Literacy Skills in the 2024 Curriculum Common Text and Reflections on Social Studies Course Learning Areas

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 41 - 55, 25.12.2025

Ayşegül Şen , Yılmaz Geçit

Öz

This research aims to examine the scope and distribution of literacy skills in the Common Text of Curriculum and Social Studies Course Curriculum prepared in line with the 2024 Türkiye Century Education Model. Document analysis, one of the qualitative research methods, was used in the study; The data were obtained from the Common Text of Curriculum published by the Ministry of National Education and the 2024 Social Studies Course Curriculum. The nine literacy skills defined in the program were systematically examined in line with the six learning areas at the 4th, 5th, 6th and 7th grade levels and evaluated with descriptive analysis. The findings show that literacy skills are reflected in the program a total of 214 times. It was determined that these skills were especially concentrated in the 5th and 6th grades, while they were more limited in the 4th and 7th grades. This indicates that skill development is more strongly supported at the middle class levels, while there is a relative decrease towards the upper classes. In terms of literacy types, visual, information and digital literacies are the most represented skills in the program; on the other hand, financial, art, sustainability and data literacy were found to be very limited. In terms of learning areas, "Our Common Heritage" and "Our Living Democracy" stand out as the areas with the highest skill density. As a result, it is understood that the program adopts a skill-based structure, but literacy skills are not distributed evenly across grade levels and learning areas. This shows that the program should be developed in terms of a holistic literacy approach.

Anahtar Kelimeler

Literacy Skills , Common Text , Curriculum , Social Studies

2024 Öğretim Programları Ortak Metninde Okuryazarlık Becerileri ve Sosyal Bilgiler Dersi Öğrenme Alanlarına Yansımaları

Öz

Bu araştırma, 2024 Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli doğrultusunda hazırlanan Öğretim Programları Ortak Metni ve Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda yer alan okuryazarlık becerilerinin kapsamını ve dağılımını incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmış; veriler Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanan Öğretim Programları Ortak Metni ile 2024 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’ndan elde edilmiştir. Programda tanımlanan dokuz okuryazarlık becerisi, 4, 5, 6 ve 7. sınıf düzeylerinde yer alan altı öğrenme alanı doğrultusunda sistematik olarak incelenmiş ve betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Bulgular, okuryazarlık becerilerinin toplam 214 kez programa yansıdığını göstermektedir. Bu becerilerin özellikle 5. ve 6. sınıflarda yoğunlaştığı, buna karşılık 4. sınıf ve 7. sınıf düzeylerinde daha sınırlı yer aldığı belirlenmiştir. Bu durum, beceri gelişiminin orta sınıf düzeylerinde daha güçlü bir şekilde desteklendiğine, üst sınıflara doğru ise görece bir azalma yaşandığına işaret etmektedir. Okuryazarlık türleri açısından görsel, bilgi ve dijital okuryazarlıkların programda en yüksek temsil edilen beceriler olduğu; buna karşın finansal, sanat, sürdürülebilirlik ve veri okuryazarlıklarının oldukça sınırlı düzeyde yer aldığı görülmüştür. Öğrenme alanları bakımından “Ortak Mirasımız” ve “Yaşayan Demokrasimiz” en yüksek beceri yoğunluğuna sahip alanlar olarak öne çıkmaktadır. Sonuç olarak, programın beceri temelli yapıyı benimsediği ancak okuryazarlık becerilerinin sınıf düzeyleri ve öğrenme alanlarına dengeli biçimde dağıtılmadığı anlaşılmaktadır. Bu durum, programın bütüncül bir okuryazarlık yaklaşımı açısından geliştirilmesi gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Okuryazarlık Becerisi , Ortak Metin , Öğretim Programı , Sosyal Bilgiler

Kaynakça

• Aykaç, N. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler dersi eğitim-öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 46–73.
• Çoban, A. (2023). Temel kavramlar. G. Ocak (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (ss. 3–57). Pegem Akademi.
• Demirel, Ö. (2017). Eğitimde program geliştirme: Kuramdan uygulamaya. Pegem Akademi.
• Durukan, E. (2013). Öğretmen görüşleri açısından Türkçe dersi öğretim programı kazanımları. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5(8).
• Gülmez, R. (2024). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık becerilerinin incelenmesi: Sosyal bilgilerde dijital okuryazarlık. International Journal of Values in Education and Society, 2(1), 37-47.
• Güneş, F. (2019). Okur-yazarlık kavramı ve düzeyleri. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000368
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Memişoğlu, H. (2023). Okuryazarlık becerilerine ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerin görüşleri. International Journal of Social Sciences and Education Research, 9(4), 276–296. https://doi.org/10.24289/ijsser.1317405
• Mengüloğul, G., & Sarıkaya, B. (2024). Eğitimde okuryazarlık becerileri. Asya Studies, 8(30), 41–66.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2023). 2022 PISA Türkiye raporu. https://pisa.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_03/21120745_26152640_pisa2022_rapor.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2024a). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metni. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. https://mufredat.meb.gov.tr
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2024b). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4–7. Sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. https://mufredat.meb.gov.tr
• Önger, S., & Duman, S. N. (2024). 2018, 2023 ve 2024 Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının karşılaştırılması. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(2), 1308–1339.
• Özkan, R. (2011). Toplumsal yapı, değerler ve eğitim ilişkisi. Kastamonu Education Journal, 19(1), 333–344.
• Pala, Ş. M. (2022). Okuryazarlık becerilerinin sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında incelenmesi. e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9, 659–678. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.1097887
• Sağlamgöncü, A. (2023). Sosyal bilgiler eğitiminde okuryazarlık: Lisansüstü eğitimde gerçekleştirilen okuryazarlık araştırmaları. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(1), 253–276.
• Seyhan, A. (2020). Sosyal bilgiler dersinde finansal okuryazarlık becerisinin kazandırılmasına yönelik öğretmen görüşleri. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 88–113.
• Şahin, E. N., & Çelik, H. (2024). Sosyal bilimler alan becerilerinin 2024 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı alan becerileri bölümünde yer alma durumu. International Journal of Values in Education and Society, 2(3), 35-51.
• Türk Dil Kurumu [TDK]. (2025). Türkçe sözlük. http://www.tdk.gov.tr/
• Türkiye Bilimler Akademisi [TÜBA]. (2011). Türkçe bilim terimleri sözlüğü 1 – Sosyal Bilimler. Yeni Reform.
• Turan, S., & Akhan, O. (2024). 2024 sosyal bilgiler öğretim programında okuryazarlıklar: MAXQDA ile tematik bir analiz. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 57–72. https://dergipark.org.tr/tr/pub/amauefd
• Turan, R., Gedik, H., & Kutluay, G. (2024). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı üzerine karşılaştırmalı bir analiz. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 9(1), 107-134.
• UNESCO. (1990–2010). Herkes için eğitim küresel izleme raporu. http://www.unesco.org.tr/Content_Files/Content/Sektor/Egitim/EFA2013_4.pdf
• Ünal, F., & Er, H. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı düzeylerinin değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 1059-1068.
• Yıldırım, Y., & Çalışkan, A. (2024). 2024 sosyal bilgiler dersi öğretim programının 2005, 2015 ve 2018 programlarıyla karşılaştırılmalı analizi. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 8(1), 108-142. https://doi.org/10.46452/baksoder.1485390
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. baskı). Seçkin Yayıncılık.