SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNDE POLİTİK OKURYAZARLIK BECERİSİNİN YERİ VE BU BECERİYE YÖNELİK SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN GÖRÜŞLERİ

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 290 - 313, 29.12.2022

Yılmaz Geçit , Rabia Cemre Avcı

https://doi.org/10.34086/rteusbe.1210548

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada öncelikle 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda politik okuryazarlık kavramının yeri tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın ikinci kısmında Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin Politik Okuryazarlık ile ilgili başvurulan görüşlerine yer verilmiştir. Bu Araştırma 2021-2022 eğitim öğretim döneminde yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul ilinde, resmi ortaokullarda görevli 30 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Çalışma, nitel yaklaşıma göre tasarlanmıştır. Araştırma verileri “Doküman Analizi” ve “Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu” ile toplanmış, nitel veriler içerik analizine göre ele alınmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulardan hareketle 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programında politik okuryazarlık becerisine yeterince yer verildiği tespit edilmiştir. Fakat öğretmenlerle yapılan görüşme verilerinin sonucuna göre katılımcıların politik okuryazarlık becerisi ile ilgili yeterli düzeyde bilgi sahibi olmadıkları ve etkin vatandaşlık kapsamındaki toplumsal faaliyetlere katılım konusunda yeterli olmadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Ulaşılan sonuçlar ışığında bazı öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, sosyal bilgiler öğretim programı, politik okuryazarlık, öğretmen görüşleri

Kaynakça

• Akhan, O. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politika bilimine yönelik eğilimlerinin belirlenmesi (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aköz, S. (2018). Politika kavramının siyaset kavramı yerine kullanılması ve bilimsellik tartışmaları bağlamında devlet olgusuyla ilişkisi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(5), 160-180.
• Aristoteles. (1975). Politika, (Çev. M. Tuncay) İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Arslan, M. (2009). Eğitim Bilimine Giriş M. Arslan, (Ed.). Eğitimle İlgili Temel Kavramlar. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Aslan, H.M. (2019). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin politik okuryazarlık becerilerinin incelenmesi, (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ay, T.S. ve Yavuz, Ü. (2016). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde okuryazarlık becerilerini kazandırmaya yönelik gerçekleştirdikleri uygulamalar, Anadolu Journal of Educational Sciences International, 6(2), 31-63.
• Aybek, B. ve Aslan, S. (2017). Öğretmen adaylarının öz-düzenleme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, Eğitimde Kurum ve Uygulama, 13(3), 455-470.
• Bahtiyar, A. ve Can, B. (2016). Fen öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerile ile bilimsel araştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi, Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (42), 47-58.
• Bilgili, A. S. (2008). Geçmişten Günümüze Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler. A. S. Bilgili (Ed.), Sosyal bilgilerin temelleri. Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative ınquiry & research design: choosing among five approaches (2. Baskı). USA: SAGE Publications.
• Creswell, J.W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri, (Çev. M. Bütün, S.B. Demir) Siyasal Kitapevi. (Orijinal Eserin Basım Tarihi 2013, 3 Baskı).
• Dağ, N. ve Koçer, M. (2019). Türkiye’de politik okuryazarlık, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 2152-2175.
• Demir, A.G. (2019). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Siyaset Okuryazarlık Durumları (İnönü Üniversitesi Örneği). (Yayın No. 552822) [Yüksek Lisans tezi, İnönü Üniversitesi].
• Doğan, S. (2014). Eğitim bilime giriş kitabı. C. T. Uğurlu, (Ed.). Eğitimin İşlevleri. (1-17) Ankara: Eğiten Kitap Doğanay, A., Çuhadar, A. ve Sarı, M. (2007). Öğretmen adaylarının siyasal katılımcılık düzeylerine çeşitli etmenlerin etkisinin demokratik vatandaşlık eğitimim bağlamında incelenmesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 50(50), 213-246.
• Duban, N. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının fen ve teknoloji okur-yazarı bireylere ve bu bireylerin yetiştirilmesine ilişkin görüşleri, Kurumsal Eğitim Bilim Dergisi, 3(2), 162-174.
• Faiz, M. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının siyaset okuryazarlık durumları (Yayınlanmış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Görmez, E. (2018) Güncellenen Sosyal bilgiler programının politik okuryazarlık becerisi bakımından yeterliliği, Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (6), 109-114.
• Gül, G. (2004). Birey toplum eğitim ve öğretmen. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), 223-236.
• Güleç, S. ve Hüdevendigar, M.N. (2020). Sosyal bilgiler eğitimi alanında okuryazarlık becerisi başlığında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi, International Journal of Humanities and Research, 3(4), 24-36.
• Güneş, F. (2019). Okuryazarlık yaklaşımları, Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, (4)3, 224-246.
• Hatipoğlu, A. (2016). Eğitim ve siyasal değişme: Türk devrimi’nin eğitime yüklediği anlam, Sosyoloji Dergisi, 99-117.
• Kapani, M. (2019). Politika Bilimine Giriş, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Kara, H. ve Tangülü, Z. (2017). Sosyal bilgiler öğretim programında hukuk ve politik okuryazarlığı üzerine bir durum incelemesi, Araştırma Ve Deneyim Dergisi, 2(1), 1-28.
• Kaya, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının vatandaşlık algıları ile politik ilgi ve katılımları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi, Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 170-189.
• Köksal, H. ve Erol, M. (2021). Politik okuryazarlık ölçeğinin geliştirilmesi, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 444-471.
• Kuş, Z. ve Aksu, A. (2017). Vatandaşlık ve vatandaşlık eğitimi hakkında sosyal bilgiler öğretmenlerinin inançları, Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (8), 19-41.
• Kuş, Z. (2013). Sosyal Bilgiler İçin Çoklu Okuryazarlıklar. E. Gençtürk ve K. Karatekin, (Ed.), Politik Okuryazarlık ve Aktif Vatandaşlık. Pegem Akademi.
• MEB (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı. http://mufredat.meb.gov.tr/ ProgramDetay.aspx?PID=354.
• Önal, İ.(2010). Tarihsel değişim sürecinde yaşam boyu öğrenme ve okuryazarlık: türkiye deneyimi, Bilgi Dünyası, 11(1), 101-121.
• Selçuk, Z., Palancı M., Kandemir, M. ve Dündar, H. (2014). Eğitim ve bilim dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: İçerik analizi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 39 (173), 428-449.
• Şan, S. (2019). Etkin vatandaş olma yolunda okuryazar olmak: Politik okuryazarlık ve hukuk okuryazarlığı. Öztürk, C., İbrahimoğlu,Z. ve Yıldırım,G., (Edt), Kuramsal temeller ve güncel tartışmalar ışığında 21. Yüzyılda vatandaşlık ve vatandaşlık eğitimi içinde (1. Baskı, s.219- 235), Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Şan, S. (2021). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Vatandaşlık Eğitimi Odaklı Politik Okuryazarlığının Geliştirilmesi. (Yayın No. 705659) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi].
• Tarhan, Ö. (2015). Sosyal bilgiler öğretmeni adaylarının politik okuryazarlığa ilişkin görüşleri, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (9), 649-669.
• Tarhan, Ö. (2019). Ortaokul öğrencilerinin siyaset okuryazarlık düzeyleri ve temel siyaset bilimine ilişkin görüşleri (Yayınlanmış doktora tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Taylan, H.H. (2011). Sosyal bilimlerde kullanılan içerik analizi ve söylem analizinin karşılaştırılması, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 63-76.
• Uçak, N.Ö. (2010). Bilgi: Çok yüzlü bir kavram, Türk Kütüphaneciliği Dergisi, 24(4), 705-722.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel Araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi, ODTÜ Ducation And Science, (23), 7-17. Yeşilkuş, F. (2020) Politik İlgi İle Politik Katılım Arasındaki İlişkide Siyasal Açıdan Sosyal Medya Algısının Aracılık Rolü: Belediye Meclis Üyeleri Üzerine Bir Araştırma, Yayın No. 628438) [Yüksek Lisans tezi, Çağ Üniversitesi].