Türk Mûsikîsi Usûlâtında Velvele Kavramı

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 2, 1575 - 1586, 15.09.2017

Gamze Köprülü Cevahir Korhan Işıldak

Öz

Dünyanın varoluşu kadar eski olan ritim kavramı Türk mûsikîsinin iki önemli unsurundan biridir. İlkel toplumlarda insanın kendisini ifade edebilme çabası içerisinde yer alan ritim, gerek ibadet gerekse kendisini koruma içgüdüsü gibi ritüeller ile vücut bulmuştur. Farklı kültürler içerisinde yaşayan ritim, yüzyıllar boyunca farklı isimler ile kullanılagelmiştir. Özellikle Türk mûsikîsinde terim olarak, îkâ, devir, usûl gibi yüzyıllara göre değişim gösteren bir tablo oluşturmuştur. Temel ve mürekkep usûl kalıpları, Türk mûsikîsi formları üzerinde ana kalıp ve velvele olmak üzere iki farklı icrâ biçimi ile uygulanmaktadır. Usûllerin ana kalıplarını hareketlendirmek üzere ortaya konan ve daha çok yoruma dayalı olan velvele, 18. yüzyılda varlık gstemiştir. İlk olarak mevlevî ayinlerinde kullanılan velvele, bugün bütün Türk mûsikîsi formlarında kullanılır olmuştur. Bu çalışmada; Türk mûsikîsinde kullanılan velvelenin kullanım amaçları, gerekliliği, önemi ve usûl dinamiğinin yaşayan bir unsur olduğunun ortaya konması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ritim, usûl, velvele, yorum

Kaynakça

• Arel, H. S. (1997). Prozodi Dersleri, Pan Yayıncılık, İstanbul. _____. (1993). Türk Mûsikîsi Nazariyatı Dersleri, Çeviren: Onur Akdoğu, Kültür Bakanlığı, Ankara. Arslan, F. (2007). Safiyyüddîn-i Urmevî ve Şerefiyye Risâlesi, Kültür Bakanlığı, Ankara. Bardakçı, M.(1986). Maragalı Abdülkadir, Pan Yayıncılık, İstanbul. Behar, C. (2006). Aşk Olmayınca Meşk Olmaz, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. Ezgi, S. (1933). Nazarî ve Amelî Türk Mûsikîsi, İstanbul Konservatuvarı Neşriyatı, İstanbul. Farmer, H. C. (1929). History of Arabian Music, London. Gönül, M. (2012). Buhûrîzâde Mustafa Itrî Efendi’nin Segâh Bayram Tekbîri ve Salât-ı Ümmiyyesi İçin Usûl Terkibleri, İstem, no:20. Hatipoğlu, A. (1988). Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Türk Musıkîsi Prozodisi, TRT Müzik Dairesi Başkanlığı, Ankara. Mûsikî Mecmûası, sayı:40, İstanbul, 1951. Kaçar, Y.G. (2012). Türk Mûsikîsi Rehberi, Maya Akademi, Ankara. Tanrıkorur, C. (2003). Müzik Kültür Dil, Dergâh Yayınları, İstanbul. Özkan, İ. H. (1990). Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri Kudüm Velveleleri, Ötüken Neşriyat, İstanbul. Öztuna, Y. (2006). Türk Mûsikîsi Ansiklopedik Sözlüğü, Orient Yayıncılık, 2.cilt, Ankara. Yektâ, R. (1986). Türk Mûsikîsi, Pan Yayıncılık, İstanbul. TDİ (1991). c.15, İstanbul. _________ (1991). c.40, İstanbul.