The first mersiyes (elegies) in the Persian literature

Yıl 2019, Sayı: 15, 253 - 262, 21.06.2019

Çetin Kaska

https://doi.org/10.29000/rumelide.580566

Cited By: 1

Öz

“Mersiye” (elegy) is
the form of poetry that is used to express the sorrow for and the good features
of a dying person. The first poet whose independent elegy reached our day is
Rûdekî. After him the poets like Ebû’l-Abbâs Fazl bin Abbâs Rebincenî and Ebû
Mansûr Ammâre-i Mervezî wrote elegies. The elegies written in the Persian
literature are classified into official, personal, religious, sophistic and
philosophical elegies according to their subjects. The best poets of the
Persian literature like Firdevsî, Hâkânî-i Şirvânî, Sa’dî, Hâfiz and
Abdurrhmân-i Câmî wrote elegies. The first masters of the Persian literature
whose elegies reached our day are the poets of the Samanid period. In this
article we explain how elegies are handled in the Persian literature, we deal
with the first elegies, and make their translations.

Anahtar Kelimeler

Elegy, Rûdekî, Persian literature, Persian poets

Fars edebiyatındaki ilk mersiyeler

Öz

Mersiye ölen birinin
ardından duyulan üzüntüyü dile getirmek ve o kişinin iyi taraflarını
anlatmaktır. Fars edebiyatında müstakil mersiyesi günümüze ulaşan ilk şair
Rûdekî’dir. Rûdekî’den hemen sonra Ebû’l-Abbâs Fazl b. Abbâs Rebincenî ve Ebû
Mansûr Ammâre-i Mervezî gibi şairler mersiye yazmışlardır. Fars edebiyatında
yazılan mersiyeler konularına göre resmî, şahsi, dinî, tasavvufî ve felsefî olarak
ayrılmaktadır. Fars edebiyatının en iyi şairleri olan Firdevsî, Hâkânî-i
Şirvânî, Saʻdî, Hâfız ve Abdurrahmân-i Câmî gibi şahıslar da mersiye yazmışlardır.
Mersiyeler kaside, mesnevi, gazel ve rubai gibi nazım şekilleriyle yazılmıştır.
Farsça yazılan mersiyelerde dünyanın vefasızlığı, zamanın geçici oluşu ve
feleğe sitem gibi konular ele alınmıştır. Fars edebiyatında mersiyeleri
günümüze ulaşan ilk üstatlar Sâmânî dönemi şairleridir. Bu makalede Fars
edebiyatında mersiyenin nasıl işlendiği açıklanmış ve ilk yazılan mersiyeler
ele alınıp tercümeleri yapılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Mersiye, Rûdekî, Fars edebiyatı, Fars şairleri

Kaynakça

• Asîl, H. (1381). “Mersiye” Ferhengnâme-i Edeb-i Fârsî, Nşr. Hasan Enûşe, Tahran. Avfî, M. (1361). Tezkire-i Lübâbü’l-Elbâb, Nşr. Edward Browne, C.2, Tahran. Devletşâh, A. B. (1337). Tezkiretu'ş-şuʻarâ, Nşr. Muhammed Abbâsî, Tahran. Dihhudâ, A. E. (1377). “Mersiye” Lügâtnâme-i Dihhuda, C.13, (s.20617), Tahran. Ferruhî-i Sîstânî, (1335). Dîvân-i Eşʻâr-i Ferruhî-i Sîstânî, nşr. Debîr Seyâkî, İkbâl: Tahran. Fesâî, M. R: (1373). Envâ-i Şiʻr-i Fârsî, Şîrâz. Firdevsî, Şâhnâme-i Firdevsî, Nşr. Dervîş Perverde, Çâphâne-i Berûhîm. Hâfız-i Şîrâzî, (1341). Dîvân-i Hâfız, Nşr. Hâşim Rızâ, İntişârât-i Kâve. Hânlerî, Z. (1347). Ferheng-i Edebiyât-i Fârsî, Tahran. Hidâyet, R. K. (1339). Mecmuʻu’l-fusahâ, Nşr. Mezâher Musafâ, C.2, Tahran. Kâzî, N. (1373). “Murûrî Ber Mersiye ve Mersiye Perdâzî Der Edebiyât-i Fârsî,” Rûznâme-i Âferîniş, Se Şenbe, 28 Tîrmâh, Tahran. Muhammedî, H. (1387). “Kohenterîn Mersiye Serâî Der Şiʻr-i Pârsî,” Keyhân Ferhengî, Tahran. Muhteşem-i Kâşânî, (1348). Dîvân-i Eşʻâr-i Muhteşem-i Kâşânî, Nşr. Mihr Ali Gorgânî, Mahmudî. Nefîsî, S. (1336). Muhît-i Zindegî ve Ahvâl ve Eşʻâr-i Rûdekî, Tahran. Öztürk, M. (2008). "Rûdekî" DİA, C.35. (s.185-86), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. Provençal, E. L. (1987). “Mersiye” İslam Ansiklopedisi, C.7, (s.772-73), İstanbul. Rûdekî-i Semerkandî, (1376). Dîvân-i Rûdekî-i Semerkandî, Nşr. Saîd-i Nefîsî, Müessese-i Enteşârât-i Nigâh, Tahran. Safâ, Z. (1338). Târîh-i Edebiyyât Der Îrân, C.1, Tahran. Secâdî, Z. (1373). Mersiye Serâî Der Edeb-i Fârsî, Keyhân Hevâî, Çehârşenbe, Yekom-i Tîrmâh, (s.43-62), Tahran. Selçuk, E. (2013). “İran Edebiyatında Mersiye Türleri,” Doğu Araştırmaları, (s.5-22), İstanbul. Şâfiî, H. (1380). Sad Şâʻir, Tahran. Şânzerî, A. R. (1394). Sebk-i Mersiyehâ-i Hâkânî, Fünûn-i Edebî, (s.139-156), Tahran. Şemîsâ, S. (1385). Envâʻ-i Edebî, Mîtrâ, Tahran. Türk Dili ve Ansiklopedisi, (1986). “Mersiye” C.6, (s.272-73), İstanbul: Dergâh. Vezînpûr, N. (1374). Dâğ-i Neneg Ber Sîmâ-i Edeb-i Fârsî, Muîn, Tahran. Yazıcı, T. (2004). “Mersiye” DİA, C.29, (s. 217-18), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.