Afet Kriz Yönetiminde Sosyal Medyanın İşlevselliği ve Zararları Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 293 - 304, 31.12.2020

Kader Demiröz

https://doi.org/10.32569/resilience.735807

Cited By: 19

Öz

Geçmişten günümüze afetler dünya üzerinde sıkça yaşanan ve yarattığı kayıp ve zararlar nedeniyle en çok korkulan olaylardan biridir. Son yıllarda afet yönetimi alanında yapılan çalışmalar, afet risklerini azaltmaya ve afet nedeniyle oluşan kriz ortamını yönetmeye yönelik yeni yaklaşımlar getirmiştir. Özellikle teknolojinin ve internetin günlük hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline gelmesi ile birlikte afet yönetimi ve afet kaynaklı kriz yönetiminde yeni yöntemler geliştirilmektedir. Sosyal medya afet yönetimi ve afet kaynaklı krizlerin yönetiminde ise son yıllarda önemli bir rol oynamaktadır. Fakat yine sosyal medyanın kötü kullanılması durumunda kriz yaratabilecek durumların ortaya çıkabileceği unutulmamalıdır. Yapılan bu çalışma literatürdeki bilgiler ışığında, sosyal medyanın afetlerin farklı safhalarındaki etkilerinin yanında, kriz ve afet oluşturma potansiyeline değinerek; sosyal medyanın afet, afet yönetimi ve afet kaynaklı kriz yönetimine etkileri ve bu konulardaki işlevselliği üzerine bilgi veren bir araştırmadır. Bir derleme türü olan bu araştırmada, afet yönetiminde henüz çok fazla değinilmemiş bir konu olan sosyal medya ve afet yönetimi ilişkisi üzerine yapılacak olan yeni çalışmalar için yararlı bir kaynak olması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Afet, Afet Yönetimi, Sosyal Medya, Kriz Yönetimi

A Research on the Functionality and Damage of Social Media in Disaster Crisis Management

Öz

Disasters from the past to the present day is one of the most frequently experienced events in the World and the most feared due to losses and damages it creates. In recent years, studies in disaster management have brought new approaches to mitigate disaster risks and manage the crisis environment caused by disaster. Especially with the fact that technology and internet became an integral part of our daily lives, new methods are developed for disaster management and disaster-related crisis management. Social media has played an important role in the management of disaster and disaster-related crisis in the recent years. However, it should be kept in mind that if social media is misused, there may be situation that may create a crisis. In this study, in the light of the information in the literature,in addition to the effects of crisis and disaster formation; The research provides information on the effects of social media on disaster, disaster management and disaster-related crisis managementand its functionality in this areas. This research, a form of compilation, aims to be a useful resource for new work on social media and disaster management, which is not yet addressed in disaster management.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Disaster Management, Social Media, Crisis Management

Kaynakça

• Aras, B., (2014). Arap baharı sonrası jeopolitik, İŞİD ve Türkiye (Post-Arab spring geopolitics, ISIS and Turkey). Ortadoğu Analiz, 6(65), 10-13.
• Babacan, M., Haşlak, İ., Hira, İ. (2011). Sosyal Medya ve Arap Baharı, Akademik İncelemeler Dergisi (AID), 6(2), 63-92.
• Büyükkaraciğan, N. (2016). Türkiye’de Yerel Yönetimlerde Kriz ve Afet Yönetim Çalışmalarının Mevzuat Açısından Değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, (12), 195-219.
• Çelik, A. H. (2015). Buazizi’den Rabia’ya, Trablus’ tan Şam’a Arap Baharının Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 6(2), 34-53.
• Çetinkaya, E., (2013). Afet Durumlarında Sağlık Kuruluşları İçin İletişimin Önemi ve Yönetimi, Kerim Hakan Altıntaş(Ed.), HAMER Acil ve Afet Durumlarında Sağlık Yönetimi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 329-333.
• Demirtaş, H. (2000). Kriz Yönetimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 23 (6), 353-373. Diyadin, A., & Özdil, T., (2017). Krizlerle Baş Etmede Sosyal Medyanın Yeri ve Önemi, Ege Akademik Bakis, 17(3), 407-418.
• Karakulakoğlu, S.,Doğal Afet ve Acil Durumların Yönetiminde Sosyal Medya Kullanımı: Twitter Örneği, Karakulakoğlu, S., Uğurlu, Ö. içinde, İletişim Çalışmalarında Dijital Yaklaşımlar ‘‘Twitter’’ , ss.281-294, Ankara: Heretik Yayınevi.
• Karaman, Z.T.(2017). Afet Yönetimine Giriş Ve Türkiye’de Örgütlenme, Zerrin Toprak Karaman ve Asuman Altay(Ed.), Bütünleşik Afet Yönetimi, İzmir: Birleşik, 1-38.
• Karaman, Z.T.(2019)Risk Toplumunda Afetlerde Erken Uyarı, Mukavemetli Toplum Ve Kamu Yönetiminin İkna Kapasitesi. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 185-212.
• Kriz Yönetimi, (2008). (Çev. Melis İnan), Harvard Business School Press Pocket Mentor, İstanbul: Optimist Yayınları. Özarslan, Z., (2012), 23 Ekim 2011 Van Depremi Sonrasında Yaşanan Toplumsal Değişimde Yeni Medyanın Rolü, New Communication Technologies, 205-219.
• Saitoğlu, C. (2018), Bir Haber İletim Mecrası Olarak Sosyal Medya: 2015 Genel Seçim Sürecinde Yayınlanan Haberlerin Geleneksel Medya Ve Sosyal Medya Karşılaştırması, (Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi), İstanbul Üniversitesi SBE Genel Gazetecilik Anabilim Dalı, İstanbul.
• Soydan, E., & Alpaslan, N. (2014). Medyanin Doğal Afetlerdeki İşlevi. İstanbul Journal of Social Sciences (2014) Summer, 7, 53-64.
• Topbaş, H., & Umur, I. Ş. I. K. (2014). Kurgu ile gerçeklik arasında gezi parkı eylemleri ve soysal medya. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 197-230. Velev, D., & Zlateva, P. (2012). Use of social media in natural disaster management. Intl. Proc. of Economic Development and Research, 39, 41-45.
• URL-1: AFAD, “Açıklamalı Afet Terimleri Sözlüğü/ İnsan Kaynaklı Afetler”, https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu (Erişim Tarihi: 20.11.2020). URL-2: Afetlerde Sosyal Medya Kullanımı: Van Depremi Örneği, https://www.academia.edu/7055396/AFETLERDE_SOSYAL_MEDYA_KULLANIMI_VAN_DEPREM%C4%B0_%C3%96RNE%C4%9E%C4%B0_Social_Media_Usage_at_Disasters_Case_Study_of_Van_Earthquake_, (Erişim Tarihi: 13.04.2020).
• URL-3: Bağımsız İletişim Ağı, http://bianet.org/biamag/ifade-ozgurlugu/127684-arap-devrimindesosyal-medyanin-rol%C3%BC (Erişim Tarihi: 29.01.2020).
• URL-4: Bağımsız İletişim Ağı, http://bianet.org/biamag/bianet/127597-devrimler-hala-sokaklarda-yapiliyor (Erişim Tarihi: 29.01.2020). URL-5: BBC, “Elazığ depremi: 6,8 büyüklüğündeki sarsıntı can kaybı ve hasara yol açtı”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-51244459 , (Erişim Tarihi: 13.04.2020).
• URL-6: Cumhuriyet Haber, “Sahte Hesap Açıp ‘Enkaz Altındayım’ Tweet'i Attılar” Http://Www.Cumhuriyet.Com.Tr/Haber/Turkiye/1716252/Sahte-Hesap-Acip-Enkaz-Altindayim--Tweeti-Attilar.Html, (Erişim Tarihi: 31.01.20).
• URL-7: Baranseli, E., (2012), Geleneksel Medya ve Yeni Medya, http://dijitalkulturgra331.blogspot.com/2013/01/yeni-medya-ve-geleneksel-medya-sunum.html?view=magazine , (Erişim Tarihi: 23.11.2019), s. 2.
• URL-8: Hürriyet, “Facebook’ ta ‘Acil Durum’ Dönemi Başlıyor”, https://www.hurriyet.com.tr/teknoloji/facebookta-acil-durum-donemi-basliyor-41315190, (Erişim Tarihi: 14.03.2020). URL-9: IFRC, “What is disaster”, https://www.ifrc.org/en/what-we-do/disaster-management/about-disasters/what-is-a-disaster (Erişim Tarihi: 30.09.2019).
• URL-10: İHH, “18 Aralık 2010 Arap Baharının Başlangıcı”, https://www.ihh.org.tr/haber/18-aralik-2010-arap-baharinin-baslangici-1975 (Erişim Tarihi: 29.01.2020).
• URL-11: Özdemir, G., İletişim Ve Sosyal Medya, 30 Ocak 2020 tarihinde Researchgate Sitesi: https://www.researchgate.net/publication/322571049_Iletisim_ve_Sosyal_Medya adresinden alındı.
• URL-12: NTV, “Corona Virüs Sosyal Medyaya Nasıl Yansıdı ?” https://www.ntv.com.tr/teknoloji/corona-virus-sosyal-medyaya-nasil-yansidi,Axgno1PBKU-lD8Le85byiw , (Erişim Tarihi: 14.03.2020).
• URL-13: Teyit.org, Elazığ Depreminden Sonra Sığınılması Gereken Yerler İlgili İddialar, https://teyit.org/elazigda-deprem-sonrasi-siginilmasi-gereken-yerlerle-ilgili-iddialar/ (Erişim (Tarihi: 31.01.2020).
• URL-14: We Are Social “2015 Digital Report”, https://www.slideshare.net/wearesocialsg/digital-social-mobile-in-2015, (Erişim Tarihi: 02.02.2020).
• URL-15: We Are Social “2016 Digital Report”, https://www.slideshare.net/wearesocialsg/digital-in-2016, (Erişim Tarihi: 02.02.2020).
• URL-16: We Are Social “2017 Digital Report”, https://wearesocial.com/special-reports/digital-in-2017-global-overview, (Erişim Tarihi: 02.02.2020).
• URL-17: We Are Social “2018 Digital Report”, https://www.slideshare.net/wearesocial/digital-in-2018-global-overview-86860338, (Erişim Tarihi: 02.02.2020).
• URL-18: We Are Social “2019 Digital Report”, https://wearesocial.com/global-digital-report-2019, (Erişim Tarihi: 02.02.2020).
• URL-19: We Are Social, Digital Data Report 2019/ Turkey, https://www.slideshare.net/DataReportal/digital-2019-turkey-january-2019-v01/4, (Erişim Tarihi: 05.10.2019). URL-20: We Are Social “Digital in 2018 in Western Asia” https://www.slideshare.net/wearesocial/digital-in-2018-in-western-asia-part-1-northwest-86865983 , (Erişim Tarihi: 22.11.2020)