Cami görevlileri için geliştirilen ses eğitimi konulu hizmet içi eğitim programının etkililiğinin incelenmesi

Yıl 2023, , 447 - 473, 30.09.2023

Levent Kaya , Erhan Özden , Bülent Alcı

https://doi.org/10.12975/rastmd.20231135

Öz

Cami görevlileri (imam, müezzin) dini ritüeller esnasında Kur’an-ı Kerim, ezan, salâ, mevlid gibi dini müzik formlarını icra ederler. Bunların yanı sıra hutbe okumak ve vâzetmek gibi görevlerini ifa ederken ses becerilerini kullanırlar. Cami görevlilerinin mesleki ihtiyaçlarının belirlenmesine yönelik farklı örneklemlerle yapılmış çalışmalarda yer alan katılımcılar, alanında uzman kişiler tarafından doğru içerik ve kaynaklarla iyi programlanmış bir ses eğitimi programına ihtiyaç duyduklarını belirtmişlerdir. Cami görevlileri mesleklerini icra ederken ihtiyaç duydukları ses eğitimini, mezun oldukları okullardan (imam-hatip liseleri veya ilahiyat fakülteleri) karşılayamamaktadırlar. Bu araştırmanın amacı cami görevlileri için geliştirilen ses eğitimi konulu hizmet içi eğitim programının etkililiğini belirlemektir. Araştırmanın deneysel işlemi, Diyanet İşleri Başkanlığı İstanbul Haseki Reisulkurra Abdurrahman Gürses Dini İhtisas Merkezi’nde verilen Dini Musiki Hizmet İçi Eğitim Programı bünyesinde yürütülmüştür. Bu program kapsamında, İstanbul’un farklı ilçelerinde görev yapan imam-hatip, müezzin kayyımlar arasından sekiz katılımcı belirlenmiştir. İlgili literatür taraması ve çalışma grubuyla yapılan görüşmeler sonucu cami görevlilerinin ses eğitimi ihtiyaçları tespit edilerek 26 haftalık hizmet içi eğitim programı tasarlanmıştır. Uygulama 2020-2021 eğitim öğretim yılında yapılmıştır. Araştırmada, öntest-sontest tek gruplu deneysel desen kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak Cami Görevlileri için Ses Performansı Değerlendirme Ölçeği geliştirilmiştir. Bu ölçek 5’li Likert tipte bir ölçektir. Verilerin analizinde, ön test ve son test grup ortalamaları Wilcoxson işaretli sıralar testi kullanılmıştır. Araştırma sürecinde, çalışma grubunun ön test ve son test performanslarını değerlendirmek üzere üç akademisyenden oluşan bir uzman ekip görev almıştır. Veri toplama sürecinde ön test ve son test performans değerlendirmeleri için katılımcılardan görüntülü ses kayıtları da alınmıştır. Araştırma sonucunda, deney grubunun ön test ve son test puanları arasında anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir (Z=2,521, p˂0.05). Bu durumda geliştirilen ses eğitimi konulu hizmet içi eğitim programının cami görevlilerinin ses kullanma becerilerini geliştirdiği söylenebilir. İlerideki araştırmalarda, geliştirilen bu ses eğitimi konulu hizmet içi eğitim programının etkililiğinin deney kontrol gruplu deneysel desenle test edilmesi sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

ses eğitimi, cami görevlileri, din görevlileri, dini musiki, program etkililiği

Investigation of the effectiveness of the in-service training program about voice training for mosque officials

Öz

Conceptually, the unity of religious music and the human voice is an ancient phenomenon. Music finds a place in all rituals in the Islamic creed. “Turkish Religious Music is divided into two: Mosque and Sufi Music. “Mosque Music”, which has an important place in Turkish Religious Music, consists of reading recitations and prayers during worship in mosques, inside or outside the prayer. It is performed with the participation of one or more muezzins and imams, and sometimes with the participation of the congregation. The performers of mosque music are imams and muezzins. The imam leads the prayers and addresses the congregation. The muezzin also calls the adhan and recites the prayers during and between prayers. As of the end of 2022, there are 107,782 mosque officials in 89,302 mosques in Turkey (Presidency of Religious Affairs, 2023). The fact that mosque officials, who are in the “professional voice user” category in terms of daily voice usage time, are unlikely to receive voice training throughout their education (imam-hatip high schools or faculties of theology) and professional lives, poses a serious problem for them to continue their professional lives in a healthy manner. Participants in studies conducted with different samples to determine the professional needs of mosque officials stated their need for a well-programmed voice training program with the right content and resources by experts in the field. The aim of the research is to determine the effectiveness of the in-service training program on voice training developed for mosque officials. With this research, the research on voice training awareness, voice problems and voice training needs, previously conducted with mosque officials, was taken one step further and began the implementation phase. Thus, the effect of voice training practices on the voice use skills of mosque officials was revealed for the first time in this research. The experimental process of the research was carried out within the Religious Music In-Service Training Program given at the Presidency of Religious Affairs Haseki Abdurrahman Gürses Training Center. Within the scope of this program, eight participants were selected among imams-hatips, muezzins working in different districts of Istanbul. As a result of the relevant literature review and interviews with the working group, the vocal training needs of mosque officials were identified and a 26-week in-service training program was designed. Practical training was held in the 2020-2021 academic year. In the research, a pretest-posttest single-group experimental design was used. Voice Performance Evaluation Scale for Mosque Officials was developed as a data collection tool. This scale is a 5-point Likert type scale. In the analysis of the data, the Wilcoxson signed-rank test was used for pre-test and post-test group averages. During the research process, an expert team consisting of three academicians was assigned to evaluate the pre-test and post- test performances of the study group. During the data collection process, video and voice recordings were also taken from the participants for pre-test and post-test performance evaluations. As a result of the research, the group average in all pre-test and post-test results increased from 48.18 points to 80.18 points, an increase of 32 points. According to this result, it was determined that there was a significant difference between the pre-test and post-test scores of the experimental group (Z= 2,521, p˂0.05). Thus situated, the in-service training program on voice training developed has improved the voice-using skills of mosque officials. In future research, the effectiveness of this in-service training program on voice training can be tested with an experimental design with an experimental control group.

Anahtar Kelimeler

voice training, mosque officials, religious officials, religious music, program effectiveness

Kaynakça

• Ak, A. Ş. (2009). Türk din musikisi / cami ve tekke musikisi. Akçağ Yayınları.
• Bulut, K. (2019). Din görevlilerinin hizmet içi eğitim ihtiyaçları üzerine bir araştırma (iç Batı Anadolu bölümü örneği). Doktora Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, Türkiye.
• Büyükatalay, Z. Ç., Gökmen, M. F., Yıldırım, S., & Dursun, G. (2019). Voice Disorders in Islamic Religious Officials: Is It Any Different Than Those of the Teachers, Another Well- Known Professional Voice Users? Journal of Voice, 34(5), 738-742.
• Canbay, A. (2018). Din Görevlilerinin Ses ve Müzik Eğitimine Yönelik Beklentileri: Şenpazar Örneği. Türkiye Din Araştırmaları Dergisi, 6, 143-156.
• Cevanşir, B., ve Gürel, G. (1982). Foniatri. Sanal Matbaacılık.
• Çevik, S. (2006). Müzik öğretmenliği eğitiminde ses eğitimi alan derslerinin müzik öğretmenliği yerlilikleri yönünden değerlendirilmesi. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu, 26-28 Nisan 2006. Denizli, Türkiye.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. (2023). https:// stratejigelistirme.diyanet.gov.tr/sayfa/57/ istatistikler
• Doğanyiğit, S., Kolukırık, K., ve Metin, M. (2018). İmam-hatip ve müezzin-kayyım olarak görev yapan bireylerin ses kullanımına yönelik bilinç düzeyleri ve ses sorunları. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 17-42.
• Ekici, T. (2008). Müzik öğretmeni yetiştirmede bireysel ses eğitimi dersine yönelik bir program geliştirme çalışması. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye.
• Ekici, T. (2016). Konuşma eğitiminin müzik öğretmeni adaylarının şarkı söyleme becerileri üzerindeki etkisi. Asos Journal, 4(27), 274-283.
• Erol, A. Ş. (2018). Din görevlilerinin seslerini kullanırken yaşadıkları problemler. Yüksek Lisans Tezi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Niğde, Türkiye.
• Göğüş, İ. (2007). Sesin bakımı, korunması ve eğitimi. Karen Ofset.
• Gürhan, D. (2013). Ses eğitimi çalışmalarının politikacıların konuşma becerilerine etkileri. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Helvacı, A. (2012). Şarkı söyleme eğitimi temel konular ve uygulamalar. Ekin Yayınevi.
• Hong-Young, A. (2003). Singing professionally, Studying singing for actors and singers. Heinemann Drama Publish.
• İkesus, S. (1964). Ses eğitimi ve korunması. Devlet Konservatuvarı Yayınları Milli Eğitim Basımevi.
• İnançer, Ö. (1999). Osmanlı tarihinde dini musiki. Musiki Mecmuası, 52(465), 9-16.
• Kalaycı, Ş. (Ed) (2006). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayın Dağıtım.
• Karakaya, İ. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri edt. Tanrıöğen A. Anı Yayıncılık.
• Karaoğullarından, A. (2013). Türk müziği eğitimi alanlarda ses eğitiminin ses alanı ve ses kalitesi üzerine etkileri. Uzmanlık Tezi. Celal Bayar Üniversitesi, Manisa, Türkiye.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel.
• Kartal, M. (2006). Bilimsel araştırmalarda hipotez testleri (3. Baskı). Nobel.
• Koufman, J. A., ve Isaacson, G. (1991). The spectrum of vocal dysfunction. Amerika: Otolaryngologic Clinics of North America.
• Marchesi, M. (1900). Theoretical and practical vocal method Op.31. ABD: Schirmer’s Library of Musical Classics.
• Özcan, N. (2001). Türk din musikisi ders notları. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.
• Özcan, N. (2022, Mayıs 20). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. https:// islamansiklopedisi.org.tr/tevsih- musiki
• Özdemir, Ş., ve Arıcı, İ. (2011). Din görevlilerinin hazırlayıcı eğitim kursuna yönelik görüşleri. Dini Araştırmalar Dergisi, 14(39), 87-103.
• Özkut, B. (2015). Türkiye’deki opera/şan eğitiminde başlangıç düzeyi ses eğitimi yaklaşımları. Sanatta Yeterlik Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar, Türkiye.
• Özkut, B., Çöl, C., ve Aktaş, Y. (2019). Camilerde aktif görev yapan din adamlarının ses eğitimi farkındalıkları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(1), 126- 150.
• Say, A. (2010). Müzik ansiklopedisi 3 Cilt. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Sezikli, U. (. (2012). Makamlarla Türk din musikisi eğitim seti. İstanbul: DM Kitap.
• Töreyin, M. (2008). Ses eğitimi temel kavramlar-ilkeler-yöntemler: dünyada ve Türkiye’de ses eğitimine genel bakış dil ve Türkiye Türkçesi. Ankara: Sözkesen Matbaacılık.
• Turabi, A. H. (2017). Türk din musikisi. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (TDK). (2021). http:// tdkterim.gov.tr
• Uras, E. (1998). Türk halk müziği icra özelliklerinin ses eğitimi (şan tekniği) açısından değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.