ECZANE İŞLETMELERİNDE TEMEL ETİK DEĞERLER: ANKARA İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 4, 358 - 387, 20.10.2023

Kadir Aktaş

https://doi.org/10.33723/rs.1324589

Öz

Etik kurallar; kanuni yükümlülüklerle yapılan işlere kıyasla daha hassas normları içeren ve toplumsal hayatta “neyin iyi, neyin doğru olduğunu” gösterici davranış kalıpları olarak ifade edilmektedir. Etik kurallar sabit ilkeler olmayıp, dünyadaki inanç ve kültürlerden etkilenen dinamik kurallar silsilesidir. Bu kurallar silsilesi, doğal olarak toplumsal hayatın bir parçası olan mesleki etiğin de oluşumuna zemin hazırlamış; sonuçta muhasebe etiği, basın etiği, eczacılık etiği ve tıp etiği gibi kavramlar ortaya çıkmıştır. Mesleklerin dünyadaki gelişmelerden etkilenerek gelişmesiyle birlikte, mesleki etik kodları da gelişmektedir. Bu sürece katkıda bulunmak maksadıyla, eczacılık mesleğindeki etik anlayışa yönelik bir araştırma yapılmıştır. Araştırmada Ankara’da görev yapmakta olan 13’ü yüz yüze ve 1’i telefon ile olmak üzere toplam 14 eczane çalışanıyla (12 eczacı ve 2 eczane çalışanı) önceden yapılandırılmamış mülakat yöntemiyle (eczacı, eczacı kalfası ve ecza depo bölge yöneticisi) “Eczacılık mesleğinde etik ve etik olmayan davranışlar nelerdir?” sorularını cevaplamak üzere icra edilmiştir. Bu kapsamda en çok dile getirilen etik davranışlar; önce insana değer verilmesi, önce sağlık çalışanı olduğunun bilinmesi, iş disiplinine uyum, hastanın tam bilgilendirilmesi, dürüstlük ve hasta mahremiyetinin korunması şeklinde sıralanmıştır. Etik olmayan davranışlar olarak ise; haksız rekabet, iş disiplinsizliği, hastayı tam bilgilendirmeme, ilaç dışı ürünlerden haksız kazanç, muvazaa (diplomanın ticarileştirilmesi), nöbetin usulüne uygun tutulmaması ve muadil ilacın dayatılması olarak sıralanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Etik, Mesleki Etik, Eczacılık, Eczacılık Etiği, Deontoloji

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Zaman ayıran eczane çalışanlarına teşekkürler.

BASIC ETHICAL VALUES IN PHARMACEUTICALS; CASE OF ANKARA PROVINCE

Öz

Ethical rules; It is expressed as behavioral patterns that include more sensitive norms compared to works done with legal obligations and show "what is good and what is right" in social life. Ethical rules are not fixed principles, but a dynamic set of rules influenced by beliefs and cultures in the world. This set of rules naturally paved the way for the formation of professional ethics, which is a part of social life; as a result, concepts such as accounting ethics, press ethics, pharmacy ethics and medical ethics emerged. With the development of professions by being affected by the developments in the world, professional ethics codes have been also developing. In order to contribute to this process, a research has been conducted on the ethical understanding in the pharmacy workers. In the study, a total of 14 pharmacy workers working in Ankara (Pharmacist, Pharmacist foreman and Pharmacy Warehouse Regional Manager) have been interviewed by the method of unstructured interview to answer these questions “What are ethical and unethical codes in the pharmacy profession? In this context, the most frequently mentioned ethical behaviors have been expressed such as paying value the people first, being aware of that you are a health worker first, compliance with the work discipline, giving full information to the patient, integrity and patient privacy. Within the scope of unethical behaviors have been expressed such as unfair competition, work indiscipline, not fully informing the patient, unfair profit from non-pharmaceutical products, collusion (commercialization of diploma), failure to keep the watch properly, and the imposition of the equivalent drug.

Anahtar Kelimeler

Ethics, Professional Ethics, Pharmacy, Pharmacy Ethics, Deontology

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Akdoğan, H. (2008). İktisat ve işletme alanlarında verilen eğitim içerisinde meslek etiğinin yeri ve önemi. Ekonomik Yaklaşım, Cilt:19, Sayı:67, 79-90.
• Alev B. ve Genç F.N. (2015). Türkiye’de üniversite etik kurulları üzerine bir inceleme. Akdeniz İİBF Dergisi, 15(31), 135-182.
• Arslan, M. ve Berkman, A.Ü. (2009), “Dünyada ve Türkiye’de İş Etiği ve Etik Yönetimi”, Haziran 2009, TÜSİAD/T-2009-06-492, s.36.
• Atar, B.& Şener, E. (2021). Çalışma Hayatında Ahlak ve Etik Üzerine Bibliyometrik Bir Çözümleme. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 29-42..
• Bolat, O.İ. (2006). İş Etiği Olgusu Üzerine Ayrıntılı Bir Kavramsal Değerlendirme: İş Etiği ve Verimlilik İlişkisi. Verimlilik Dergisi, 2, 9-28.
• Chaar, B., Brien, J.A., & Krass, I. (2005). Professional ethics in pharmacy: the Australian experience. International Journal of Pharmacy Practice, 13(3), 195-204.
• Çabuk, A. ve İşgüden, B. (2006). Meslek Etiği ve Meslek Etiğinin Meslek Yaşamı Üzerindeki Etkileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(16), 59-86.
• Çetin, M., Çimen, M., Türk, Y.Z., Fedai, T. ve Şahin, B. (2010). Eczacıların sosyal sorumluluk algıları üzerine bir araştırma. Gülhane Tıp Dergisi, 52(1), 11-17.
• Çiçek, B. ve Karakaş, Y. E. (2020). Girişimcilerin gözünden girişimciliği etkileyen içsel ve dışsal faktörler. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(23), 1849-1884.
• Çotul, A. (2019). İş etiğinin kurumsallaşmasının işletmeler açısından önemi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(3), 81-88.
• Doğan, N. (2008). İş Etiği ve İşletmelerde Çöküş. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. Cilt: 10, Sayı:16, 179-200. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/susead/issue/28423/302686? publisher =selcuk
• Glaser, B.G. & Strauss, A.L. (2006). The discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research. Routledge.
• Göz, K. (2014). Toplumsal Değerler Bağlamında Yaşama Hürriyeti, Pamukkale. Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Vol. 1, No. 1, s. 85-101.
• Guest, G., Bunce, A. & Johnson, L. (2006). How many interviews are enough? An experiment with data saturation and variability. Field methods, 18(1), 59-82.
• Kanlıoğlu, A. & Alanka, Ö. (2013). Meta etı̇k bağlamında medyayı düşünmek. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi, (7), 113-124.
• Kelly, E. M., Greeny, K., Rosenberg, N. & Schwartz, I. (2021). When Rules Are Not Enough: Developing Principles to Guide Ethical Conduct. Behavior Analysis in Practice, 14(2), 491-498.
• Kesgin, A. (2009). Etik üstüne. Dini Araştırmalar, 12(35), 143-160.
• Kırel, Ç. (2000). Örgütlerde etik, ahlak ve sosyal sorumluluk kavramına kültürel yaklaşımlar. MÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 231-248.
• Kırel, Ç. (2013), Örgütsel Davranış, (Editör: Çiğdem Kırel) Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Klimsza, L. (2014). Business Ethics: Introduction to the Ethics of Values-eBooks and textbooks from bookboon. com.
• Koçyiğit, M. (2017). Öğretmenlik mesleğine ilişkin etik kodlar. (Yayımlanmamış doktora tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Külcü, R. ve Filiz, Ş. (2019). Tarım etiği i-organik tarım çalışan bir akademisyenin görüşleri doğrultusunda endüstriyel tarım uygulamalarının etik sorgulaması. Iksad Journal, 5(19), 249-25.
• Levent, F. ve Kınık, F.Ş.F. (2017). Türkiye’de eğitim-öğretim alanında etik konusunda yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. İş Ahlakı Dergisi, 10, 99–114. http://dx.doi.org/10.12711/tjbe. 2017.10.1.0007
• Oral, B. ve Çoban, A. (2020). Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Öktem, Ü. (2018). Deontolojik etik açısından ötanazi mümkün müdür? III. Ulusal Uygulamalı Etik Kongresi Bildiriler Kitabı, Uygulamalı Etik Kongresi, ODTÜ, Ankara, s. 59-69.
• Özan, M.B., Polat, H., Gündüzalp, S. ve Yaraş, Z. (2017). Etik kodlara ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri ve etik kod önerileri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1), 43-52. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/354329
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi üniversitesi sosyal bilimler dergisi, 11(1), 323-343.
• Perran, A. (2007). Uygulama açısından iş etiği kuralları ve evrensel turizm etiği ilkeleri. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 18(1), 7-20.
• Rai, N. & Thapa, B. (2015). A study on purposive sampling method in research. Kathmandu: Kathmandu School of Law, 5.
• Sharif, P.S., Javadi, M. & Asghari, F. (2011). Pharmacy ethics: evaluation pharmacists’ ethical attitude. Journal of medical ethics and history of medicine, 4:5.
• Ryan, G. & Bernard, H.R. (2003). Techniques to identify themes. Field Methods, 15 (1), 85–109.
• TMMOB, (2012). Etik, Kodlanan Etik ve Pratiği. https://www.emo.org.tr/ekler /87c028efd561648_ek. pdf Yaşar, M. (2018). Nitel araştırmalarda nitelik sorunu. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 55-73.
• Wingfield, J. ve Badcott, D. (2007). Pharmacy ethics and decision making. Royal Pharmaceutical Society (RPS) Publishing, Great Britain.
• Yıldırım, G. ve Kadıoğlu, S. (2007). Etik ve tıp etiği temel kavramları. CÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 29(2), 7-12.