Tanburî Cemil Bey’in Taksîm İcralarında Hüseynî Makamı ve Arel Nazariyatına Göre Bir Karşılaştırma

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 2, 994 - 1007, 15.09.2015

Cevahir Korhan Işıldak , Banu Geboloğlu

Öz

Bu araştırma3, Türk Mûsikîsi saz icracılığının önde gelen isimlerinden olan Tanbûrî

Cemil Bey’in icrasının, günümüz Türk Mûsikîsi eğitiminde yaygın bir şekilde

kullanılan H. S. Arel nazariyatı ile arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları ortaya

koymak amacı ile yapılmıştır. Bu amaçla arşiv taraması yapılarak taksîm icralarına

ulaşılmıştır. Çalışma, Tanbûrî Cemil Bey’in hüseynî makamında klasik kemençe,

tanbûr ve yaylı tanbûr ile icra ettiği, toplam üç taksîm ile sınırlandırılmıştır. Tanbûrî

Cemil Bey’in bu taksîmleri önce notaya alınmış ardından da dizi, seyir özelliği,

kullanılan çeşniler ve ses aralığı açısından incelenmiştir. H. S. Arel nazariyatında yer

alan hüseynî makamına ait bilgiler ise H. S. Arel’in 1968 yılında yayınlanan Türk

Musikîsi Nazariyatı Dersleri adlı kitabından alınmış ve Tanbûrî Cemil Bey’in icrası ile

dizi, seyir özelliği, kullanılan çeşniler ve ses aralığı açısından karşılaştırmaları

yapılmıştır. Bunun sonucunda makamın işlenişinde farklılıklar olduğu ortaya çıkmıştır.

Tanbûrî Cemil Bey’in icrası ile H. S. Arel nazariyatı karşılaştırıldığında hüseynî

makamının dizi açısından tamamen benzerlik göstermediği görülmüştür. Sonuç

bölümünde yapılan karşılaştırmalar doğrultusunda benzerlik ve farklılıklara yer

verilmiştir. Tanbûrî Cemil Bey’in taksîm icraları için yapılan bu tür bir çalışmanın,

Tanbûrî Cemil Bey’in çalışmanın sınırlılıkları haricindeki taksîmlerinde ve diğer

önemli virtüözlerin icralarında da uygulanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk Mûsikîsi Nazariyatı, Hüseyni Makamı, Taksîm, Tanbûrî Cemil Bey, Hüseyin Sadettin Arel

Kaynakça

• H. S. Arel, H. S., (1968). Türk Musikisi Nazariyatı Dersleri. (Birinci Baskı). İstanbul: Hüsnütabiat Matbaası. Charles, F. (1987). 18. Yüzyılda Türk Müziği. (Çev. C. Behar). (Birinci Baskı). İstanbul: Pan Yayıncılık. Çelik, B. B., (1995). Tanbûri Cemil Bey’in Kemençe İcrasının Özellikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 5. Kaçar, G. Y., (2002). Ünlü Virtüöz Yorgo Bacanos’un Ud Taksîmleri (Taksîm Notaları, Analiz ve Yorumlar). (Birinci Baskı). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Kaçar, G. Y., (2012). Türk Mûsikîsi Rehberi. (İkinci Baskı). Ankara: Maya Akademi. Kantemiroğlu, D. (2001). Kitâb-ı İlm’ül Mûsikî Alâ Vech’il-Hurûfât. (Çev. Y. Tura). (Birinci Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Mes’ud Cemil (2012). Tanbûrî Cemil’in Hayatı. (Üçüncü Baskı). İstanbul: Kubbealtı Neşriyat. Özkan, İ. H., (1990). Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri Kudüm Velveleleri. (Üçüncü Baskı). İstanbul: Ötüken Neşriyat. Öztuna, Y. (2006). Türk Mûsikîsi; Akademik Klasik Türk San’at Mûsikîsi’nin Ansiklopedik Sözlüğü. ( Birinci Baskı C I). Ankara: Orient Yayınları. Tanrıkorur, C. (2003). Osmanlı Dönemi Türk Mûsikîsi. (Birinci Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları. Tanrıkorur, C. (2004). Türk Müzik Kimliği. (Birinci Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları. Soysal, F. & Giray, Z. (2013). Taksim, Peşrev ve Saz Semaisi, s.168-176, Bakü, Azerbaycan, Mart, 2013, ICTM, “The Role of Musical Instruments in Mugham/Dastgah and in the Related Musical Tradition of East Sempozyumu konferansı dahilinde , "The Role of Musical Instruments in Mugham/Dastgah and in the Related Musical Tradition of East Sempozyumu"