Peyk-i Safâ saz semaisi’nin klasik kemençe ve viyolonsel ile icrası bağlamında incelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 3, 2234 - 2256, 02.02.2020

Gamze Nevra Köroğlu Arda Taşpınar

Öz

Klasik kemençe; Klasik Türk Müziği’nde 18. yüzyıldan bugüne kadar kullanılmış ve halen kullanılmaya devam etmektedir. Viyolonsel ise; 19. yüzyılda Osmanlı’nın Batılılaşma Hareketleri ile beraber Klasik Türk Müziği’ndeki yerini almıştır. Bu çalışmada, üç telli klasik kemençe icracısı Derya Türkan ve viyolonsel icracısı Uğur Işık tarafından Petraki Tiryaki’ye ait olan Peyk-i Safâ saz semaisinin görsel-işitsel kayıtları tespit edilmiş, saz semaisinin diktesi yapılmış, icra sırasında yapmış oldukları nota dışı süslemeler ve kullanmış oldukları artikülâsyon ögeleri incelenmiş, bu inceleme sonucunda icralar süsleme ve artikülâsyon ögeleri başlıkları altında kategorize edilmiş ve bulgulara dönüştürülmüştür. Yapılan dikte analizi sonucunda; Derya Türkan ve Uğur Işık’ın Peyk-i Safâ saz semaisini “bolahenk nısfiye” akordunda icra ettikleri görülmüştür. Her iki icracının da glissando, trill, gruppetto, mordan ve çarpma gibi teknikleri kendi icra üslûpları içerisinde etkili bir biçimde kullandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

klasik kemençe, viyolonsel, derya türkan, uğur ışık, klasik türk müziği

Kaynakça

• Çuhadar, C. H. (2009).Kemanda Çalma Teknikleri. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 18, Sayı 1, s. 121-132.
• Elhankızı, Aynur (2012). Uygulamalı Temel Müzik Bilgileri. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Eruzun Özel, Aslıhan (2010). Kemençe ile Eser İcralarından Hareketle Tanburi Cemil Bey’in Tavır Özellikleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research, Cilt: 3/11.
• Gerçek, İ. H. (2008). Geleneksel Türk Sanat Müziğinde Meşk Sisteminden Notalı Eğitimin Sistemine Geçişle İlgili Bazı Düşünceler. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 38, s. 151-158.
• İlgar, Koray (2018). Türk Müziği Viyolonsel İcrâcılığında Mes’ud Cemil. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Türk Müziği Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Karasar, Niyazi (2002). Bilimsel Araştırma Yöntemi. 11. Basım. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Köroğlu, Nihat Ozan (2015). Niyazi Sayın’ın Toplulukla Saz Eseri İcralarındaki Tavrının İncelenmesi ve Bu Çerçevede Oluşturulan Etütlerin Ney Eğitiminde Kullanılabilirliği. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik Eğitimi Bilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Kutluğ, Yakup Fikret (2000). Türk Musikisinde Makamlar. 1. Basım. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Öztuna, Yılmaz (1990). Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi. II. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• Say, Ahmet (2002). Müzik Sözlüğü. 1. Basım. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Torun, Mutlu (2009). Ud Metodu “Gelenekten Geleceğe”. , İstanbul: Çağlar Musiki Yayınları.
• Yahya Kaçar, Gülçin. (2005). Geleneksel Türk Sanat Müziğinde Süslemeler ve Nota Dışı İcralar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt:25 Sayı: 2, 215-228.
• https://www.notaarsivleri.com/NotaMuzikhttps://www.notaarsivleri.com/NotaMuzik/saz_eseri__2409.pdf/saz_eseri__2409.pdf.