Yücel’in Shakespeare’de örtülü çeviri stratejileri: Hamlet ve Bir Yaz Gecesi Rüyası için yeniden yazma olanakları

Yıl 2018, Sayı: 13, 15 - 24, 30.12.2018

Yeşim Deniz Çınar

https://doi.org/10.29000/rumelide.504249

Öz

Günümüz dünyasında, çeviri ve yeniden yazma
birbirinden farklı edimler kabul edilseler de, çeviri edebiyatı tanımlamak için
çerçeve terimler olarak kullanılırlar.Çeviri terimi,  ‘sadakat’ kavramını akla getirirken,yeniden
yazma genellikle kaynak metne yapılan ‘değişiklikleri’ ifade etmek için
kullanılır.Bu bağlamda ‘ yeniden yazma’ 
kaynak metinle karşılaştırıldığında ‘ görece az değerli’ kabul
edilmektedir.Bu geleneksel görüşe karşı çıkan kuramcılardan Gideon Toury,Kaisa
Koskinen ve Rosemary Arojo, metinlerin birbirleriyle bir çok şekilde bağlantılı
olduğunu öne sürerek,çeviri ve yazınsal üretim sürecinin dinamikliği nedeniyle
‘yeniden yazma’ kavramının dikkatlice ele alınması gerektiğini belirtmektedirler.Türk
edebi dizgesinde, Can Yücel’in William Shakespeare’in soneleri ve üç oyun
çevirisi, Hamlet, Bahar Noktası ve
Fırtına geçmişte ‘serbest çeviri’ olarak değerlendirilmiştir.Can Yücel ise
yapıtlarının ‘çeviri olmadığını’ iddia eden yapıcı olmayan eleştirilere cevap
olarak kendini ‘Türkçe Söyleyen’ olarak adlandırmıştır.Günümüzde ise bu
tartışmaların sonu gelmek üzeredir çünkü çeviri kuramları artık ‘yeniden yazma’
kavramını tarihin başlangıcından beri üretilmiş metinleri tanımlamak için
kullanmaktadır.Bu bağlamda, ‘metne sadakat’ bu çerçeve terimler gibi
sorgulanabilir bir paradigma haline gelmiştir.Çağdaş çeviri kuramlarına  göre, edebi metinleri birbirlerinden farklı
kılan saygı duyulması gereken çevirmen seçimleridir.

Anahtar Kelimeler

Yeniden yazma, sadakat, dinamik etki, imge

Can Yücel’s implicit translation strategies on Shakespeare: Rewriting possibilities for Hamlet and A Midsummer Night’s Dream

Öz

In today’s world, translation and rewriting are
both considered as umbrella terms to define translated literature though
differing in content. Translation as an umbrella term may bring forth the idea
of  ‘conformity’ to  the target text whereas rewriting may recall
‘changes’ made to the original. The term “rewriting” has been
used to define works that are ‘inferior’ examples of the target text. To oppose
this traditional view,  theorists like
Gideon Toury, Rosemary Arojo and Kaisa Koskinen claim that all texts refer to
one another in many ways, and the concept of rewriting should still be handled
carefully as discussions on  translation
and textual production  still continue.
In
the Turkish literary system, Can Yücel’s translation of William
Shakespeare’s sonnets and three plays, namely Hamlet, A Midsummer Night’s
Dream and the Tempest have stood out as examples of free translation. Yücel
called himself ‘Türkçe Söyleyen’ (Rewriter in Turkish) to escape from harsh
criticism that said his work was “not translation”. Such discussions are likely
to fade away because today’s translation theories see textual production since
the beginning of history as rewriting. 
In such a case, the ‘loyalty’ to target text should be
considered as a paradigm because it may be challenged as well as the umbrella
terms like translation or rewriting. According to modern translation theorists
it is the translators’ choices that make 
literature ‘different’ from one another and these
should be respected.

Anahtar Kelimeler

Rewriting, loyalty, dynamic influence, imagery

Kaynakça

• Arrojo, Rosemary (1995). The Death of The Author and The Limits of the Translator’s Visibility in Translation as Intercultural Communication (Ed. Mary Snell – Hornby Z. Jettmarova, K.Kaindl), Amsterdam: John Benjamins,pp.21-32 Barthes Roland (1988).» The Death of The Author» in Modern Criticism and Theory: A Reader (ed. David Lodge), London and Newyork: Longman Bozkurt, Bülent. (1994) Bir Yaz Gecesi Rüyası. İstanbul: Remzi Kitabevi Bozkurt, Bülent. (1991) Hamlet, İstanbul: Remzi Kitabevi Çapan, Cevat. (1981) ,Özgürlüğü’ne Kavuşan Shakespeare .İstanbul:Adam Yayınları Çavuşoğlu, Özgür (2007), “Türkçe Söyleyen” Can Yücel: The “Rewriter” Par Excellence (Thesis), Boğaziçi University Çelebi, Bünyamin (1999), Can Yücel: “Hayatta ben en çok babamı sevdim.” İstanbul; Tarih Vakfı İstanbul Dergisi, No: 29 (April), pp. 34-40 Retrieved from: https://core.ac.uk/download/pdf/38324689.pdf (2018, July 17) Delabastita, Dirk. (2010), Literary Studies and Translation Studies, Handbook of Translation Studies (Volume 1) (ed. Y.Gambier –L.v. Doorslaer), Amsterdam: John Benjamins, pp. 196–208 Demirkol, Neslihan. (2006), Can Yücel’in Shakespeare Çevirilerinde “Sadakat” (Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi), Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Bölümü Retrieved from: http://www.thesis.bilkent.edu.tr/0003084.pdf (2018, June 16) Even- Zohar, Itamar (1990). "The Position of Translated Literature Within the Literary Polysystem." In Polysystem Studies (= Poetics Today 11:1), pp. 45-51. Even- Zohar, Itamar (2000). The position of Translated Literature Within the Literary Polysystem in the Translation studies Reader (ed.Lawrence Venuti).London &New York, Routledge, pp. 192-197 Koskinen, Kaisa (1994). « (Mis) translating the Untranslatable: The Impact of Deconstruction and Post Structuralism on Translation Theory» in Meta: Translators Journal,Vol.39,no: 3, pp.446-452 Munday, Jeremy (2001). Introducing Translation Studies Theories and Applications, Routledge O'Connell, Michael (1985). The Idolatrous Eye: Iconoclasm, Anti-Theatricalism, and the Image of the Elizabethan Theater. ELH, 52(2), pp.279-310 Olher, Rosa Maria, (2004). Translation and Discourse, Acta Scientiarum. Human and Social Sciences Maringá, v. 26, no. 1, p. 73-79 Öner, Işın Bengi, (1997), Çeviri Kuramlarını Düşünürken, Sel Yayıncılık Sabuncu, Başar. (2002), Bahar Noktası’nda Şenlikli Direniş, Bahar Noktası, İstanbul: Okuyan Us, pp.11 Yücel, Can. (1991), Bahar Noktası, İstanbul: Adam Yayınları Yücel Can (2003), Bahar Noktası, İstanbul: Okuyan Us Yayınları Yücel, Can (1989), "Can Yücel ile Söyleşi,” Metis Çeviri, (haz. Suat Karantay), 8 (Yaz 1989), pp. 11-18 Yücel, Can. (1997) Hamlet. İstanbul: Adam Yayınları