Mehmet Asaf’ın [Borsacı] Beyimin Edebiyata Merakı adlı tiyatro eseri ve incelemesi

Yıl 2020, Sayı: 18, 140 - 169, 21.03.2020

Selami Alan

https://doi.org/10.29000/rumelide.705565

Öz

Mehmet Asaf [Borsacı] tarafından yazılan ve 1918 yılında yayınlanan Beyimin Edebiyata Merakı adlı tiyatro oyunu bir perde ve beş meclisten oluşmaktadır. Komedi türünde kaleme alınan bu oyunda, dönemin güncel edebî konuları ele alınır. Bu konular arasında öne çıkanlar; hece-aruz, eski-yeni, şiir dili, muhteva ve millî-gayrı millî tartışmalarıdır. Mehmet Asaf, bu konuları anlatabilmek için oyunda karşıt iki grup oluşturur. Bu gruplara savundukları vezinle şiirler okutur. Böylece hece ile aruz vezinlerinin kıyaslanabilmesi için ortam oluşturur. Muallim Naci, Mehmet Celal, Cenap Şahabettin, Süleyman Nazif, Recaizade Mahmut Ekrem gibi dönemin önde gelen edebiyatçılarından bahsederek şiirde eskilik-yenilik konusuna değinir. Nitekim oyunun ilerleyen kısımlarında millî edebiyatın sınırlarını sorgular ve yüzyıllardır yazılan edebî eserlerin millî kabul edilip edilmeyeceğini sorar. Mehmet Asaf edebî tartışmalar üzerine bina ettiği bu oyunu; anne, baba, oğul, hizmetçiler ve bir misafirden ibaret bir aile ortamında işler. Mekân olarak da bir konak odasını kullanır. Oyundaki kahramanları dönemin yaşayan, günlük diliyle konuşturur. Fakat tartışmalarda geçen örneklerde Arapça, Farsça kelime ve tamlamalara da yer verir. Oyunda kesin bir zaman belirtmez. Fakat eserin muhtevasından hareketle olayların II. Meşrutiyet sonrası ile oyunun basım tarihi olan 1918 arasında bir zaman diliminde gerçekleştiği söylenebilir. Netice itibariyle, Beyimin Edebiyata Merakı adlı tiyatro eseri üzerine yapılan bu makalenin amacı, hem eseri günümüz alfabesine aktararak güncel edebiyata kazandırmak hem de daha çok gazeteciliği ile bilinen Mehmet Asaf’ın edebî kişiliğine dikkat çekmektir.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Asaf, Borsacı, , hece-aruz tartışması, millî edebiyat, millî-gayrı millî tartışması

Mehmet Asaf's (Borsacı) Beyimin Edebiyata Merakı theatre work and review

Öz

Written by Mehmet Asaf [Borsacı] and published in 1918, theatre of Beyimin Edebiyata Merakı consists of one stage and five chambers. In this play, written in the genre of comedy, the current literary style of the period is discussed. Among these topics, the highlights are syllabic/aruz, old/new, poetry language, content and national/non-national discussions. Mehmet Asaf forms two opposing groups to explain these issues. He makes these groups say poems to the extent they defend. Thus, it creates an environment for comparing syllabic and aruz poet. meters. He mentions the leading writers of the period such as Muallim Naci, Mehmet Celal, Cenap Şahabettin, Süleyman Nazif, Recaizade Mahmut Ekrem and mentions the subject of old-new in poetry. As a matter of fact, he questions the boundaries of national literature and asks whether the literary works written for centuries will be accepted as national. Mehmet Asaf uses this text in a family environment consisting of mother, father, son, servants and a guest. The scene used in the text is a mansion room. He makes the heroes speak the living, everyday language of the era. However, Arabic, Persian words and phrases are included in the examples in the discussions. He does not specify an exact time in the theater. However, looking at the content of the work, it can be said that the events took place between the Constitutional Monarchy and 1918. The aim of this article, which is based on theatrical work named Beyimin Edebiyata Merakı, is to bring the work into contemporary literature by transferring it to the present alphabet and to draw attention to the literary personality of Mehmet Asaf, who is mostly known for his journalism.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Asaf, Borsacı, , syllable-aruz discussion, national literature, national-non-national discussion

Kaynakça

• And, M. (1971). Meşrutiyet Döneminde Türk Tiyatrosu (1908-1923), Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür.
• Çapanoğlu, M. S. (1961). 80 Yıllık Gazetecimiz Asaf Konselitçi, İstanbul: Sinan Matbaası.
• Çetin, N. (2006). “Servet-i Fünûn Topluluğu Döneminde Edebiyat Nazariyatı ve Tenkidi”, Türk Dünyası Edebiyat Tarihi, Cilt 7, Ankara: Ankara Kültür Merkezi Başkanlığı, s. 590-610.
• Dayanç, M. (2012). “Millî Edebiyat Dönemi, Milliyetçi Edebiyat ve Millî Edebiyat Kavramı Üzerine Düşünceler”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 13/1, s. 91-103.
• Ercilasun, B. (1997). “Edebiyatta Millîlik ve Milliyetçilik”, Yeni Türk Edebiyatı Üzerine İncelemeler 1, Ankara: Akçağ.
• Işık, İ. (2007). “Borsacı, Mehmet Asaf”, Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi, C. 2, s.731.
• İnuğur, M. N. (1993). “Türk Basınına Yıllarca Emek Veren, Mehmet Asaf Borsacı”, Marmara İletişim Dergisi, S. 2, s. 161-168.
• Mehmet Asaf [Borsacı] (1334/1918). Beyimin Edebiyata Merakı, İstanbul: Necm-i İstikbâl Matbaası (Matbaa-i Orhaniye).
• Nutku, Ö. (1998). Dram Sanatı Tiyatroya Giriş, İstanbul: Kabalcı.
• Özalp, N. A. (2000). “Müebbet Bir Tartışma: Edebiyatta Millilik”, Kaşgar (Edebiyat-Kültür), S. 16, s. 25-37.
• Parlatır, İ. - Çetin, N. (1999). Genç Kalemler Dergisi. Ankara : TDK.
• Seyfettin Özege Koleksiyonu, “Mehmed Asaf Borsacı”, [Erişim tarihi: 07.12.2019]. https://bilgimerkezi.atauni.edu.tr/yordambt/yordam.php?aKutuphane=A&aBolum=01
• Ünaydın, R.E. (2000). Diyorlar ki, (hzl. Şemseddin Kutlu), Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Tarakçı, C. (1994). Muallim Nâcî Efendi ve Eserlerinden Seçmeler, Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Töre, E. (2008). “II. Meşrutiyet Dönemi Türk Tiyatrosu”, Doğu Batı, 11/45, s. 215-251.
• Yalçın, A. (2002). II. Meşrutiyette Tiyatro Edebiyatı Tarihi, Ankara: Akçağ.
• Yetiş, K. (1999). “Millî Edebiyat Anlayışı”, İlmî Araştırmalar Dil ve Edebiyat İncelemeleri, S. 8, s. 267-284.