası

15203011

Teşekkür

Bu çalışmanın gerçekleşmesinde izin, rehberlik ve yardımlarından dolayı Kazı Başkanımız ve hocam Sayın Prof. Dr. Ertekin M. Doksanaltı’ya teşekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim. Söz konusu çalışma, 01.06.2020 tarihli ve 2587 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Selçuk Üniversitesi adına sürdürülen Knidos - Burgaz - Emecik Apollon Kutsal Alanı Kazı ve Araştırmaları kapsamında hazırlanmıştır. Knidos Antik Kenti kazı, restorasyon ve koruma-onarım çalışmaları T.C. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu tarafından desteklenmiştir. Ayrıca bu çalışma Selçuk Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından (Proje No: 15203011, Proje Adı: Knidos’ta Bulunmuş Bir Grup Boğa Figürini) desteklenmiştir. Bu makale, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü tarafından 2016 yılında kabul edilmiş ‘Knidos’ta Bulunmuş Bir Grup Boğa Figürini’ yayımlanmamış yüksek lisans tezinden türetilmiştir.

Kaynakça

• Akar-Tanrıver 2009, Akar-Tanrıver, D. S., Apollon Klarios Kültü, Kehanet Pratikleri ve Adaklar, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Alroth 1988, Alroth, B., “The Positioning of Greek Votive Figurines”, (eds. R. Hägg – N. Marinatos – G. C. Nordquist), Early Greek Cult Practice. Proceedings of the Fifth International Symposium at the Swedish Institute at Athens, Atina 1986, Stockholm, 195-203.
• Andreadaki-Blasaki 1997, Andreadaki-Blasaki, M., The County of Khania through Monuments from the Prehistoric Period to Roman Times, London.
• Averett 2007, Averett, E. W., Dedications in Clay: Terracotta Figurines in Early Iron Age Greece (c. 1100-700 BCE), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), University of Missouri-Columbia Faculty of the Graduate School, Columbia.
• Baumbach 2004, Baumbach, J. D., The Significance of Votive Offerings in Selected Hera Sanctuaries in the Peloponnese, Ionia and Western Greece, Oxford.
• Bean – Cook 1952, Bean, G. – Cook, M., “The Cnidia”, The Annual of the British School at Athens, 47, 171-212.
• Berges 2006, Berges, D. Knidos Beiträge zur Archaischen Stadt, Mainz am Rhein.
• Blinkenberg 1931, Blinkenberg, C., Lindos: Fouilles de l’Acropole 1902-1914, Les Petits Objets, Berlin.
• Boardman 1961, Boarman, J., The Cretan Collection in Oxford: The Dictaean Cave and Iron Age Crete, Oxford.
• Brulotte 1994, Brulotte, E. L., The Placement of Votive Offerings and Dedications in the Peloponnesian Sanctuaries of Artemis, Minnesota.
• Bruns-Özgan 2002, Bruns-Özgan, C., Knidos. A Guide to the Ancient Site, Konya.
• Burkert 1985, Burkert, W., Greek Religion, Cambridge.
• Büyüközer 2019, Büyüközer, A. “Knidos Liman Duvarları”, Cedrus, VII, 215-237.
• Büyüközer 2020, Büyüközer, A. “Knidos Kent Surları: Kap Krio Savunma Sistemi ve 56 Numaralı Kule (?)”, OLBA, XXVIII, 165-206.
• Büyüközer 2023, Büyüközer, A., “New Research at Knidos City Walls: Intial Outcomes”, (eds. A. Diler – S. Özen), Fortications in Western Anatolia, Saarbrücken, 139-159.
• Cahn 1970, Cahn, H. A., Knidos. Die münzen des 6. und 5. Jhs v. Chr., Berlin.
• Deamand 1989, Deamand, N. “Did Knidos Really Move? The Literary and Epigraphical Evidence”, Classical Antiquity, 8/2, 224-237.
• Dewailly 2001, Dewailly, M., “Le sanctuaire d’Apollon à Claros: Place et fonction des dieux d’après leurs images”, Mélanges de l’école Française de Rome 113-1, 365-382.
• Doksanaltı et. al 2014, Doksanaltı, E. M. – Sevmen, D. – Karaoğlan, İ. – Erdoğan, L. U. – Özgan, C., “Knidos Kazı ve Araştırmaları: 2012-2013”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 36/2, Gaziantep 2014, Ankara, 517-546.
• Doksanaltı et. al. 2018, Doksanaltı, E. M. – Karaoğlan, İ. – Tozluca, D. O., Knidos Denizlerin Buluştuğu Kent, Ankara.
• Evelyn-White, 1932, Evelyn-White, H. G., Hesiod. The Homeric Hymms and Homerica, London.
• Guggisberg 1996, Guggisberg, M. A., Frühgriechische Tierkeramik: zur Entwicklung und Bedeutung der Tiergefässe und der hohlen Tierfiguren in der späten Bronze- und frühen Eisenzeit (ca. 1600-700 v. Chr.), Mainz.
• Hayden 1991, Hayden, B. J., “Terracotta Figures Figurines and Vase Attachments from Vrokastro, Crete”, Hesperia, 60/1, 103-144.
• Heilmeyer 1972, Heilmeyer, W. D., Frühe Olympische Tonfiguren, Berlin.
• Heilmeyer 1979, Heilmeyer, W. D., Frühe Olympische Bronzfiguren, Berlin.
• Herodotos, Herodotos, Historia, “Herodot Tarihi”, (trans. M. Ökmen – A. Erhat), İstanbul, 1993.
• Higgins 1954, Higgins, R. A., Catalogue of the Terracottas in Deparment of Greek and Roman Antiquities British Museum, Volume I-II: Greek: 730-330 B.C., London.
• Higgins 1967, Higgins, R. A., Greek Terracottas, London.
• Jacopi 1932, Jacopi, G., Clara Rhodos, Vol. VI – VII (Parte I), Studi e Materiali Pubblicati a Cura Dell’Istituto Storico Archeologico di Rodi, Rhodos, 1932.
• Jarosch 1994, Jarosch, V., Samische Tonfiguren. Des 10. bis. 7. Jahrhunderts v. Chr. aus Heraion von Samos, Samos Band XVIII, Bonn.
• Jenkins 2005, Jenkins, I., “The Relief of the Dancing Nymphs from A Nymphaeum at Knidos”, Ramazan Özgan’a Armağan, (eds. M. Şahin – İ. H. Mert), İstanbul, 180-191.
• Karageorghis 1996, Karageorghis, V., The Coroplastic Art of Ancient Cyprus VI: The Cypro-Archaic Period Monsters, Animals and Miscellanea, Nicosia.
• Kleibl 2006, Kleibl, K.,“Die Terrakottavotive des Apollon-Heiligtums Emecik”, Knidos Beirträge zur Archaischen Stadt, Mainz am Rhein.
• Kleibl 2010, Kleibl, K., “Zypro-archaische Terrakottavotive aus dem Apollon-Heiligtum in Emecik xxvi (Türkei) als Zeugnis interkultureller Beziehungen”, Zypren, Insel im Schnittpunkt interkultureller Kontakte – Adaption und Abgrenzung von der Spätbronzezeit bis zum 5. Jahrhundert v. Chr., (eds. R. Bol – K. Klebil – S. Rogge), Münster, 113 – 138.
• Kübler 1954, Kübler, K., Die Nekropole Des 10. Bis 8. Jahrhunderts, Keramaikos Ergebnisse Der Ausgrabungen V, Berling.
• Lindos IV/2, Lindos VI/2: Excavations and Surveys in Southern Rhodes: The Post-Mycenaean Period until Roman Times and the Medieval Period, (eds. L. W. Sørensen – P. Pentz), Aarhus.
• Love 1970, Love, I. C., “Apreliminary Report of the Excavations at Knidos, 1969”, American Journal of Archaeology, 74/2, 149-155.
• Love 1973, Love, I. C. “A Preliminary Report of the Excavations at Knidos, 1972”, American Journal of Archaeology, 77/4, 413-424.
• Love 1974, Love, I. C., “Excavations at Knidos 1972”, Türk Arkeoloji Dergisi, XXI/2, 85-129.
• Love 1978, Love, I. C. “A Brief Summary of Excavations at Knidos 1967-1973”, (ed. E. Akurgal), The Proceedings of the Xth International Congress of Classical Archaeology, III, 1111-1133.
• Marinatos 1936, Marinatos, S., “Le temple géométrique de Dréros”, BCH 60, 214-285.
• Mellink 1978, Mellink, M. J., “Archaeology in Asia Minor”, American Journal of Archaeology, 82/3, 315-338.
• Mollard-Besques 1954, Mollard-Besques, S., Catalogue Raisonné Des Figurines et Reliefs en Terre-Cuite Grecs Étrusques et Romains I: Époques Préhellénique Géométrique, Archaïque Et Classique, Paris.
• Morgan 1999, Morgan, C. A., Isthmia VIII: The Late Bronze Age Settlement and Early Iron Age Sanctuary, Princeton.
• Özgan 2009, “Eski-Yeni Knidos Problemi”, Arkeoloji ve Sanat Dergisi 132, 93-112.
• Polignac 1984, Polignac, F., La Naissance de la Cité Greque, Paris.
• Schmidt 1968, Schmidt, G., Kyprische Bildwerke aus dem Heraion von Samos, Bonn.
• Shaw 1977, Shaw, J. W., “Excavations at Kommos (Crete) during 1976”, Hesperia, 46/3, 199-240.
• Shaw 2000, Shaw, M. C., “The Sculpture from the Sanctuary”, Kommos IV The Greek Sanctuary (eds. J. W. Shaw – M. C. Shaw), New Jersey, 135-209.
• Shaw 2004, Shaw, J. W., “Kommos: The Sea-Gate to Southern Grete”, (eds. L. P. Day – M. S. Mook – J. D. Muhly), Crete Beyond the Palaces: Proceedings of the Crete 2000 Conference, Philadelphia, 43-51.
• Sinn 1981, Sinn, U., “Das Heiligtum der Artemis Limnatis bei Komothekra II: Der Kult. Zur Bestimmung der Frühen ‘Olympischen’ Tonfiguren”, Athenische Mitteilungen 96, 25-43.
• Snodgrass 1987, Snodgrass, A. M., An Archaeology of Greece: The Present State and Future Scope of a Discipline, California.
• Sözel 2023, Sözel, S., “Knidos Küçük Tiyatro Batısından Ele Geçen Pişirme Kapları”, Propontica, 1, 83-105.
• Survinou-Inwood 1995, Survinou-Inwood, C. “Early Sanctuaries. The Eighth Century and Ritual Space”, Greek Sanctuaries: New Approaches, (eds. N. Marinatos – R. Hägg), 1-12.
• Şahin 2005, Şahin, M., “Terrakotten aus Knidos: Erste Ergebnisse die Kulte auf der Raundtempelterrasse”, Istanbuler Mitteilungen, 55, 65-94.
• Şahin 2021, Şahin, M., “Knidos Yuvarlak Tapınak Terası Pişmiş Toprak Adak Protomları”, OLBA XXIX, 189-226.
• Thurston 2015, Thurston, C., The Co-occurrence of Terractota Wheelmade Figures and Handmade Figures in Mainland Greece, Euboea, the Dodecanese, the Cyclades and the Norhern Aegean Islands, 1200-700 BC, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Oxford University, Oxford.
• Tomlinson 1976, Tomlinson, R. A., Greek Sanctuaries, London.
• Tozluca – Doksanaltı 2019, Tozluca, D. O. – Doksanaltı, E. M., “A Group of Protogeometric and Geometric Pottery Found in Knidos”, Anodos, 14, 217-225.
• Tuna 2012, Tuna, N., Knidos Teritoryumunda Arkeolojik Araştırmalar, Ankara.
• Tuna 2022, Tuna, N., Emecik’teki Apollon Kutsal Alanı Arkeolojik Araştırmalar (1998-2006), Knidos Teritoryumu I, İstanbul.
• Zimmermann 1989, Zimmermann, J. L., Les Chevaux de Bronze dans l’art Géométrique Grec, Genéve.