ÖRGÜTSEL SİNİZMİN İŞE YABANCILAŞMA İLE İŞTEN AYRILMA NİYETİNE ETKİSİ: MUHASEBE ÇALIŞANLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 30, 31.01.2025

Funda Öztürk , Gamze Kaymak

https://doi.org/10.33723/rs.1554065

Öz

Örgütlerin en önemli kaynağı çalışanlarıdır. Dolayısıyla örgüt içerisinde çalışana yapılan yatırımın, örgütün performansına ve rekabet ortamı içerisinde kendisine yapılmış olan pozitif katkı olduğu ifade edilebilir. Tam aksi durumda ise çalışanlarına negatif tutumlarla yaklaşan örgütlerin bu durumdan oldukça olumsuz etkilenebileceği söylenebilir. Özellikle örgütsel sinizm kavramının, çalışan bireylerin yer aldıkları iş ortamına karşı beslemekte olduğu olumsuz tutum ve düşünceleri içerdiği düşünüldüğünde, insan kaynağına olumlu katkılar yapılmadığında örgütte çeşitli sorunların meydana gelebileceği düşünülebilir. Nitekim iş yerindeki olumsuz tutum ve düşüncelerin kişilerin kendilerini kurumlarından soyutlayarak işe yabancılaşmalarına ve işten ayrılma niyeti içerisine girebilmelerine neden olabileceğini söyleyebilmek mümkündür. Bu bağlamda araştırmanın amacı, örgütsel sinizmin işe yabancılaşma ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisi bulunup bulunmadığını tespit etmektir. Çalışmanın örneklemini İzmir il ve ilçelerinde çalışmakta olan 332 muhasebe çalışanı oluşturmaktadır. Araştırmanın tanımlayıcı istatistikleri, normallik dağılımı, geçerliliği, güvenilirliği ve korelasyon analizi gerçekleştirilmiştir. Ayrıca çalışma modeli doğrultusunda oluşturulan hipotezleri test etmek için regresyon analizinden faydalanılmıştır. Araştırma sonucunda örgütsel sinizmin, işe yabancılaşma ve işten ayrılma niyeti üzerinde pozitif yönde anlamlı etkisinin bulunduğu saptanmıştır. Ek olarak ise örgütsel sinizmin bilişsellik, duyuşsallık ve davranışsallık boyutlarının işe yabancılaşma ile işten ayrılma niyeti üzerinde anlamlı ve pozitif etkisinin bulunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Sinizm, İşe Yabancılaşma, İşten Ayrılma Niyeti

Etik Beyan

Çalışma kapsamında Çankırı Karatekin Üniversitesi Bilimsel Etik Kurulundan (27.05.2024, Toplantı No: 42) etik kurul izni alınmış ve çalışmanın gerçekleştirilmesinin etik açıdan uygun olduğu belirlenmiştir.

The Effect of Organizational Cynicism on Job Alienation and Turnover Intention: A Study on Accounting Employees

Öz

The most important resource of an organization is its employees. Therefore, it can be stated that the investment made in the employee within the organization is a positive contribution to the performance of the organization and to itself in a competitive environment. On the contrary, it can be said that organizations that approach their employees with negative attitudes can be negatively affected by this situation. Especially considering that the concept of organizational cynicism includes the negative attitudes and thoughts that employees have towards the work environment in which they work, it can be thought that various problems may occur in the organization when positive contributions are not made to human resources. As a matter of fact, it is possible to say that negative attitudes and thoughts in the workplace may cause people to alienate themselves from their organizations, alienate themselves from work and intend to quit their jobs. In this context, the aim of the study is to determine whether organizational cynicism has an effect on job alienation and turnover intention. The sample of the study consists of 332 accounting employees working in İzmir province and its districts. Descriptive statistics, normality distribution, validity, reliability and correlation analysis were performed. In addition, regression analysis was used to test the hypotheses created in line with the study model. As a result of the research, it was found that organizational cynicism has a significant positive effect on job alienation and turnover intention. In addition, cognitivism, affective and behavioral dimensions of organizational cynicism have a significant and positive effect on job alienation and turnover intention.

Anahtar Kelimeler

Organizational Cynicism, Work Alienation, Turnover Intention

Kaynakça

• Abraham, R. (2000). Organizational cynicism: Basesand consequences. Generic, social, and general. Psychology Monographs, 126(3), 269-292.
• Akça, Y. & Karagüzel, A. (2023). İşten Ayrılma Niyeti. Yönetim Ekonomi Edebiyat İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 8(2), 9-18.
• Andersson, L. M. (1996). Employee cynicism: An examination using a contract violation framework. Human Relations, 49(11), 1395-1418.
• Andersson, L. M. & Bateman, T. S. (1997). Cynicism in the workplace: Some causes and effects. Journal of Organizational Behavior, 18(5), 449–469.
• Arslan, E., Güripek, E. & İnce, C. (2018). İşe yabancılaşma ve kişi-örgüt uyumu arasındaki ilişkide kariyer bağlılığının rolü: Otel işletmelerinde bir araştırma. Journal of Recreation and Tourism Research, 5(1), 1-12.
• Bannister, B. D. & Griffeth, R. W. (1986). Applying a causal analytic framework to the Mobley, Horner, and Hollingsworth turnover model: A useful reexamination. Journal of Management, 12(3), 433-443.
• Barefoot, J. C., Dodge, K. A., Peterson, B. L., Dahlstrom, W. G. & Williams Jr, R. B. (1989). The cook-medley hostility scale: Item content and ability to predict survival. Psychosomatic medicine, 51(1), 46-57.
• Bartlett, K. R. (1999). The relationship between training and organizational commitment in the health care field. Journal Human Resource Development Quarterly, 12(4), 335-352.
• Berman, E. (1997). Dealing with cynical citizens. Public Administration Review, 57, 105-112.
• Brandes, P. M. (1997). Organizational cynicism: Its Nature, Antecedents, and Consequences. (Dissertation of doctor). The University of Cincinnati, United States of America.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Yayınları.
• Carson, K. D. & Bedeian, A. G. (1994). Career commitment: Construction of a measure and examination of its psychometric properties. Journal of Vocational Behavior. 44(3), 237-262. https://doi.org/10.1006/jvbe.1994.1017
• Çalışkan, Z. (2005). İş tatmini: Malatya’da sağlık kuruluşları üzerine bir uygulama. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 4(1), 9-18.
• Çivilidağ, A. (2015). Öğretim elemanlarında örgütsel sinizm ve işe yabancılaşma arasındaki ilişkide yaşam doyumunun aracı rolü. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 17(4), 259-286.
• Dean, J.W., Brandes, P. & Dharwadkar, R. (2008). Organizational cynicism. The Academy of Management Review, 23(2), 341-352. https://doi.org/10.5465/amr.1998.533230.
• Dönmez, B. ve Erdoğan, U. (2021). İşe yabancılaşma. Ankara: Pegem Yayınları.
• FitzGerald, M. R. (2002). Organizational Cynicism: Its Relationship To Perceived Organizational İnjustice And Explanatory Style (Unpublished doctoral dissertation). University of Cincinnati, United States of America.
• Fong, Y. L. & Mahfar, M. (2013). Relationship between occupational stress and turnover intention among employees in a furniture manufacturing company in Selangor. Jurnal Teknologi, 64(1), 33-39.
• Fromm, E. (2005). Çağımızın özgürlük sorunu. İstanbul: Gündoğan Yayınları.
• Griffeth, R. W., Hom, P. W. & Gaertner, S. (2000). A meta-analysis of antecedents and correlates of employee turnover: Update, moderator tests, and research implications for the next millennium. Journal of management, 26(3), 463-488.
• Gurchiek, K. (2014). Recognizing the clues to imminent employee departure. HR Magazine, 59(5), 17. Günsal, E. (2010). Algılanan Örgütsel Adalet ile Örgütsel Yabancılaşma Arasındaki İlişki ve Bir Araştırma (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: felsefe, yöntem, analiz. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Güzel, B. & Ayazlar, G. (2014). Örgütsel adaletin örgütsel sinizm ve işten ayrılma niyetine etkisi: otel işletmeleri araştırması. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2014(1), 133-142.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis. New Jersey: Pearson Education.
• Hegel, G. W. F. (1910). Phenomenology of the mind, trans. New York: Macmillan.
• Helvacı, S. (2010). Sinizm olgusuna eleştirel bir bakış. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Dergisi, 21(2), 97-116.
• Hirschfeld, R. R. & Feild, H. S. (2000). Work centrality and work alienation: Distinct aspects of a general commitment to work. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 21(7), 789-800.
• Hodson, R. & Sullivan, T.A. (2011). Social organisation of work. Belmont: Wadsworth.
• Hsiao, A., Auld, C. ve Ma, E. (2015). Perceived organizational diversity and employee behavior. International Journal of Hospitality Management, 48, 102-112.
• Hughes, L. W., Avey, J. B. V& Nixon, D. R. (2010). Relationships between leadership and followers’ quitting intentions and job search behaviors. Journal of Leadership & Organizational Studies, 17(4), 351-362.
• James, M. S. (2005). Antecedents and Consequences of Cynicism in Organizations: An Examination of The Potential Positive and Negative Effects on School Systems. The Florida State University, Florida.
• Jiang, H., Chen, Y., Sun, P. & Li, C. (2017). Authoritarian leadership and employees’ unsafe behaviors: The mediating roles of organizational cynicism and work alienation. Current Psychology, 38(6), 1668-1678.
• Kalağan, G. (2009). Araştırma Görevlilerinin Örgütsel Destek Algıları İle Örgütsel Sinizm Tutumları Arasındaki İlişki (Yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Kayaalp, E. & Özdemir, T. Y. (2020). Öğretmenlerin örgütsel sessizlik, örgütsel yalnızlık ve örgütsel yabancılaşma algılarının örgütsel sinizm düzeyleriyle ilişkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(38), 101-113.
• Khan, M. A. (2014). Organizational cynicism and employee turnover intention: Evidence from banking sector in Pakistan. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences (PJCSS), 8(1), 30-41.
• Kıngır, S., Mete, M. & Aslantaş, M. (2016). İşgörenlerin işe adanma ve fanatiklik davranışı ile işten ayrılma niyetlerinin karşılaştırmalı analizi. 2. In International Congress on Economics and Business, 1342-1353.
• Kızmaz, Z. (2005). Sosyolojik suç kuramlarının suç olgusunu açıklama potansiyelleri üzerine bir değerlendirme. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 29(2), 149-174.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
• Kökalan, Ö. & Anaş, K. (2016). Çalışanların örgütsel sinizm tutumlarının işe yabancılaşmaları üzerine etkisi: vakıf üniversiteleri üzerine bir çalışma. Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management, 11(2), 97-109.
• Levin, J. S. (1994). Religion and health: Is there an association, is it valid, and is it causal?. Social Science & Medicine, 38(11), 1475-1482.
• Mahdi, A. F., Zin, M. Z., Nor, M. R., Sakat, A. A. & Naim, A. S. (2012). The relationship between job satisfaction and turnover intention. American Journal of Applied Sciences, 9(9), 1518-1526. https://doi.org/10.3844/ajassp.2012.1518.1526
• Mantler, J., Godin, J., Cameron, S. J. & Horsburgh, M. E. (2013). Cynicism in hospital staff nurses: the effect of intention to leave and job change over time. Journal of Nursing Management, 23(5), 577–587. doi:10.1111/jonm.12183
• Mathis, R. L., Jackson, J. H., Valentine, S. R. ve Meglich, P. (2016). Human resource management. Boston, MA: Cengage Learning.
• Mirvis, P. ve Kanter, D. L. (1989). Combating cynicism in the workplace. National Productivity Review, 8(4), 377-394.
• Mottaz, C. J. (1981). Some determinants of work alienation. Sociological Quarterly, 22(4), 515-529.
• Mousa, M. (2018). The effect of cultural diversity challenges on organizational cynicism dimensions a study from Egypt. Journal of Global Responsibility, 9(3), 280-300.
• Nalbant, E. (2018). Kültürel Özellikler ile İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki (Yükek lisans Tezi). Toros Üniversitesi, Mersin.
• Naus, A. J. A. M. (2007). Organizational Cynicism on the Nature, Antecedents, and Consequences of Employee Cynicism toward the Employing Organization (Doctoral dissertation). Maastricht University, Maastricht.
• Özbek, M. F. (2011). Örgüt içerisindeki güven ve işe yabancılaşma ilişkisinde örgüte uyum sağlamanın aracı rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 231-248.
• Özcan, İ., Aba, G. & Ateş, M. (2016). Hemşirelerin örgütsel bağlılık düzeyinin ve iş doyumunun beklenen personel devir hızı üzerine etkisi. Avrasya Ekonomileri Üzerine Uluslararası Konferans, 465-470.
• Özkalp, E. & Kırel, Ç. (2004). Örgütsel davranış. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Özler, D. E., Atalay, C. G. & Şahin, M. D. (2010). Örgütlerde sinizm güvensizlikle mi bulaşır? Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 47-57.
• Patrick, A. (1984). An Experimental Study Of The Effects Of Implementation Of A Management Control System On Rehabilitation Counselor Job Satisfaction And Alienation From Work (Doctoral dissertation). The Florida State University, Florida.
• Pearlin, L. I. (1962). Alienation from work: A Study of Nursing Personnel, American Sociological Review, 27(3), 314-326.
• Pekerşen, Y., Alagöz, G. & Karakaş, E. N. (2022). Otel işletmelerinde örgütsel sessizliğin işten ayrılma niyeti üzerine etkisi. Journal of Tourism And Gastronomy Studies, 10(1), 400-419.
• Polat, M. & Meydan, C. H. (2010). Örgütsel özdeşleşmenin sinizm ve işten ayrılma niyeti ile ilişkisi üzerine bir araştırma. Savunma Bilimleri Dergisi, 9(1), 145-172.
• Ratliff, N. (1988). Stress and burnout in the helping professions. Social Casework, 69(3), 147-154.
• Rusbult, C. E., Farrell, D., Rogers, G. & Mainous, A. G. (1988). Impact of exchange variables on exit, voice, loyalty, and neglect: An integrative model of responses to declining job satisfaction. Academy of Management Journal, 31(3), 599-627.
• Seeman, M. (1975). Alienation Studies. Annual Review of Sociology, 1 , 91-123.
• Seyrek, İ. & İnal, O. (2017). İşten ayrılma niyeti ile ilişkili faktörler: bilgi teknolojisi çalışanları üzerine bir araştırma. Doğu Anadolu Sosyal Bilimlerde Eğilimler Dergisi, 1(1), 43-62.
• Sezgin Nartgün, Ş. & Kalay, M. (2014). Öğretmenlerin örgütsel destek, örgütsel özdeşleşme ile örgütsel sinizm düzeylerine ilişkin görüşleri. Turkish Studies, 9(2), 1361-1376.
• Shantz, A., Alfes, K. & Truss, K. (2014). Alienation from work: Marxist ideologies and twenty-firstcentury practice. The International Journal of Human Resources Management, 25(18), 2529-2550.
• Sulea, C., Filipescu, R., Horga, A., Ortan, C. & Fischmann, G. (2012). Interpersonal mistreatment at work and burnout among teachers. Cognition, Brain, Behavior: An Interdisciplinary Journal, 16(4), 553-570.
• Sulu, S., Ceylan, A. & Kaynak, R. (2010). Work alienation as a mediator of the relationship between organizational injustice and organizational commitment: Implications for healthcare professionals. International Journal of Business and Management, 5(8), 27.
• Şahin Çelebi, F. (2019). Çalışma Ortamındaki Mobbinge Yönelik Algıların Örgütsel Sinizm Üzerindeki Etkisi: Finans Sektöründe Çalışanlara Yönelik Bir Uygulama (Yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Şimşek, E. & Aktaş, H. (2014). Örgütsel sessizlik ile kişilik ve yaşam doyumu etkileşimi: Kamu sektöründe bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 121-136.
• Şimşek, H., Balay, R. & Şimşek, A. (2012). İlköğretim sınıf öğretmenlerinde mesleki yabancılaşma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(1), 53-72.
• Takase, M. (2010). A concept analysis of turnover intention: Implications for nursing management. Collegian, 17(1), 3-12.
• Thomas, N. & Gupta, S. (2018). Organizational cynicism – what every manager needs to know. Development and Learning in Organizations 32(2), 16-19.
• Trent, F. (2001). Aliens in the Classroom?. SPERA National Conference Proceedings 17th, 2-28.
• Uysaler, A. L. (2010). Örgütsel Yabancılaşmanın Örgütsel Bağlılık, İş Tatmini Ve İşten Ayrılma Eğilimi İle Bağlantısı Ve Yabancılaşma Yönetimi (Yüksek lisans tezi). Gebze İleri Teknoloji Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Vice, S. (2011). Cynicism and morality. Ethical Theory and Moral Practice, 14(2), 169-184.
• Yıldız, K., Akgün, N. & Yıldız, S. (2013). İşe yabancılaşma ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(6), 1253-1284.