Sakarya Nehri’nin İnhisar (Bilecik) Çevresindeki 6 Yıllık Arazi Kullanımı Değişiminin Uzaktan Algılama Tabanında İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 112 - 125, 18.09.2022

Coşkun Güneş Hakan Uyguçgil

https://doi.org/10.48123/rsgis.1111906

Cited By: 2

Öz

Güneybatıda Söğüt (Bilecik), kuzeydoğuda Yenipazar (Bilecik) ilçeleriyle sınırlanan çalışma alanının merkez-doğusunda İnhisar (Bilecik) yer almaktadır. Sakarya Nehri bölgenin merkezinde Doğu-Batı doğrultusunda yaklaşık olarak 40 km boyunca devamlılık sunmaktadır ve hem kuzeyden hem güneyden drenaj ağlarıyla beslenmektedir. Bölgede ekonomik değeri olan mermer işletmeleri yaygın olarak gözlenmektedir. Bununla birlikte bölgede yer alan İnhisar şelalesi, Harmankaya Kanyonu Tabiat Parkı gibi alanların insan faaliyetlerinin yol açabileceği zararlardan korunması doğal çevre için oldukça önem arz etmektedir. Çalışmanın temel amacı, çevre için önem arz eden doğal yapıların bulunduğu alanları, yer gözlem uydularının sağladığı verilerle bölgesel ölçekte incelemek ve bu alanların zamana bağlı değişimlerini tanımlamaktır. Landsat-8 uydu görüntüleri, 12.5m çözünürlüklü sayısal yükseklik modeli ve jeoloji haritası çalışmanın ana verilerini oluşturmaktadır. Rastgele orman algoritmasıyla sınıflandırılması yapılan Landsat görüntüleri üzerinden yapılan değişim analizi bulguları jeoloji ve topografya haritaları üzerinde tartışılmıştır. 6 yıllık değişim analizi bulguları yorumlandığında, özellikle Gölpazarı dolaylarında yoğunluk kazanan maden faaliyetlerinin doğusundaki Yenipazar-İnhisar hattına yakınlaşmaması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Değişim analizi, Landsat-8 uydusu, Uzaktan algılama

Investigation of 6-Year Land Use Change of Sakarya River Around İnhisar (Bilecik) using Remote Sensing

Öz

İnhisar (Bilecik) is located in the center-east of the study area, which is bounded by Söğüt (Bilecik) in the southwest and Yenipazar (Bilecik) in the northeast. Sakarya River, located in the center of the study area, provides continuity in the East-West direction for approximately 40 km and is fed by drains from both the north and the south. Marble enterprises with economic value are widely observed in the region. In addition, it is very important for the natural environment to protect areas such as İnhisar waterfall and Harmankaya Canyon Nature Park in the region from harm that may be caused by human activities. The main purpose of the study is to examine the areas with natural structures that are important for the environment on a regional scale with data provided by earth observation satellites and to define the time-dependent changes of these areas. Landsat-8 satellite images, a 12.5m-resolution digital elevation model and geology map constitute the main data of the study. The results of the change analysis conducted on the Landsat images classified with the random forest algorithm are discussed on the geology and topography maps. When the 6-year change analysis findings are interpreted, it is suggested that the mining activities, which intensified especially around Gölpazarı, should not approach the Yenipazar-İnhisar line in the east.

Anahtar Kelimeler

Change detection, Landsat-8 satellite, Remote sensing

Kaynakça

• Akar, Ö., & Güngör, O. (2012). Rastgele orman algoritması kullanılarak çok bantlı görüntülerin sınıflandırılması. Jeodezi ve Jeoinformasyon Dergisi, 1(2), 139-146.
• Akar, Ö., & Görmüş, E. T. (2019). Göktürk-2 ve Hyperion EO-1 uydu görüntülerinden rastgele orman sınıflandırıcısı ve destek vektör makineleri ile arazi kullanım haritalarının üretilmesi. Geomatik, 4(1), 68-81.
• Akbaş, B., Akdeniz, N., Aksay, A., Altun, İ. E., Balcı, V., Bilginer, E., ... & Yurtsever, A. (2011). 1:1.250.000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası. Ankara: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü.
• Algancı, U. (2018). Arazi örtüsü değişimlerinin çok zamanlı Landsat 8 uydu görüntüleri ile belirlenmesi: İstanbul örneği. Harita Dergisi, 84(160), 24-33.
• Atak, B. K., & Tonyaloğlu, E. E. (2020). Alan kullanım/arazi örtüsü ve bitki örtüsündeki değişimin arazi yüzey sıcaklığına etkisinin değerlendirilmesi: Aydın ili örneği. Turkish Journal of Forestry, 21(4), 489-497.
• Boehlke, J. K., & Kistler, R. W. (1986). Rb-Sr, K-Ar, and stable isotope evidence for the ages and sources of fluid components of gold-bearing quartz veins in the northern Sierra Nevada foothills metamorphic belt, California. Economic Geology, 81(2), 296-322.
• Congalton, R. G., & Green, K. (2019). Assessing the accuracy of remotely sensed data: principles and practices. Boca Raton, FL: CRC press.
• Drury, S. A. (1987). Image Interpretation in Geology. London: Allen &Unwin.
• Galán, E. (2006). Genesis of clay minerals. In F. Bergaya, B.K.G. Theng & G. Lagaly (Eds.), Handbook of Clay Science, (Vol. 1, pp. 1129-1162). Oxford, UK: Elsevier Science.
• Kamel, M., Tolba, A., AbuBakr, M. M., & Omar, M. M. (2022). Utilization of Landsat-8 data for lithological mapping of neoproterozoic basement rocks in north Qena-Safaga Road, North Eastern Desert, Egypt. Journal of African Earth Sciences, 186, 104420. doi: 10.1016/j.jafrearsci.2021.104420.
• Kaplan, G., & Avdan, U. (2017). Water extraction technique in mountainous areas from satellite images. Journal of Applied Remote Sensing, 11(4), 046002. doi: 10.1117/1.JRS.11.046002.
• Kaya, Ö. A., Kaplan, G. (2021). Uzaktan Algılama Yöntemleri ile Burdur Gölü’ndeki Alansal Değişiminin Belirlenmesi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 7(1), 1-12.
• Kılıç, T., & Başkaya, Z. (2018). Bilecik ilinin agro-turizm potansiyeli. lnternational Journal of Geography and Geography Education, 38, 234-246.
• Maingi, J. K., Marsh, S. E., Kepner, W. G., & Edmonds, C. M. (2002). An Accuracy Assessment of 1992 Landsat-MSS Derived Land Cover for the Upper San Pedro Watershed (US/Mexico). Retrieved from https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPDF.cgi/ P10076P3.PDF?Dockey=P10076P3.PDF
• Mueller, M. A., Licht, A., Campbell, C., Ocakoğlu, F., Taylor, M. H., Burch, L., ... & Beard, K. C. (2019). Collision chronology along the İzmir‐Ankara‐Erzincan suture zone: Insights from the Sarıcakaya Basin, western Anatolia. Tectonics, 38(10), 3652-3674.
• Okay, A. I., & Tüysüz, O. (1999). Tethyan sutures of northern Turkey. In B. Durand, L. Jolivet, E. Horvath & M. Seranne (Eds.), The Mediterranean Basins: Tertiary Extension within the Alpine Orogen (Vol. 156, pp. 475-515), London: Geological Society.
• Okay, A. İ. (2011). Tavşanlı Zonu: Anatolid-Torid Bloku'nun dalma-batmaya uğramış kuzey ucu. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 142, 195-226.
• Okay, A. I., Sunal, G., Sherlock, S., Kylander‐Clark, A. R., & Özcan, E. (2020). İzmir‐Ankara Suture as a Triassic to Cretaceous Plate Boundary-Data From Central Anatolia. Tectonics, 39(5), e2019TC005849. doi: 10.1029/2019TC005849.
• Otto, A., Dziggel, A., Kisters, A. F. M., & Meyer, F. M. (2007). The New Consort Gold Mine, Barberton greenstone belt, South Africa: orogenic gold mineralization in a condensed metamorphic profile. Mineralium Deposita, 42(7), 715-735.
• Pekkan, Ö. I. (2018). NDVİ değerleri değişim analizi: Karaburun yarımadası, İzmir örneği (Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, Türkiye.
• Radwin, M. H., & Bowen, B. B. (2021). Mapping mineralogy in evaporite basins through time using multispectral Landsat data: Examples from the Bonneville basin, Utah, USA. Earth Surface Processes and Landforms, 46(6), 1160-1176.
• Sarıfakıoğlu, E., Özen, H., Çolakoğlu, A., & Sayak, H. (2008). İzmir-Ankara-Erzincan kenet zonundaki suprasübdüksiyon ofiyolitleri: petrolojisi, mineral kimyası ve tektonomagmatik ortamı. Geosound, 52, 111-156.
• Şengör, A. C., & Yilmaz, Y. (1981). Tethyan evolution of Turkey: a plate tectonic approach. Tectonophysics, 75(3-4), 181-241.
• Turan, T. İ. (2018). Kaymaz (Eskişehir) ve Himmetdede (Kayseri) altın yataklarının jeolojik özelliklerinin karşılaştırılması (Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• Xie, X., Du, P., Xia, J., & Luo, J. (2015). Spectral indices for estimating exposed carbonate rock fraction in karst areas of southwest China. IEEE Geoscience and Remote Sensing Letters, 12(9), 1988-1992.
• Yılmaz, B., Demirel, M., & Balçık, F. (2022). Yanmış Alanların Sentinel-2 MSI ve Landsat-8 OLI ile Tespiti ve Analizi: Çanakkale/Gelibolu Orman Yangını. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 8(1), 76-86.