TÜRKİYEDEKİ ELEŞTİREL DÜŞÜNME BECERİSİ ÜZERİNE YAPILAN DOKTORA TEZLERİN İNCELENMESİ 2007-2014

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 15, 01.01.2016

Emin Tamer Yenen Fevzi Dursun Ayhan Bulut

Öz

Hızla gelişen ve değişen dünyada bilginin durmaksızın artması, insanların hayatında sürekli bir değişime neden olmaktadır. Eleştirel düşünme becerisi insanların yaşamında önemli bir yere sahiptir. Eleştirel düşünme, kusursuz ve eksiksiz düşünceyi ortaya çıkarmak için disiplinli ve öz denetimli düşünce şekli olarak tanımlanabilir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 2007-2014 yılları arasında eleştirel düşünme becerisi konu başlığı altında yapılan doktora tezlerini analiz etmektir. Bu araştırmada eğitim ve öğretim alanında eleştirel düşünme becerisi başlığıyla yapılan doktora tezleri "tarama modeli" yöntemiyle incelenmiştir. Araştırmada, nitel araştırmada desenlerinden biri olan doküman incelemesi uygun görülmüştür. Araştırmanın evrenini belirlemek üzere 2014-2015 eğitim öğretim yılı bahar döneminde YÖK Ulusal Tez Merkezinde eğitim ve öğretim alanında eleştirel düşünme becerisine yönelik olarak yapılan doktora tezleri taranmıştır. Ulusal Tez Merkezinde yapılan taramalarda 2001-2014 yılları arasında konuyla ilgili yapılan doktora çalışmalarının sayısının 37 adet olduğu görülmüştür. Bu doktora tezleri Türkçe yazılmış olanlarla sınırlandırılmıştır. Bu yüzden 28 adet doktora tezi çalışma kapsamına dâhil edilmiştir. Veriler, cinsiyet, tezlerin yapıldığı üniversiteler, tezlerin sunulduğu enstitü ve anabilim dalları, araştırma konuları, araştırma desenleri, araştırma yöntemleri, veri toplama araçları ve çözümlenmesi, örneklem türü ve tezlerin yapıldığı iller başlıkları altında analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular frekans ve yüzdelerle açıklanmıştır. Bu alanda yapılacak çalışmalarda dikkat edilecek konular üzerine önerilerde bulunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Eğitim programları ve Öğretim, Eleştirel Düşünme Becerisi, Doktora Tezleri

INVESTIGATION OF PHD THESIS CARRIED OUT ON CRITICAL THINKING SKILLS IN TURKEY 2007-2014

Öz

In rapidly developing world, ceaselessly changing knowledge leads to a permanent change in people’s lives. Critical thinking skills have an important place in people’s lives. Critical thinking can be defined as a form of disciplined and self-controlled thought to reveal perfect and faultless thought. The aim of this study is to analyze the PhD thesis on critical thinking skills made between the years of 2007-2014 in Turkey. In this study, PhD thesis carried out by the title of critical thinking skills in the field of education and training have been analyzed using content analysis method. The study is carried out by document analysis which is one of the patterns of qualitative research. To determine the scope of the research, PhD thesis made on critical thinking skills in the field of education and training were screened in Higher Education Institution national thesis centre in spring semester of 2014-2015 academic year. The number of doctoral studies on the subject between the years 2001-2014 were found 37 in the screening carried out in national thesis center. These PhD thesis were limitated by Turkish written ones. For that reason, 28 PhD thesis form the sample of the study. The thesis have been analyzed under the headings of gender, universities where the thesis made, institute and departments, research topics, research design, research methods, data collection tools and analysis, the sample type and the province where the thesis made. The data obtained has been illustrated by frequency and percentage and some recommendations have been made on subjects which will be made in this field

Anahtar Kelimeler

Children’s literature, Çocuk Vakfı, non-governmental organizations

Kaynakça

• Akar, C. (2007). İlköğretim Öğrencilerinde Eleştirel Düşünme Becerileri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Arslantaş, S. ve Kurnaz, A. (2015) Konu Başlığında ‘Eleştirel Düşünme’ Kavramı Geçen, Yök Veri Tabanına Kayıtlı Yüksek Lisans ve Doktora Tezlerinin Farklı Değişkenlere Göre Sınıflandırılması. Iscat 10 April 2015, 1st International Symposium on critical and Analytical Thinking.
• Aslan, S. (2010). Ortaöğretim 10. Sınıf Öğrencilerinin Üst Bilimsel Süreç ve Eleştirel Düşünme Becerilerinin Geliştirilmesine Bilimsel Tartışma Odaklı Öğretim Yaklaşımının Etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Ankara: Gazi üniversitesi.
• Aydede Nur, M. (2009). Aktif Öğrenme Uygulamalarının Öğrencilerin Kendi Kendine Öğrenme ve Eleştirel Düşünme Becerileri ile Özyeterlilik İnançlarına ve Erişilerine Etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Bağcı, Ş.(2012). Sınıf Öğretmenliği Lisansüstü Tezlerinin Karakteristik Özellikleri: (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi).Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir. Metadolojik, ve İstatistiksel Yönelimler.
• Baki, A., Güven ,B, Karataş ,İ., Akkan, Y. ve Çakıroğlu, Ü. (2011) Trends in Turkish Mathematics Education Research: from 1998 to 2007. H. U. Journal of Education, 40,57-58.
• Balta Emine, E. (2011). Waldman Modeli ile Yapılan Metin Öğretimin 8. Sınıf Öğrencilerinin Okuduğu Anlama, Eleştirel Düşünme ve Yaratıcı Düşünme Becerilerine Etkisinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi ). Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Bıkmaz, F., Aksoy, E., Tatar, Ö. ve Altınyüzük,C. (2013).Eğitim Programları ve Öğretim Çözümlenmesi(1974-2009). Eğitim ve Bilim, 38, 168. Yapılan Doktara Tezlerine Ait İçerik
• Büyüköztürk, Ş.ve Diğerleri. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Demirel, Ö. (2011). Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Demirel, Ö. ve Diğerleri. (2012). Eğitimde Yeni Yönelimler. Ankara: Pegem Akademi.
• Deniz, E. ve Kaptan, F. (2011), Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Becerisi Düzeyleri Üzerine Bir İnceleme, Çağdaş Eğitim Dergisi, 36(389), 23-31.
• Emir, S. (2012). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Eğilimleri, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 17, 34-57.
• Eren Dilek, C.(2011). Fen Eğitiminde Probleme Dayalı Öğrenmenin Eleştirel Düşünme Eğilimine Kavram Öğrenmeye ve Bilimsel Yaratıcı Düşünme Becerisine Etkisi.(Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Ersoy, R.(2013). Biyoloji Eğitiminde Proje Tabanlı Öğrenme Yaklaşımının Ortaöğretim Öğrencilerinin Üst Bilimsel Farkındalıklarına ve Eleştirel Düşünme Eğilimlerine Etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara: Gazi üniversitesi.
• Ertaş, H. (2012). Okul Dışı Etkinliklerde Desteklenen Eleştirel Düşünme Öğretiminin Eleştirel Düşünme Eğilimine ve Fizik Dersine Yönelik Tutuma Etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi) Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Gezer Usta, S. (2014). Yansıtıcı Sorgulamaya Dayalı Genel Biyoloji Laboratuvarı Etkinliklerinin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Laboratuvar Kullanımı Öz Yeterlilikleri, Eleştirel Düşünme Eğitimleri ve Bilimsel Süreç Becerileri Üzerine Üniversitesi. doktoratezi)İstanbul: Marmara
• Gök, B., ve Erdoğan, T. (2011). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Yaratıcı Düşünme Düzeyleri ve Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 44(2), 29-51.
• Gültepe, N. (2011). Bilimsel Tartışma Odaklı Öğretimin Lise Öğrencilerinin Bilimsel Süreç ve Eleştirel Düşünme Becerilerinin Gelişimine Etkisi(Yayınlanmamış doktora tezi)Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Gülveren, H. (2007). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Becerileri Faktörleri.(Yayınlanmamış doktora tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. Becerileri Etkileyen Eleştirel Düşünme
• Kalelioğlu, F.(2011). Çevrimiçi Tartışma Yapısını Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimleri ile Gerçek ve Yansıyan Eleştirel Düşünme Performanslarına Etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Kaya İbrahim, H.(2010). Öğretmen Eğitiminde Yapılandırmacı Öğrenmeye Dayalı Uygulamaların Öğretmen Adaylarının Problem Çözme Eleştirel Düşünme ve Yaratıcı Düşünme Eğilimlerine Etkileri.(Yayınlanmamış doktora tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Keskin, A.(2014). Öğrenme Stratejileri Konulu Lisansüstü Tezlerinin İncelenmesi(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Diyarbakır: Dicle Üniversitesi.
• Kırmızı Susar,F.,Fenli,A.,Kasap,D.(2014). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Eleştirel Düşünme İle Okuma Alışkanlıklarına Yönelik Tutumları Arasındaki İlişki. Uluslararası Türkçe edebiyat Kültür Eğitim Dergisi: Sayı: 3(1) 354-367.
• Koç, C. (2007).Aktif Öğrenmenin Okuduğu Anlama, Eleştirel Düşünme ve Sınıf içi Etkileşim Üzerindeki Etkileri.(Yayınlanmamış doktora tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Kurnaz, A. (2011).Eleştirel Düşünme Öğretimi Etkinlikleri. Konya: Eğitim Akademi Kitabevi. İkinci Baskı.
• Kurnaz A.(2007).İlköğretim 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Beceri ve İçerik Temelli Eleştirel Düşünme Öğretiminin Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerileri, Erişi ve Tutumlarına Etkisi.(Yayınlanmamış doktora tezi) Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Obay, M. (2009).Problem Çözme Yoluyla Eleştirel Düşünme Becerilerinin Gelişim Sürecinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi)Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Özcan, G.(2007).Problem Çözme Yöntemlerinin Eleştirel Düşünme ve Erişiye Etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi) Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Özelçi Yılmaz, S. (2012).Eleştirel Düşünme Tutumuna Etki Eden Faktörler: Sınıf Öğretmeni Adayları Üzerine bir Çalışma. (Yayınlanmamış doktora tezi). Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi.
• Özensay Utku, A. (2011). Eleştirel Okumaya Göre Düzenlenmiş Sosyal Bilgiler Dersinin Eleştirel Düşünme Performanslarına Etkisi.(Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Öztürk Çağlayan, Ç. (2013).İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Bilimsel Süreç, Eleştirel Düşünme ve Yaratıcı Düşünme Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Saçlı, F. (2013).Yaratıcı Drama Eğitiminin Aday Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Eleştirel Düşünme Becerileri ve Eğilimleri Üzerine Etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara: HacettepeÜniversitesi .
• Saracaloğlu, A. ve Dursun, F.(2010). Türkiye’de Eğitim Programları ve Öğretim Alanındaki Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi.1.Ulusal Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi Tam Metinler Kitabı,(13-15 Mayıs 2010).
• Saracaloğlu, S., ve Yılmaz, S.(2011), Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Tutumları İle Denetim Odaklarının İncelenmesi,ElemantaryEducation Online 10(2) 468,478.
• Sarı, Ş. N. (2011) Türkiye’de Kimya Eğitimi Alanında 2000-2010 yılları Arasında yazılmış Yüksek Lisans Tezlerinin İçerik Analizi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Sönmez, V. (2011). Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Anı yayınları.
• Şahin, A., Tunca, N. ve Ulubey, Ö. (2014). Okul Öncesi Öğretmenleri Arasındaki Eğitim İnançları ve Eleştirel Düşünme Eğitimleri, ElemantaryEducation Online, 13 (4): 1473-1492.
• Şendağ, S.(2008). Çevrimiçi Probleme Dayalı Öğreniminin Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Becerilerine ve Akademik Başarılarına Etkisi.(Yayınlanmamış doktora tezi)Eskişehir : Anadolu Üniversitesi.
• Tican, C. (2013). Yansıtıcı Düşünmeye Dayalı Öğretimin Etkinliklerinin Öğretmen Adaylarının Yansıtıcı Düşünme Becerilerine, Eleştirel Düşünme Becerilerine, Demokratik Tutumlarına ve Akademik Başarılarına Etkisi.(Yayınlanmamış doktora tezi)Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Turan, H. (2010). Sınıf Öğretmenlerinin Yapılandırmacı Özellikleri ile Yaratıcı Düşünme, Problem Çözme Becerileri ve Eleştirel Düşünme Eğilimleri Arasındaki Açıklayıcı İlişkiler Örüntüsü.(Yayınlanmamış doktora tezi) İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Umar Nilüfer, Ç. (2014). Karma Öğrenme Yöntemleri ile Farklılaştırılmış Öğretim Ortamının Üstün Zekalı ve Yetenekli Öğrencilerin Akademik Başarıları Eleştirel Düşünme Becerilerine ve Yaratıcılıklarına Etkisi.(Yayınlanmamış doktora tezi)İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Uysal, Ş.(2013).Türkiye’de Eğitim Yönetimi Teftişi Planlaması ve Ekonomisi Alanındaki Doktora Tezlerinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Eskişehir:Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Ünal, Figen (2007). Anadolu Üniversitesi Bilgi Yönetimi Ön Lisans Programının Eleştirel Düşünme Açısından İncelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2011). Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yoldaş, C. (2009). Çevre Bilimi Dersini Sınıf Öğretmeni Adaylarının Eleştirel Düşünme Becerileri Erişileri ve Tutumlarına Etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• YÖK (1996). Lisansüstü Eğitim Yönetmeliği. 01.07.1996 tarihli ve 22683 sayılı Resmi gazete, http://www.uak.gon.tr/yönetmelikler/lusinav.pdf adresinden indirilmiştir.