Idioms book of Turkish: Spécimen des Idiotismes de la Languae Turque – Recueillis, classés par ordre de matières et expliqués

Yıl 2019, RumeliDE 2019.Ö6 - Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Uluslararası Filoloji Çalışmaları Konferansı, 65 - 78, 21.11.2019

Yakup Yılmaz Ceylan Aksoy

https://doi.org/10.29000/rumelide.648421

Öz

Phrases, often referred to as stereotyped
phrases, which are more or less distinct from their true meaning, are one of
the artistic vocabulary of each language. The idioms of Turkish have been
manifest since the past. The idioms used from Köktürk Turkish to the present
day have been among the subjects that foreign Turkologists are interested in.
Expressions were also compiled in the book Spécimen des Idiotismes de la Languae Turque – Recueillis,
classés par ordre de matières et expliqués, written by F. L. O Roehrig, a member of the Society for Asian
Studies in France, intended to be used in teaching Turkish. Although it may
seem to contain idioms, the work, which can be translated into Turkish as
Idioms of the Turkish Language, also contains elements of non-idiom vocabulary
besides idioms. Completed in Breslav on 8 October 1843, the work classified
thematic headings and listed the idioms in alphabetical order under the themes.
In the left column is Ottoman Turkish and in the opposite French. Roehrig, who
considers the common and stereotyped parables as idioms, has left a useful
study in recording the Turkish vocabulary of the period with this work. Spécimen des Idiotismes de la Languae Turque – Recueillis,
classés par ordre de matières et expliqués, which consists of 38 pages, will be thoroughly evaluated in this
paper and a resource will be presented for idiom studies.

Anahtar Kelimeler

Idiotism, idiom, transcription text, vocabulary

Türkçe deyimler kitapçığı: Spécimen des Idiotismes de la Languae Turque – Recueillis, classés par ordre de matières et expliqués

Öz

Genellikle gerçek anlamından az çok ayrı, kendine
özgü bir anlam taşıyan kalıplaşmış söz öbeği, tabir diye tanımlanan deyimler,
her dilin sanatlı söz varlıklarındandır. Köktürkçeden günümüze kullanılan
deyimler, yabancı Türkologların da ilgilendiği konulardan olmuştur. Fransa Asya
Araştırmaları Cemiyeti üyesi olan F. L. O Roehrig tarafından kaleme alınan ve
Türkçe öğretiminde kullanılması amaçlanan Spécimen des Idiotismes de la Languae Turque – Recueillis,
classés par ordre de matières et expliqués adlı eserde de deyimler derlenmiştir. Türkçeye Türk Dilinin
Deyimleri diye çevrilebilen eser, deyimleri ihtiva ediyormuş gibi görünse
de deyimlerin yanında deyim dışı söz varlığı unsurlarını da barındırmaktadır. 8
Ekim 1843 tarihinde Breslav’da tamamlanan eserde, madde başları tematik olarak
tasnif edilmiş, temaların altında alfabetik olarak deyimler sıralanmıştır. Sol
sütunda Osmanlı Türkçesi, karşısında da Fransızcası yer almaktadır. Yaygınlaşıp
kalıplaşmış benzetmeleri de deyim sayan Roehrig, bu eseriyle devrin Türkçe söz
varlığını kayda geçirmekle faydalı bir çalışma bırakmıştır. 38 sayfadan ibaret
olan Spécimen des Idiotismes de
la Languae Turque – Recueillis, classés par ordre de matières et expliqués adlı eser bu çalışmada
etraflıca değerlendirilecek, deyim çalışmalarına bir kaynak sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

İdyotizm, deyim, transkripsiyon metni, söz varlığı

Kaynakça

• Aksan, D. (1995). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim (8 b.). Ankara: TDK. Aksoy, Ö. A. (1994). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü-Atasözleri Sözlüğü (9 b., Cilt 2). İstanbul: İnkılâp. Ayverdi, İ. (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük (2 b.). İstanbul: Kubbealtı-Milliyet. Demir, C. (2008, Mayıs). Türkçede Deyimlerin Dizimsel Özellikleri. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 45(677), 428-444. Eminoğlu, E. (2010). Türk Dilinin Sözlükleri ve Sözlükçülük Kaynakçası. Sivas: Asitan. Korkmaz, Z. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK. Roehrig, F. L. (1843). Spécimen des Idiotismes de la Languae Turque – Recueillis, classés par ordre de matières et expliqués. Breslav : Ferdinand Hirt. Subaşı Uzun, L. (1991). Deyimleşme ve Türkçede Deyimleşme Dereceleri. Dilbilim Araştırmaları, 29-39. Topaloğlu, A. (1989). Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul : Ötüken.