SATIR ARALARINI GÜN YÜZÜNE ÇIKARMAK: BİR YAZINSAL YAPITTA TARİHTEN BİRKAÇ YAPRAK

Yıl 2017, Sayı: 8, 50 - 85, 21.04.2017

Didem Tuna

https://doi.org/10.29000/rumelide.336584

Cited By: 1

Öz

George Orwell, Animal
Farm başlıklı yapıtının Ukraynaca baskısına yazdığı önsözde (1947), 1936
yılında evlendiğinden ve hemen hemen aynı hafta İspanya’da iç savaş patlak
verince eşi ile birlikte İspanya’ya gidip, İspanyol hükümeti için savaşmaya
karar verdiklerinden söz eder. Savaşın ilk zamanlarında yabancılar genelde
hükümeti destekleyen farklı tarafların iç çatışmalarından haberdar değildir.
Orwell eşiyle birlikte bir dizi tesadüf sonucunda, yabancıların birçoğunun
aksine Uluslararası Tugaylara değil, POUM milislerine, yani İspanyol
Troçkicilere katılır. 1937’nin ortalarına doğru komünistler kontrolü ele alıp
Troçkicilerin izini sürmeye başlayınca, kendilerini kurbanların arasında
bulurlar ancak İspanya’dan tutuklanmadan ve canlı olarak çıkmayı başarırlar. Ne
var ki, arkadaşlarının çoğu vurulur, diğerleri uzun yıllar hapishanelerde yatar
ya da kendilerinden bir daha haber alınamaz. İspanya’daki insan avı
S.S.C.B.’deki büyük tasfiyelerle eş zamanlı olarak, bir şekilde onların
tamamlayıcısı gibi devam eder. Orwell için değerli bir ibret olur: Totaliter
propagandanın, demokratik ülkelerde aydın insanların düşüncelerini ne kadar
kolaylıkla kontrol altına alabildiğini anlar. Orwell için, Batı Avrupa’daki
insanların Sovyet rejimini olduğu gibi görmeleri her şeyden önemlidir. 1930’dan
beri S.S.C.B.’de gelinen noktanın sosyalizmle pek ilgisi yoktur. Aksine,
yönetimin, diğer yönetici sınıflar gibi, sahip olduğu güçten vazgeçmek için
hiçbir nedeninin kalmadığı hiyerarşik bir topluma dönüşmüştür. İspanya’dan
dönüşünde, Sovyet efsanesinin maskesini herkes tarafından kolayca anlaşılacak
ve diğer dillere kolayca çevrilecek bir öyküyle indirmeyi düşünür ve Animal Farm bu düşüncelerle kurgulanır.
Dünya çapında çok büyük bir başarı kazanan bu kitap, hiç kuşkusuz defalarca
çözümlenmiş, hangi karakterler ve olayların temel olarak kimi ya da neyi
anıştırdığı açıklığa kavuşturulmuştur. Ancak böylesine zengin bir yapıtı farklı
zamanlarda satır araları ile birlikte yapılan çoğul okumalarla bile
tüketebilmek olanaklı değildir. Bu çalışmada, Animal Farm’ın yergi olarak okunmasına ilişkin olarak daha önce
ortaya koyulmuş bilinen çözümlemelere yeniden değinilmemekte, bunun yerine ayrıntılarda
gizli olan farklı metinlerarası öğeler ele alınmaktadır. Metnin çevirileriyle
ilgili olarak da, farklı ideolojilerin çeviriler yoluyla yansıtılması
noktasında, metnin erek kültürlere taşınması ve sunumuna ilişkin çeşitli
örneklerden söz edilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Çeviri göstergebilimi, George Orwell, Animal Farm, Yergi, Metinlerarasılık

BRINGING TO LIGHT WHAT IS BETWEEN THE LINES: SOME PAGES OF HISTORY IN A LITERARY TEXT

Öz

As George Orwell states in his
preface to the Ukranian edition of Animal
Farm (1947), the Civil War broke out in Spain right after he got married in
1936. Orwell and his wife decided to go to Spain and fight for the Spanish
Government. However, there were internal struggles between the various
political parties supporting the Government but foreigners were unaware of this
during the early stages of the war. Orwell joined not the International Brigade
like the majority of foreigners but the POUM militia—the Spanish Trotskyists.
In the middle of 1937, the Communists gained control and began hunting down the
Trotskyists; and Orwell and his wife found themselves among the victims.
Nevertheless, fortunately, they managed to get out of Spain alive, without
getting arrested once. Many of their friends were shot and some disappeared or
were imprisoned. The man-hunts in Spain went on parallel to the great purges in
the Union of Soviet Socialist Republics (USSR). Through these experiences,
Orwell learned how easily totalitarian propaganda could control the opinions of
rational people in democratic countries. As a consequence, according to Orwell,
people in Western Europe should consider it highly important to see the Soviet
régime for what it really was. Since 1930, Orwell had seen little evidence of
the USSR progressing toward anything that can be truly called
socialism. On the contrary, it was transformed into a hierarchical
society, wherein the rulers had no more reason to give up their power than any
other ruling class. On returning from Spain, Orwell decided to expose the Soviet
myth in a story that could be easily understood by almost everyone and could be
easily translated into other languages; this is how Animal Farm was formed. This book earned worldwide fame and has
been analyzed umpteen times. Several studies have clarified the allusions and
implications that shaped it in terms of its connection with the Russian Revolution of 1917 and the events that followed. However,
it is not easy to consume such a prosperous work even with multiple readings
between the lines. In this study, the rather conventional readings of the book as a satire
will not be repeated; instead, other intertextual elements will be the focus. As for the Turkish and French
translations of the book, the transition and presentation of the book in the
target cultures is discussed through some examples, with an emphasis on the
transmission of different ideologies through translation.

Anahtar Kelimeler

Semiotics of translation, George Orwell, Animal Farm, Political Satire, Intertextuality

Kaynakça

• Ağaoğlu, S. (1967). Sovyet Rusya İmparatorluğu. İstanbul: Baha Matbaası.
• Aktulum, K. (2007). Metinlerarası İlişkiler. 3. bs. İstanbul: Öteki.
• Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi. (1990). İstanbul: Ana.
• Aral F., Bora, T., Kayılı, E., Kürkçü, E. & Savaşır, İ. (1988). Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi. c.1-8. İstanbul: İletişim.
• Arslan Özcan, L. (2010). “Yazar-Çevirmen: Bir Efendi-Köle İlişkisi mi? Yoksa bir Efendi-Efendi İlişkisi mi?”. 10. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu Bildiriler.03-05 Kasım 2010. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• AXIS 2000 Büyük Ansiklopedi. (1999). İstanbul: Doğan Kitapçılık.
• Bland, B. 1939 Alman Sovyet Saldırmazlık Paktı. erişim https://www.marxists.org/turkce/bland/almansovyetpakti.htm (Erişim 11.02.2014).
• Bulaşıkçı Düşesler, Tuvaletçi Kontesler, Hastabakıcı Baronesler. Pazar Postası, http://www.posta.com.tr/pazarpostasi/HaberDetay/Bulasikci_duseslerhastabakici_ baronesler.htm?ArticleID=74112&PageIndex=2, (Erişim 22. 05. 2012)
• Bulut, A. (2008). Basından Örneklerle Çeviride İdeoloji İdeolojik Çeviri. İstanbul: Multilingual.
• Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedi. (1986). c. 16. İstanbul: Gelişim.
• Carr, E.H. (2010). Lenin’den Stalin’e Rus Devrimi. 1917-1929. (L. Cinemre, Çev.). 2. bs. İstanbul, Yordam Kitap.
• Cronyn, G.W. (t.y.) Komünizm Hakkında Tafsilat, 200 Soru ve Cevapları. Ankara: Doğuş Ltd. Şt. Matbaası.
• Edib-Adıvar, H. Önsöz. Hayvan Çiftliği. (H. Edib-Adıvar, Çev.). İstanbul: Maarif Basımevi, 1954: I-IV.
• Elbarbary, S. (2009). Language as a Theme in Animal Farm. In H. Bloom (Ed.) Bloom’s Modern Critical Interpretations, George Orwell’s Animal Farm (pp. 35-44). New York: Infobase Publishing.
• Encyclopedia.com. http://www.encyclopedia.com/topic/Seven_deadly_sins.aspx, (Erişim 10. 02. 2017).
• Fischer, J. (1947) Sovyet Cennetinin İçyüzü: Demir Perdenin Arkası. (Fethi Kardeş, Çev.). Ankara: Varlık Yayınları.
• Fowler, R. (2009). Animal Farm. In H. Bloom (Ed.) Bloom’s Modern Critical Interpretations, George Orwell’s Animal Farm (pp. 59-78). New York: Infobase Publishing.
• Hudson, G. F. (1969). Komünizmin Elli Yılı. (F. Argeşo, Çev.). Ankara: GİM Güzel İstanbul Matbaası.
• J.V. Stalin Archive. Stalin. https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/ biographies/1947/ stalin/(Erişim 10. 02. 2017).
• Jewish Virtual Library. Jewish Concepts: The Seven Noachide Laws. https://www.Jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/The_Seven_Noahide _Laws. html. (Erişim 10. 02. 2017)
• Karadağ, A. B. Çevirinin ‘İdeolojik’ Doğası. Radikal İnternet Baskısı. http:// www.radikal.com.tr / ek_haber.php?ek=r2&haberno=6227, (Erişim 10. 02. 2017).
• Kruşçev, N. (1971). Kruşçev’in Anıları. (M. A. Kayabal, Çev.). c. 2. İstanbul: Milliyet.
• Labin, S. (1976). Komünist Propaganda Taktikleri. 2. bs. Ankara: Altınok Matbaası.
• Marx, K. (1999): Gotha Programının Eleştirisi; Marx, Engels ve Lenin’in Alman Sosyal-Demokrasisinin Programlarına İlişkin Yazıları ve Mektupları. çev. İsmail Yarkın, M.A. İnci. İstanbul: İnter.
• Marx, K. & Engels, F. (2012). Komünist Manifesto: Tarihin En Önemli Siyasi Belgesi İçin Bir Yol Haritası. Yayına Hazırlayan: Phil Gasper. (K. Ülker, Çev.). İstanbul: Versus.
• Meyers, V. (2009). Animal Farm, An Allegory of the Revolution. In H. Bloom (Ed.) Bloom’s Modern Critical Interpretations, George Orwell’s Animal Farm (pp. 23-34). New York: Infobase Publishing.
• Nadi, N. (1978). İki Sovyet Rusya, İki Polonya. İstanbul: Çağdaş.
• Orwell, G. (1947). Les Animaux Partout. (S. Dévil, Çev.). Monaco: Editions Odile Pathé.
• Orwell, G. (1947). Preface to translation of “Animal Farm: A Fairy Story” on Ukrainian language. http://orwell.ru/library/novels/Animal_Farm/english/epfc_go. (Erişim 10. 02. 2017)
• Orwell, G. (1954). Hayvan Çiftliği. (H. Edib-Adıvar, Çev.) İstanbul : Maarif Basımevi.
• Orwell, G. (1978). Hayvan Çiftliği - Domuzlar Diktatoryası. (R. Özdenören, Çev.). İstanbul: Bedir
• Orwell, G. (1979). La Republique des Animaux. (A. Simon, Çev.). Paris : Gallimard.
• Orwell, G. (1984). Hayvanlar Çiftliği (Bir Peri Masalı). (Sevin Okyay, Çev.). İstanbul: Kelebek.
• Orwell, G. (1985). Hayvanlar Çiftliği. (A.Yaşar, Çev.). İstanbul : Erdem.
• Orwell, G. (1997). Animal Farm. 2. bs. Malezya: Longman.
• Orwell, G. (1998). Hayvanlar Çiftliği. (L. Moralı, Çev.). 3. bs. İstanbul İnkılap.
• Orwell, G. (2001). Hayvan Çiftliği. (S. Demir, Çev.). 2. bs. İstanbul: Şule.
• Orwell, G. (2013). La Ferme des Animaux. (J. Quéval, Çev.). Paris: Gallimard.
• Orwell, G. (2014). Hayvan Çiftliği - Bir Peri Masalı. (C. Üster, Çev.). 38. bs. İstanbul, Can.
• Orwell, G. (t.y.) Hayvan Çiftliği. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları Doğan Kardeş Kitaplığı 10.
• Öz, E. (1987). Allı Turnam. 5. bs. İstanbul,: Can Sanat.
• Özmenek, V. (1980) İşte Sovyetler Birliği. SSCB Gezi İzlenimleri. İstanbul: Bilim Yayınları.
• Öztürk Kasar, S. (2009). Pour une Sémiotique de la Traduction. La Traduction et ses Métiers. ed. Colette Laplace, Marianne Lederer, Daniel Gile. Caen: Lettres Modernes Minard.
• Öztürk Kasar, S. (2012). “Jean Claude Coquet ile Bir Dil Görüngübilimine Doğru”. XII. Uluslararası Dil, Yazın, Deyişbilim Sempozyumu. 18-20 Ekim 2012. (pp 427-433). Edirne: Trakya Üniversitesi.
• Öztürk Kasar, S. (2013). “Traduire Les Signes en Sciences Sociales”, Traduire: Transmettre or Trahir? Reflexions sur la Traduction en Sciences Humaines. ed. Stephanie Schwerter et
• Jennifer K. Dick. (pp 185-197). Paris: Editions de la Maison des sciences de l’homme.
• Rado, Ş. (1968). 50. Yılında Sovyet Rusya. İstanbul: Doğan Kardeş Matbaacılık.
• Sol Günlük Siyasi Gazete (2008). SSCB’de Eğitim. 31.05.2008. erişim http://arsiv.sol.org.tr /? yazino =26073.
• Sosyalizm 60 Yılda Neler Getirdi? Sovyetler Birliği Üzerine Sorular, Cevaplar. (t.y.) (N. Himmet, T. Sezer, Çev.). İstanbul: Bilim.
• Sovyet Destanı. (1978). İstanbul: Haziran.
• Tahir Gürçağlar, Ş. (2011). Çevirinin ABC’si. İstanbul: Say.
• Tarakçı, A. (1969). Komünizmin 50. Yılında Sovyet İşçileri. Ankara: Altınok Matbaası.
• The Soviet Military Awards Page, http://soviet-awards.com/ (Erişim 10. 02. 2017).
• Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük, http://www.tdk.gov.tr (Erişim 10. 02. 2017).
• Troçki, L. (1998). İhanete Uğrayan Devrim. (Ayla Ortaç, Çev.). 3. bs. İstanbul: Yazın Yayıncılık.
• Vali, E.S. (2015). Yahudilikte 7 Sayısı. Şalom Haftalık Siyasi ve Kültürel Gazete. http://www.salom.com.tr/haber-94255-yahudIlIkte_7_sayisi.html. (Erişim 10. 02. 2015).
• Weingast, D. E. (1977). Komünizmin İç Yüzü. (Necmeddin Sefercioğlu, Çev.). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Werth, N. (2004). 1917 Rus Devrimi. (Esra Özdoğan, Çev.) 3. bs. İstanbul: Yapı Kredi.
• Yıldız, Z. (2013). Politika Sözlüğü. İstanbul: Etkileşim.