Timbre aesthetics in baglama performance: the determination of theoretical foundations, aesthetic codes of analysis, and instructional principles

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 1, 31 - 54, 30.03.2023

Yusuf Benli

https://doi.org/10.12975/rastmd.20231112

Öz

In this study, it has been tried to shed an interdisciplinary light on the baglama education of the future with the aim of obtaining the ideal tone in Turkish Folk Music, based on the theories of the science of aesthetics, which is the subject of sensory beauty. In this research, among qualitative research techniques, document analysis, descriptive, comparative analysis and observation were used. In order to describe the concept of aesthetic tone (timbre aesthetic), inductive discussions were made about sampling in baglama performances, analyzing different performances in the context of aesthetic tone, and producing new terminologies for Turkish folk music in terms of aesthetics. This study deals with the “timbre aesthetic playing technique” of folk songs and melodies and new terminological terms are included for aesthetic performance. Folk songs and melodies in question are those included in a baglama education method through timbre aesthetics and artistic communication. In addition, by focusing on the musical and literary features of an exemplary work in context of artistic communication, it is shown how the perception of aesthetic performance is created by analyzing the raison d’etre of the relevant work.In baglama performance, what is meant to be expressed by “timbre aesthetics” is a refined timbre. The meaning is accorded into this tone through the basic components of aesthetic context performance (musical and literary feature, performance style, artistic communication), contexts of content (lament, deyiş, halay, beautification [güzelleme], satire [taşlama]...) and terminological terms. As a sensation, it contains the emotion and enthusiasm obtained as a result of the sensational state such as brightness, clarity, simplicity and smoothness in the sound. It is also a refined tone that is formed as a result of the use of musical nuances, and this is what is placed at the center of this study. It has been pointed out that it is possible to eliminate the sound pollution in the performance by applying the “timbre aesthetic playing technique”, which may occur during the baglama performance, just as the sound interference that occurs during broadcasting is eliminated with the grounding line. In the study, apart from the information expressing the timbre aesthetics obtained with the tuning, attitude, performance quality and the structural feature of the baglama, the technical dimension of the timbre aesthetics that the performer will obtain with the timbre aesthetic playing technique has been discussed in six stages. Also the study puts forward the theoretical basis of timbre aesthetics obtained with the playing technique and nuances in the baglama. Fundamentals of obtaining timbre aesthetics (by timbre aesthetic playing technique) have been tried to be formed by giving detailed technical information ranging from the way to hold the plenctrum to the the pressure on strings. The study, taking into account the changes in baglama performance and education, the studies in the development and transfer process as well as the musical and literary form/genre information of the works, their cultural contexts, especially timbre aesthetics and artistic communication dimensions, takes into account contexts of musical ontology and reassess this ontology in this perspective. The idea that it can be taught with the method has been put forward. As a result, it is predicted that the baglama methods, which will be prepared with the content of timbre aesthetics and the basic components of aesthetic baglama performance, will contribute to the purpose of creating the perception of aesthetic performance of students in all public and private institutions where baglama teaching is given, and will add a new dimension to the education process of baglama. In addition, it is predicted that as a result of the reflection of the timbre aesthetics on the baglama performance, more special tones will be obtained from the baglama and it will lead to a positive change in the musical taste of society. It is recommended to focus on the subject of “timbre aesthetic playing technique in baglama performance” in methodological studies that will be prepared in order to eliminate the deficiencies identified in terms of the perception of “timbre aesthetics” in baglama performance. It is recommended that timbre aesthetics, which is extremely important in terms of baglama teaching and performance, be academicized and institutionalized by all public and private institutions and organizations that provide baglama education, by means of taking this and similar studies as a model. In addition, it is recommended to test the applications in this context and to look at the results in future studies.

Anahtar Kelimeler

aesthetic, artistic communication, bağlama teaching, bağlama methodology, musical ontology, performance, timbre aesthetics

Bağlama icrasında tını estetiği: kuramsal temeller, estetik analiz kodlar ve öğretimsel ilkelerin belirlenmesi

Öz

Anadolu müziğinin temel çalgısı olarak kabul edilen bağlamanın binlerce yıllık tarihsel süreçte günümüze aktarımı âşık ve ozanların usta-çırak ilişkisi üzerinden gerçekleşmiştir. Metodlu ve müfredata dayalı bağlama eğitimi ise yaklaşık yarım asırlık birikim ve deneyime sahiptir. Bu çalışmada, bağlamanın tarihsel süreci, öğretimdeki değişim ve gelişim süreci ile çalım teknikleri hakkında genel bilgiler temelinde tezene ile bağlama çalma öğretiminde geçmişten günümüze kadar elde edilen birikim ve deneyim ışığında mevcut bağlama metodlarındaki verilere ek olarak bugüne kadar üzerinde pek durulmayan, eserlerin; estetik bağlama icrasının temel bileşenleri, ses estetiği çalım tekniği, tını estetiği ve estetik terminolojik terimler üzerinden bağlama öğretimine yeni bir bakış açısı kazandırılması amaçlanmıştır. Duyusal güzelliği kendine konu edinmiş estetik biliminin kuramlarından hareket ile Türk Halk Müziği’nde bağlama özelinde ideal ses tınısını elde etme amacıyla geleceğin bağlama eğitimine disiplinler arası bir yaklaşımla ışık tutulmaya çalışılmıştır. Bağlamada ses etetiği çalım tekniğinin kuramsal temelleri oluşturulmaya çalışılmıştır. Çalışmada temel amaç olan tını estetiği ve sanatsal iletişim üzerinden bir bağlama eğitim metodunda verilecek türkülerin veya ezgilerin “ses estetiği çalım tekniği” ile elde edilecek estetik ses tınısının teknik boyutu örnek bir eserin estetik bileşenleri üzerinden gösterilerek ele alınmış, estetik icra için yeni terminolojik terimlere yer verilmiştir. Bununla birlikte örnek türkülerin ve ezgilerin sanatsal iletişim bağlamında müziksel ve edebi özellikleri üzerinde durulması ve müzik ontolojisi bağlamında eserin varoluş anlamının çözümlenmesinin estetik icra algısının oluşturulmasına katkısı vurgulanmıştır. Ses estetiği çalım tekniğine örnek eser ve icracıların icralarına dikkat çekilip yönlendirme yapılarak ses estetiği çalım tekniği hakkında öğrencinin duyum farkındalığının geliştirilmesi hedeflenmiştir. Araştırmada, konuya ilişkin arşiv, kaynak taraması ve gözlem yapılarak elde edilen veriler betimsel olarak açıklanıp sonuçları bulgularda ortaya konulmuştur. Sonuç olarak tını estetiği ve estetik bağlama icrasının temel bileşenleri içeriği ile hazırlanacak bağlama metodlarının, bağlama öğretimi yapılan bütün kamu ve özel kurumlarda öğrencilerin estetik icraya dair algısının oluşturulması amacına katkı sunacağı, bağlamanın eğitim sürecine yeni bir boyut kazandıracağı öngörülmüştür. Ayrıca tını estetiğinin bağlama icrasına yansıtılmasının sonucu olarak bağlamadan daha özel ses tınılarının elde edileceği ve toplumun müzik beğenisinde pozitif yönde bir değişime yol açacağı öngörülmüştür.

Anahtar Kelimeler

bağlama metodu, bağlama öğretimi, tını estetiği, estetik icra, sanatsal iletişim, müzik ontolojisi

Kaynakça

• Alaner, B. (2011). Müzikal ifade içerisinde müzikoloji müzik terapisi. S:2, S:1-5.
• Alp, S. (2011). Hitit Güneşi. Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
• Balkılıç, Ö. (2009). Cumhuriyet, halk ve müzik-Türkiye’de müzik reformu 1922-1952. Ankara: Tan Kitabevi Yayınları.
• Benli, Y. (2016). Bağlama’da ileri icra niteliğinin alevi müziği ve kültürü’nün yaygınlaşmasına etkisi. Sanatta yeterlik tezi. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Benli, Y. (2018). Sanatsal İletişim ve Politika. Uluslararası Etnomüzikoloji Sempozyumu- Müzik ve Politika, s:153-159. Bursa: Etnomüzikoloji Derneği Yayınları.
• Benli, Y. (2019). Alevi kültürel kimliğinde bağlamanın yeri ve önemi. Turkish Studies, 14(5), s:2069-2084.
• Birdoğan, N. (1988). Notalarıyla türkülerimiz. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım.
• Dil Derneği, (2012). Türkçe Sözlük. Ankara: Dil Derneği Yayınları.
• Eco, U. (2016). Güzelliğin tarihi. İstanbul: Doğan Yayınları.
• Gazimihal, M. R. (1975). Ülkelerde kopuz ve tezeneli sazlarımız. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Göktepe, M.E. (2014). Müzikte ses süre hız yoğunluk. Ankara:Phoenix Yayınevi.
• Kagan, M. (1982). Güzellik bilimi olarak estetik ve sanat. Çev. Aziz Çalışlar. Altın Kitaplar Yayınevi.
• Neret, N. (2007). Augusto Rodin. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ozanoğu, T. (2011). Anadolu halk çalgıları: telli çalgılar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ögel, B. (1987). Türk kültür tarihine giriş. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Önen, U. (2010). Ses kayıt ve müzik teknolojileri. İstanbul: Çitlembik Yayınları.
• Tunalı İ. (2002). Sanat Ontolojisi. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Say, A. (2010). Müzik nedir, nasıl bir sanattır. Ankara: Evrensel Basın Yayın.