Okul Yöneticilerinin Öz Yeterlikleri İle Yetki Kullanım Kaygıları Arasındaki İlişki

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 4, 827 - 850, 01.01.2017

Vural Hoşgörür Pırıl Anıl Arıkan

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin öz yeterlikleri ile yetki kullanım kaygıları arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Araştırma tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın verileri, 2015-2016 öğretim yılında Muğla İli Fethiye İlçesinde bulunan okullarda görev yapan toplam 145 okul yöneticisi arasından müdür, müdür başyardımcısı ve müdür yardımcısı , çalışmaya katılmayı kabul eden 136 okul yöneticisinden toplanmıştır. Veriler, Genel Öz Yeterlik Ölçeği ve Okul Yöneticilerinin Yetki Kullanım Kaygı Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Genel Öz yeterlilik Ölçeği Sherer ve arkadaşları tarafından, “Okul Yöneticilerinin Yetki Kullanım Kaygı Ölçeği OYKÖ ” ise Koçak, Yılmaz ve Gökler tarafından geliştirilmiştir. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, t-testi, ANOVA testi ve çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, okul yöneticileri öz yeterlik boyutları arasında sürdürme çabası öz yeterlik davranışını “yüksek” yılmama öz yeterlik davranışını “orta” ve başlama öz yeterlik davranışını “düşük” düzeyde algılamaktadırlar. Araştırma sonuçlarına göre, yöneticiler genel olarak “çok düşük” düzeyde yetki kullanım kaygısı yaşamaktadırlar. Okul yöneticilerinin yetki kullanım kaygısı boyutları arasında en az kaygı taşıdıkları boyutun “yönetim işleri” alt boyutu, en yüksek kaygı taşıdıkları boyutun anlaşılmaktadır. Genel olarak değerlendirildiğinde okul yöneticilerinin öz yeterlikleri orta düzeydedir. Okul yöneticilerinin mesleki kıdemleri bakımından öz yeterlik boyutları arasında ve okul yöneticilerinin görev yaptıkları okul türleri bakımdan yetki kullanım kaygı boyutları arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur

Anahtar Kelimeler

Yönetim Okul yönetimi Öz yeterlik Yetki Kaygı

Relationship Between Self-Sufficiency and Authority Use of School Administrators

Öz

The purpose of this research is to determine the relationship between the school administrators' self-efficacy and their anxiety on authority use. The research was designed using the survey model. The data was collected from 136 school administrators who accepted to participate in the study among 145 school administrators working at schools in the Fethiye district of Mugla, Turkey, during the 2015-2016 academic year. The data was collected using the General SelfEfficacy Scale and School Administrators’ Anxiety on Authority Use Scale. General Self-Efficacy scale was developed by Sherer et all and School Administrators’ Anxiety for Authority Use scale was developed by Kocak, Yilmaz and Gokler. The data was analysed using descriptive statistics, t-test, ANOVA and multiple regression analysis. According to the results of the study school administrators’ anxiety levels are very low. Among the dimensions of anxiety for authority use, schools administrators experience anxiety the least for administrative affairs and the most for personnel affairs dimension. School administrators’ perceptions of selfefficacy were at a medium level when it is considered in general. Besides, school administrators’ self efficacy levels in different dimensions significantly differs as of seniority and their anxiety levels for authority use in different dimensions significantly differs as of school type

Anahtar Kelimeler

Management School management Self-efficacy Authority Anxiety

Kaynakça

• Altunçekiç, A., Yaman, S. & Koray, Ö. (2005). Öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik inanç düzeyleri ve problem çözme becerileri üzerine bir araştırma (Kastamonu ili örneği). Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 93–102.
• Arnn, J. W. & Mangieri, J. (1988). Effective Leadership for Effective Schools: A Survey of Principals’ Attitudes. NASSP Bulletin, 72(505), 1-7.
• Aşkar, P. & Umay, A. (2001). İlköğretim Matematik Öğretmenliği Öğrencilerinin Bilgisayarla İlgili Özyeterlik Algısı. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 1-8.
• Austin, G. R. & Holowenzak, S. P. (1985). An Examination of 10 Years of Research on Exemplary Schools, in Gilbert. R, Austin. & H, Garber. (Eds.), Research on Exemplary Schools, (pp. 65-82). Orlando: Academic Press.
• Aydın, M. (2007). Eğitim Yönetimi, Ankara: Hatiboğlu Yayıncılık, 8. Baskı.
• Aydın, E. & Dilmaç, B. (2004). Matematik kaygısı. M. Gürsel (Edt.), Eğitime ilişkin çeşitlemeler. Konya: Eğitim Kitabevi.
• Balcı, A. (2001). Etkili okul ve okul geliştirme: Kuram, uygulama ve araştırma. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191–215.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Bandura, A. (1993). Perceived Self-Efficacyin Cognitive Development and Functioning. Educational Psychologist, 28, 117-148.
• Bandura, A., Barbaranelli, C., Caprara, G. V. & Pastorelli, C. (1996). Multifaceted impact of self-efficacy beliefs on academic functioning. Child Development, 67, 1206-1222.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman and Company.
• Benight, C. C. & Bandura, A. (2004). Social Cognitive Theory of Posttraumatic Recovery: The Role of Perceived Self-Efficacy. Behaviour Research and Therapy 42, 1129–1148.
• Black, L. T. (2003). The development and the validation of the principal efficacy scale. Unpublished doctoral dissertation. Sam Houston State University, USA.
• Bong, M. (2004). Academic motivation in self-efficacy tast value, achievement goal orientations and attributional beliefs. The Journal of Educational Research, 97(6), 287-297.
• Buluç, B. (2009). İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. Eğitim ve Bilim, 34(152), 71-86.
• Bursalıoğlu, Z. (2002). Okul yönetimde yeni yapı ve davranış, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Can, N. (2008). Okul yöneticilerinin yönetimde cinsiyet faktörüne ilişkin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(147), 35-41.
• Cassidy, S. & Eachus, P. (2000). Learning Style, academic belief systems self-report student proficiency and academic achievement in higher education. Educational Psychology, 20(3), 307- 320.
• Castle, J. B. & Mitchell, C. (2001). Roles of Elementary School Principals in Ontario: Tasks and Tensions, Executive Summary, Ontario Principals’ Council, 1-9.
• Cervone, D. (2000). Thinking about self-efficacy. Behavior Modification, 24(1), 30–56.
• Çelik, K. (2003a). Örgütsel kontrol: Yönetimde çağdaş yaklaşımlar. Ankara: Anı Yayıncılık
• Çelik, K. (2003b). Yönetimde çağdaş yaklaşımlar: Uygulamalar ve sorunlar. E. Cevat. & K, Demir (Edt), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çelikten, M. (2004). Okul müdürü koltuğundaki kadın yöneticiler. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 91-118.
• Çevik, V. (2006). Eğitim yöneticileri ile yönetici adaylarının kaygı düzeyleri ile bilgisayar kaygısı düzeylerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Choi, N. (2005). Self-efficacy and self-concept as predictors of college students’ academic performance. Psychology in the Schools, 42(2), 197-205.
• Dağ, İ. (1999). Psikolojinin ışığında kaygı. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 6, 179-186.
• Degenhardt, L. M. (2006). Reinventing a school for the 21st century: a case study of change in a Mary Ward school. Unpublished PhD thesis, Australian Catholic University, Sydney.
• Dunham, R.B. & Pierce, J.L. (1989). Management. Glenview, IL: Scott, Foresman and Company. Durdukoca, Ş. F. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının akademik öz yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(1), 69-77.
• Erdem, M. (2008). Karma öğretmenlik uygulaması süreçlerinin öğretmen adaylarının öğretmenlik öz yeterlik ve epistemolojik inançlarına etkisi. Eğitim Araştırmaları Dergisi (Eurasian Journal of Educational Research), 30, 81–98.
• Erişen, Y. & Çeliköz, N. (2003). Öğretmen adaylarının genel öğretmenlik davranışları açısından kendilerine yönelik yeterlilik algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(4), 427-439.
• Foster, L. (2007). Changing Secondary School Leaders’ Role In Publıc Educatıon, Changing Role of the Middle Level and High School Leader: Learning from the Past—Preparing for the Future, National Association of Secondary School Principals: 1-4.
• Gençtan, E. (1980). Psikanaliz ve sonrası. İstanbul: Sistem Yayınları.
• Gökalp, İ. E. (2008). Türkiye’de kadın girişimciler ve kadın yöneticiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Helvacı. M.A. (2010). Örgütsel sinizm. Memduhoğlu, H.B. & Yılmaz, K. (Edt.), Yönetimde Yeni Yaklaşımlar içinde. Ankara: Pegem.
• Heslin, P. A. & Klehen, U. C. (2006). Self-efficacy. In S. G. Rogelberg (Ed.), Encyclopaedia of Industrial/Organizational Psychology, 2, 705-708.
• Hong-Ying, W. (2009). On self-efficacy sense of college English teachers and its cultivation. Proceedings of International Conference on Education Management and Engineering, Malaysia.
• Hoşgörür, T. & Apikoğlu, S. (2013). Relationship Between School Administrators’ Anxiety Levels for Authority Use and Burnout Levels. Educational Process: International Journal, 2 (1-2), 19-35.
• Hoy, W. K. & Miskel, C. G. (2008). Educational administration: Theory, research and practice. London: McGraw Hill.
• Jackson, J. W. (2002). Enhancing self-efficacy and learning performance. The Journal of Experimental Education, 70(3), 243-254.
• Jie-Ying, Y. (2011). Teacher efficacy and college English teaching. Asia-Pacific Science and Culture Journal, 1(1), 34-42.
• Kapusuzoğlu, Ş. (2007). An Analysis of Changing Roles of School Administrators In Forming A New School Culture In Learning Organizations, World Applied Sciences Journal, 2, 734-740.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi, Ankara: Nobel Yayınları.
• Koçak, R., Yılmaz, D. & Gökler, R. (2013). Okul yöneticilerinin Yetki Kullanım Kaygı Ölçeği (OYKÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. International Journal of Social Science, 6(8), 395-415. Doi:dx. doi.org/10.9761/JASSS1966.
• Levine, D. U. & Lezotte, L. W. (1990). Unusually Effective Schools. A Review and Analysis of Research and Practice. UW-Madison: The National Center for Effective Schools.
• Okutan, M. & Kahveci, A. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin genel öz yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Rize örneği). Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(1), 27-42. Osterman, K. & Sullivan, S. (1996). New principals in an urban bureaucracy: A sense of efficacy. Journal of School Leadership, 6, 661–690.
• Otacıoğlu, S. G. (2008). Müzik öğretmenliği okul deneyimi I uygulamalarına katılan öğretmen adaylarının öz etkililik-yeterlilik düzeylerinin incelenmesi. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 32(1), 163-170.
• Özcan, K. (1999). Yöneticilerde karar verme ile kaygı ilişkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özdayı, N. (2001). Ortaöğretimde görev yapan eğitim yöneticilerinin yetki devri ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişki. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 13, 151-164.
• Özdevecioğlu, M. & Kaya, Y. (2005). Cinsiyete dayalı olarak yöneticilerin disiplin anlayışları arasındaki farklılıkları belirlemeye yönelik bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme Dergisi, 34(1), 41-67.
• Pajares, F. (2002a). Overview of social cognitive theory and of self-efficacy. http://www.des.emory.edu/mfp/eff.html.
• Pajares, F. (2002b). Gender and perceived self-efficacy in self- regulated learning. Theory Into Practice, 41(2), 116-125.
• Pajares, F. & Schunk, D. H. (2001). “Self-beliefs and school success: Self-efficacy, self-concept, and school achievement”. In R. Riding. & S. Rayner (Eds.), Selfperception (pp. 239-266). London: Ablex Publishing
• Portin, B. S., Alejano, C. R., Knapp, M. S. & Marzolf,E.(2006).Redefining Roles, Responsibilities, and Authority of School Leaders, Center For Study And Teacher Policy, 1-45
• Schunk, D. H. (1991). Self-efficacy and academic motivation. Educational Psychologist, 26(3-4) 207-231.
• Schunk, D. H. (1995). Self-efficacy and education and instruction. In J. E. Maddux (Ed.), Self- efficacy, adaptation, and adjustment: Theory, research, and application (pp. 281-303). New York: Plenum Press.
• Schwarzer, R. & Hallum, S. (2008). Perceived teacher self-efficacy as a predictor of job stress and burnout: Mediation analyses. Applied Psychology: an International Review, 57, 152-171.
• Senemoğlu, N. (2004). Gelişim öğrenme ve öğretim, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Senemoğlu, N., Demirel, M., Yağcı, E. ve Üstündağ, T. (2009). Elementary school teachers’ self- efficacy beliefs: A Turkish case. Humanity & Social Sciences Journal, 4(2), 164-171.
• Sherer, M., Maddox, J. E., Mercandante, B., Prentice-Dunn, S., Jacob, B., & Rogers, R. W. (1982). The Self-Efficacy Scale: Construction and validation. Psychological Reports, 51, 663–671. doi:10.2466/PR0.51.6.663-671
• Sönmez, V. & Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Stöber J. & Seidenstücker, B. (1999). A new inventory for assessing worry in managers: Correlates with job involvement and self-reliance. Personality and Indivudual Differences, 23, 1085-1087.
• Şahin, C. (2011). Okul Yöneticilerinin Yönetici Kaygı Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) 12(4), 143-161.
• Şimşek, H. (2003). Eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi: Karşılaştırmalı örnekler ve Türkiye için çıkarsamalar. Çağdaş Eğitim Sistemlerinde Öğretmen Yetiştirme Ulusal Sempozyumu. Ankara: Tekışık Vakfı Yayınları.
• Şişman, M. & Turan, S. (2002). Eğitimde toplam kalite yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Tanrıöğen, A. (2004). Yönetim Kuramlarının Gelişimi. Özel Okullar ve Eğitim Yönetimi Sempozyumu, 25-27 Ocak 2004. Antalya.
• Taşkın, Ç. Ş. & Hacıömeroğlu, G. (2010). Öğretmen Özyeterlik Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması Ve Sınıf Öğretmeni Adaylarının Özyeterlik İnançları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 63-75.
• Tschannen-Moran, M. & Woolfolk Hoy, A. (2001). “Teacher efficacy: capturing an elusive construct”, Teaching and Teacher Education, 17, 783-805.
• Tschannen-Moran, M. & Gareis, C. R. (2004). Principals’ sense of efficacy: Assessing a promising construct. Journal of Educational Administration, 42(4), 573–585.
• Tschannen-Moran, M. & Gareis, C. R. (2005). Cultivating principals’ sense of efficacy: Supports that matter. Presented in Annual Meeting of the University Council for Educational Administration. USA.
• Türkmen, İ. (1996). Yönetsel Zaman ve Yetki Devri Açısından Yönetimde Verimlilik. Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları No:519.
• Ural, A. (2001). Okul müdürlerinin yönetsel stres kaynakları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(3), 74–84.
• Usher, E. L. & Pajares, F. (2006). Inviting confidence in school: Invitations as a critical source of the academic self-efficacy beliefs of entering middle school students. Journal of Invitational Theory and Practice, 12, 7-16.
• Uysal, İ. & Kösemen, S. (2013). Öğretmen adaylarının genel öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. Journal of Research in Education and Teaching, 2, 217-226.
• Üredi, I. & Üredi, L. (2005). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Cinsiyetlerine, Bulundukları Sınıflara ve Başarı Düzeylerine Göre Fen Öğretimine İlişkin Özyeterlik İnançlarının Karşılaştırılması. Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:1 Sayı:2
• Yaman, M., Bayrakçı, M. & Yaman, Ç. (2011). Stres kaynakları ile yöneticilerin kişilik özellikleri arasındaki ilişki. Eğitim Araştırmaları, 9, 141-155.
• Yaşar, Ş., Gültekin, M. & Ersoy, A. (2006). Self-efficacy perceptions of teacher candidates in the primary school teacher training program regarding subject area teaching, Paper presented at The Second World Curriculum Studies Conference, May 21-24, 2006 Tampere, Finland.
• Yıldırım, F. & İlhan. İ. Ö. (2010). Genel Özyeterlilik Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi 2010;21(4):301-8
• Yılmaz, K. & Çokluk Bökeoğlu, Ö. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin yeterlik inançları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(2), 143-167.
• Yılmaz, M., Gürçay, D. & Ekici, G. (2007). Akademik özyeterlik ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 33, 253- 259.
• Zajacova, A., Lynch, S. M. & Espenshadet, T. J. (2005). Self-efficacy, stres and academic success in college. Research in Higher Education, 46(6), 677-698.
• Zimmerman, B. J., Bandura, A. & Martinez-Pons, M.(1992). Self-motivation for academic attainment: The role of self-efficacy beliefs and personal goal setting. American Educational Research Journal, 29(3), 663-676.