An Instructional Material in History Courses: Literary Works

Yıl 2018, Sayı: 11, 27 - 41, 21.04.2018

Sezai Öztaş

https://doi.org/10.29000/rumelide.417460

Cited By: 5

Öz

Sagas, stories, anecdotes,
poems, novels etc. are literary works that history teachers can use in their
courses. Literary works are the leading materials to arouse students’ curiosity
for history courses who consider history courses boring and who develop a
negative attitude towards history courses. There are three learning areas in
the education: cognitive, psychomotor and affective learning. One of the important
elements operating in the affective learning area, which is one of these
learning areas, is literary works. As in many courses, literary works are used
in history courses as teaching materials even if it is not at the desired
level. It is seen that the importance of the use of literary works in history
teaching is emphasized in books on field education, at scientific meetings and
symposiums held in recent years. Furthermore, the importance of literary works
in history courses is underlined in the secondary education history course
teaching programs, as well and history teachers are asked to use literary works
in their courses. In parallel to these, the use of literary works as an
instructional material in history teaching has begun to increase. The aim of
this study is to instruct about the literary genres that can be used in history
courses. In this context, literary genres that can be used in the
teaching-learning process are explained, and the importance of their use and
the methods to use them in history courses are elaborated. In history courses,
literary works that can contribute to making history teaching more effective
and productive should be used.

Anahtar Kelimeler

History education, history courses, literary work

Tarih Derslerinde Bir Öğretim Materyali: Edebî Ürünler

Öz

Destan, hikâye, menkıbe, şiir, roman vb. tarih
öğretmenlerinin derslerinde yararlanabilecekleri edebî ürünlerdir. Edebî
ürünler, tarih derslerinin sıkıcı olduğunu düşünen ve tarih dersine karşı
olumsuz tutum geliştiren öğrencilerin tarih dersine karşı ilgisini
uyandırabilecek materyallerin başında gelmektedir. Eğitim sürecinde bilişsel,
psikomotor ve duyuşsal öğrenme alanı olmak üzere üç öğrenme alanı
bulunmaktadır. Bu öğrenme alanlarından biri olan duyuşsal öğrenme alanını
etkileyen önemli unsurlardan biri edebî ürünlerdir. Birçok derste olduğu gibi
tarih derslerinde de istenilen düzeyde olmasa da öğretim materyali olarak edebî
ürünler kullanılmaktadır. Son yıllarda yapılan bilimsel toplantılarda ve
sempozyumlarda, yazılan alan eğitimi kitaplarında tarih öğretiminde edebî
ürünlerin kullanılmasının vurgulandığı görülmektedir. Ayrıca ortaöğretim tarih
dersi öğretim programlarında da tarih derslerinde edebî ürünlerin önemine vurgu
yapılmakta ve tarih öğretmenlerinden derslerinde edebî ürünleri kullanmaları
istenmektedir. Bunlara paralel olarak tarih öğretiminde edebî ürünlerin bir
öğretim materyali olarak kullanılması artmaya başlamıştır. Bu çalışmanın amacı
tarih derslerinde kullanılabilecek edebî türler hakkında bilgi vermektir. Bu
çerçevede öğretme-öğrenme sürecinde kullanılabilecek edebî türler açıklanmakta
ve bunların tarih derslerinde nasıl kullanılacağı ve kullanımının önemi
üzerinde durulmaktadır. Tarih derslerinde, tarih öğretiminin daha etkili ve
verimli gerçekleşmesine katkı 
sağlayabilecek edebî ürünler kullanılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Tarih eğitimi, tarih dersleri, edebî ürün

Kaynakça

• Andraess, E. (1939). Çocuğa Uygun Tarih Tedrisatı (Çev. K. Kaya). İstanbul: Tan Matbaası. Akkuş, Z. (2007). Tarih Öğretiminde Edebi Ürün Kullanımının Öğrenci Başarısına Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. Ata, B. (2000). Tarih Öğretiminde Bir Araç Olarak; Tarihi Romanlar. Türk Yurdu. 153-154, 158-165. Ata, B. (2001). Çanakkale Savaşlarını Nasıl Öğreteceğiz?. Türk Yurdu, 21 (164), 23-29. Ateş, A. (1957). Menâkıp. İslam Ansiklopedisi. C. VII içinde (ss. 701-702). İstanbul: Maarif Basımevi. Aytaş, G. (2006). Edebî Türlerden Yararlanma. Milli Eğitim, 169, 261-276. Bölücek, B. (2008). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Türkülerden Yararlanmanın Öğrencilerin Akademik Başarısına Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Cevat, A. (2000). Çocuklara Hikâye Anlatmak Sanatı. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı. Çalışlar, A. (1995). Tiyatro Ansiklopedisi. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı. Çencen, N. (2010). 11. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersinde Tarih Öğretmenlerinin “Edebi Ürün” Kullanımına İlişkin Görüşleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Demircioğlu, İ. H. (2005). Tarih Öğretiminde Öğrenci Merkezli Yaklaşımlar. Ankara: Anı. Er, H. (2008). İlköğretim öğrencilerine sosyal bilgiler eğitiminde biyografi öğretimi çerçevesinde Atatürk’ün hayatı nasıl anlatılmalıdır? Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (ss. 388-394). Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi. Er, H. (2010). Sosyal Bilgiler Eğitimi Kapsamında İlköğretim Öğrencilerinin “Biyografi” Kullanımına İlişkin Görüşleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Gençtürk, M. (2005). Tarih Öğretiminde Biyografi Kullanımı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Halkın, L. (1989). Tarih Tenkidinin Unsurları (Çev. B. Yediyıldız). Ankara: Türk Tarih Kurumu. Kabaklı, A. (1967). Türk Edebiyatı. C. I. İstanbul: Türkiye Basımevi. Kantarcıoğlu, S. (1991). Eğitimde Masalın Yeri. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı. Kart, Ö. (2002). Eski Türk Destanlarının Tarih Öğretimindeki Yeri ve Kullanımı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Kavcar, C. (1999). Edebiyat ve Eğitim. Ankara: Engin. Kaymakçı, S. (2008). İlköğretim Öğrencilerinin Atatürk'ün Gençliğe Hitabesi'ni Anlama ve Tarihi Olaylarla İlişkilendirme Düzeyine Bir Bakış. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (ss. 388-394). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi. Keskin, S. (2008). Romanlarla Tarih Eğitimi ve Öğretimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Levstik, L. (1995). Narrative Constructions: Cultural Frames for History. The Social Studies, 86(3), 113-116. MEB (2018). Ortaöğretim Tarih Dersi (9, 10 ve 11. Sınıflar) Tarih Dersi Öğretim Programı. http://mufredat.meb.gov.tr (Erişim Tarihi: 02.03.2018). MEB (2018b). Ortaöğretim Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi Dersi Öğretim Programı. http://mufredat.meb.gov.tr (Erişim Tarihi: 02.03.2018). MEB (2018c). Ortaöğretim T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretim Programı. http://mufredat.meb.gov.tr (Erişim Tarihi: 02.03.2018). Nelson, L. R., ve Nelson, T. A. (1999). Learning history through children's literature. ERIC Digest. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED435586.pdf (Erişim Tarihi: 28.02.2018). Ocak, A. Y. (1997). Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menâkıbnâmeler: Metodolojik Bir Yaklaşım, Ankara: Türk Tarih Kurumu. Otluoğlu, R. (2001). İlköğretim Okulu 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yazılı Edebiyat Ürünlerini Ders Aracı Olarak Kullanmanın Duyuşsal Davranış Özelliklerini Kazanmaya Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Ögel, B. (1997). Türk Mitolojisi I. Ankara: Türk Tarih Kurumu. Özdemir, E. (1981). Yazı ve Yazınsal Türler. İstanbul: Karacan. Öztaş, S. (2002). Tarih Eğitiminde Menkıbelerin Yeri ve Önemi, Türk Yurdu, 22(175), 68-72. Öztaş, S. (2009). Tarih Öğretiminde Şiirlerin Yeri ve Önemi. Uluslararası 5. Balkan Eğitim ve Bilim Kongresi “Günümüzde Balkanlarda Eğitim”, Trakya Üniversitesi 1-3 Ekim 2009 Edirne, Türkiye, C. 2, 294-298. Öztürk, A. (2002). Tarih Öğretiminde Tarihi Romanların Kullanılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Öztürk, C. ve Otluoğlu, R. (2005). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Edebî Ürünler ve Yazılı Materyaller. Ankara: PegemA. Safran, M. (1993). Değişik Öğrenim Basamaklarında Tarih Dersine İlişkin Tutumlar Üzerine Bir Araştırma. Eğitim Dergisi, (4), 35-40. Safran, M. ve Ata, B. (2003). Öğrencilerin Tarih Metinlerinden Anlam Çıkarmalarına Yönelik Araştırmalara Bir Bakış. C. Şahin (Ed.), Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Klavuzu Sosyal Bilgiler içinde (ss. 339-353.). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık. Smith, J. A., Monson, J. A., & Dobson, D. (1992). A Case Study on Integrating History and Reading Instruction through Literature. Social Education, 56(7), 370-375. Şimşek, A. (2000). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersinin Öğretiminde Hikâye Anlatım Yönteminin (Storytelling) Kullanımı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Şimşek, A. (2004). İlköğretim Okulu Sosyal Bilgiler Dersi Tarih Konularının Öğretiminde Hikaye Anlatım Yönteminin Etkililiği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (4), 495-509. Şimşek, A. (2006a). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersinde Tarihsel Hikâyeye Yönelik Öğrenci Görüşleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 187-202. Şimşek, A. (2006b). Bir Öğretim Materyali Olarak Tarihsel Romana Yönelik Öğrenci ve Öğretmen Görüşleri, TOJET, 5(4), 73-81. Şimşek, A. (2006c). Tarihsel Romanın Eğitimsel İşlevi. Bilig Dergisi, 37, 65-80. Şimşek, A. (2010a). Tarih Öğretiminde Destanlar ve Efsaneler. M. Safran (Ed.), Tarih Nasıl Öğretilir içinde (ss. 258-263). İstanbul: Yeni İnsan. Şimşek, A. (2010b). Tarih Öğretiminde Tarihsel Hikâye ve Roman. M. Safran (Ed.), Tarih Nasıl Öğretilir içinde (ss. 264-271). İstanbul: Yeni İnsan. Şimşek, A. (2015). Sosyal Bilgiler Dersinde Bir Öğretim Materyali Olarak Edebi Ürünler. M. Safran (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde (ss. 389-412). Ankara: Pegem A. TDK (Türk Dil Kurumu). (1998). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu. Tekgöz, M. (2005). İlköğretim 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Edebiyat Temelli Öğretim Yönteminin Öğrencilerin Akademik Başarısına ve Kalıcılığa Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. Tural, S. (1993a). Edebiyat Bilimine Katkılar. Ankara: Ecdâd. Tural, S. (1993b). Tarihî Roman Geleneği veya Cezmî, Doğumunun Yüzellinci Yılında Namık Kemal içinde (ss. 67-91). Ankara, Atatürk Kültür Merkezi. Tural, S. (2000). Tarihten Destana Akan Duyarlılık. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı. Top, M. (2009). İlköğretim 8. Sınıf T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinin Öğretiminde Edebî Ürünlerin Kullanımının Öğrenci Başarısı ve Tutumuna Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.