Geçmişin çeviri yoluyla anlatısında güç mücadeleleri

Yıl 2019, - RumeliDE 2019.Ö5 - II. Rumeli [Dil, Edebiyat, Çeviri] Sempozyumu Bildirileri, 401 - 412, 21.08.2019

Hilal Öztürk Baydere

https://doi.org/10.29000/rumelide.606237

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı bir
İngiliz’in Osmanlı esareti altındaki anılarını anlatan Captured at Kut:
Prisoner of the Turks’ün (2008) Türkçeye yapılmış Esir Bir İngiliz
Doktorun Kûtülamare Anıları (2018) başlıklı
çevirisi üzerinden, kaynak metin ile çeviri metin arasında dipnotlar bağlamında
var olduğu gözlemlenebilen karşıt anlatıları çeviribilimsel bir bakış açısıyla
ele almaktır. Kaynak metin W. C. Spackman’ın Basra’nın işgali ile başlayan ve
esir alındığı dönemi de kapsayan anılarını anlatmaktadır. Spackman, bu dönem
içinde tuttuğu günlük ve notlardan yola çıkarak bu kitabı bir araya
getirmiştir. Kendisi, doktorluk görevinden ötürü dolaşım serbestliğine sahip
olduğu için, dönemi ve içinde bulunduğu ortamı “bir seyyah gibi” (W. C.
Spackman, 2018) kaleme alma imkânı bulmuştur. Spackman bu kitabı ölmeden önce
bir araya getirmiş olsa da yayımlanması kendisinin ölümünden sonra
gerçekleşmiştir. Kitabı İngilizcede yayına hazırlayan yeğeni Anthony Spackman
“anlatılanların akışındaki düzeni değiştirme[diğini]” ve “önemli ayrıntılara
dokunmadı[ğını]”, sadece olaylara açıklık getirmek amacıyla kimi cümlelerde
“ufak tefek değişiklikler yaptı[ğını]” belirtmektedir (A. Spackman, 2018: xiv).
Diğer taraftan, yayın danışmanı Mesut Uyar’ın metnin Türkçe çevirisine yazdığı
önsözdeki otobiyografik özellikler taşıyan bu türden eserlerin “taraflı
aktörler[ce]” (Uyar, 2018: xx) kaleme alındığı, dolayısıyla eksik bilgiler
verdiği yönündeki iddiasının, metni çeviribilim bağlamında irdelemeye değer
kıldığı düşünülmektedir. Bu çalışmada, Uyar’ın bu ifadesiyle
ilişkilendirilebilecek dipnotlar üzerinden betimleyici bir çalışma yürütülerek,
geçmişi anlatan metinlerde ve çevirilerinde anlatının nasıl bir güç
mücadelesine dönüştüğü ortaya koyulmaya çalışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Güç mücadelesi, anı, yeniden yazım, metinsiz geri çeviri, tarih yazımı

Power struggles in the narration of the past through translation

Öz

This study seeks to analyze the counter
narratives in Captured at Kut: Prisoner of the Turks (2008), which tells
the memoirs of an Englishman captured by the Ottoman, and its Turkish
translation titled Esir Bir İngiliz Doktorun Kûtülamare Anıları [Memoirs
of Kut by a Captive British Medical Doctor] (2018) as manifested in footnotes
from a Translation Studies perspective. Captured at Kut relates the
experiences and observations of Regimental Medical Officer W. C. Spackman in
the Mesopotamian Campaign, from the English invasion of Basra through the siege
of Kut, as well as the seven months he was held as a prisoner of war. Since
Spackman was a medical doctor, he was considered to be on parole, which gave
him a chance to observe local people and customs in the region. He wrote about
his experiences like a “traveler” (W. C. Spackman, 2018), and his memoirs were
published posthumously by his nephew, Anthony Spackman. In his preface, Anthony
Spackman states that he did not alter “the structure of the narrative, nor any
of its essential details” but “attempted to clarify […] and rephrase” the
narrative when necessary (2008, Preface). However, Mesut Uyar, the editorial
consultant of the Turkish translation, states that authors of works of this nature
are “biased actors” (2018: xx), and they offer incomplete information about the
events. This statement of Uyar is considered significant to scrutinize the work
within the context of Translation Studies. This study attempts to provide a
descriptive account of how the narration of the past transforms into a power
struggle in translation based on the footnotes that can be associated with
Uyar’s above-mentioned claim. 

Anahtar Kelimeler

Power struggle, memoir, rewriting, textless back translation, historiography

Kaynakça

• Aksoy, N. (2018). Kurgulanmış Benlikler: Otobiyografi, Kadın, Cumhuriyet. İstanbul: İletişim Yayınları. Arrojo, R. (1997). Asymmetrical Relations of Power and the Ethics. Text-Context, 11, 5-24. Arrojo, R. (1998). The Revision of the Traditional Gap between Theory & Practice & the Empowerment of Translation in Postmodern Times. The Translator, 4 (1), 25-48. Arrojo, R. (2002). Writing, Interpreting and the Control of Meaning. E. Gentzler ve M. Tymoczko (Ed.), Translation and Power (ss. 63-79). Amherst: University of Massachusetts Press. Avşaroğlu, M. ve Karadağ, A. B. (2018, Aralık). Tarihsel Romanların (Geri) Çevirileri Üzerine Betimleyici Bir Çalışma. V. Yıldız Sosyal Bilimler Kongresi’nde Sunulan Sözlü Bildiri, İstanbul. Baydere, M. (2018). Geri Çevirilerde Çevirmenin İzini Sürmek. S. Taş (Ed.), Çeviribilimde Güncel Tartışmalardan Kavramsal Sorgulamalara (ss. 317-347). İstanbul: Hiperlink Yayınları. Bulut, A. (2000). Çeviri Metnin Değerlen(dir)mesi: Metinsel (Eş) değer(lik) Anahtarları. Hacettepe Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, (10), 73-88. Bush, P. (2012). Toil, Trouble and Jouissance: A Case Study – Editing Juan the Landless. R. Wilson ve L. Gerber (Ed.), Creative Constraints: Translation and Authorship (ss. 119-135). Victoria: Monash University Publishing. Chesterman, A. ve Arrojo, R. (2017). Shared Ground in Translation Studies. A. Chesterman (Ed.), Reflections on Translation Theory: Selected papers 1993 – 2014 (ss. 17-24). Amsterdam ve Philadelphia: John Benjamins. Derrida, J. (1982). Positions (A. Bass, Çev.). Chicago: The University of Chicago Press. Gökduman, U. C. ‘Yabancı Dil Yaratımı’ ve ‘Kökensiz Geri Çeviri’ Kavramları Üzerinden Bir Çeviriyi Okumak. S. Taş (Ed.), Çeviribilimde Güncel Tartışmalardan Kavramsal Sorgulamalara (ss. 347-378). İstanbul: Hiperlink Yayınları. Guo, T. (2017). On Foreign Language Creation and Rootless Back Translation - A Case Study of Snow Flower and the Secret Fan. Journal of Literature and Art Studies, 7 (10), 1354-1364. Hermans, T. (1997). Çeviri Anlatıda Çevirmenin Sesi (A. Bulut, Çev.). Kuram, (15), 63-68. Hermans, T. (2014). Translation Studies and a New Paradigm. T. Hermans (Ed.), The Manipulation of Literature: Studies in Literary Translation (ss. 7-15). New York: Routledge. Karadağ, A. B. (2003). Edebiyat ve Kültür Dizgesini Şekillendirmede ‘İdeolojik’ Açıdan Çevirinin ve Çevirmenin Rolü. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Karadağ, A. B. (2006). Disiplinlerarası Etkileşim Bağlamında Dilbilim-Çeviribilim İlişkisine Genel Bir Bakış. Dilbilim, 15 (1), 251-262. Karadağ, A. B. (2011). Çevirmen ve Düzeltmen/Yayın Yönetmeni Dipnotlarıyla Osmanlı Tarihi’ni Yeniden Yazmak: Dil-içi ve Dillerarası Çeviri Örneği. İ. Sığırcı, A. Güneş ve Z. Tok (Ed.), I. Uluslararası Çeviribilim ve Terimbilim Kurultayı Bildiri Kitabı (ss. 212-222). Kırıkkale: Vizyon Ofset. Karadağ, A. B. (2019). Çeviri Yoluyla Geçmiş, Şimdi ve Gelecek Arasında Köprüler Kurmak. S. Taş. (Ed.), Çeviribilimde Araştırmalar (ss. 31-59). İstanbul: Hiperlink Yayınları. Lefevere, A. (1992). Translation, Rewriting, and the Manipulation of Literary Fame. Londra ve New York: Routledge. Pym, A. (2009). The Translator as Non-Author, and I am Sorry about That. C. Buffagni, B. Garzelli ve S. Zanotti (Ed.), The Translator as Author: Perspectives on Literary Translation (ss. 31-45). Berlin: Lit Verlag. Spackman, A. (2008). Preface. W. C. Spackman, Captured at Kut, Prisoner of the Turks: The Great War Diaries of Colonel Wiliam. South Yorkshire: Pen & Sword Military. Spackman, A. (2018). Sunuş. W. C. Spackman, Esir Bir İngiliz Doktorun Kutülamare Anıları (Derin Türkömer, Çev.) (ss. xiii-xv). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları. Spackman, W. C. (2008). Captured at Kut: Prisoner of the Turks. South Yorkshire: Pen & Sword Military. Spackman, W. C. (2018). Esir Bir İngiliz Doktorun Kûtülamare Anıları (Derin Türkömer, Çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları. Tu, Q. ve Li, C. (2017). A Review on Textless Back Translation of China-Themed Works Written in English. Studies in Literature and Language, 14(1), 1-7. Uyar, M. (2018). Türkçe Baskıya Önsöz. W. C. Spackman, Esir Bir İngiliz Doktorun Kutülamare Anıları (Derin Türkömer, Çev.) (ss. xvii-xxi). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları. Vermeer, H. J. (2000). Skopos and Commission in Translational Action. L. Venuti (Ed.), The Translation Studies Reader (ss. 221-232). Londra: Routledge. Wakabayashi, J. (2010). Fictional Representations of Author–Translator Relationships. Translation Studies, 4 (1), 87-102.