Kültürlerarası iletişim olgusunun sinema boyutu: Makedon sineması

Yıl 2020, Sayı: 18, 335 - 349, 21.03.2020

Sibel Akova

https://doi.org/10.29000/rumelide.705708

Cited By: 1

Öz

“İnsanlık için, aydınlık için, gelecek için sinema yapıyoruz, filmlerimiz insanlık mücadelesi içindir, kriterlerimiz yoktur” özdeyişi ile Josef Broz Tito’nun, nefesi ile üfleyerek can kattığı kristal ülke olarak tariflenen, temelinde Eski Yugoslavya’da, çalışmamızın da konusunu oluşturan Makedonya Sineması, Slav halkının gönüllü desteği, Özyönetim sisteminin varlığı, Sosyal Devlet olma bilinci ve dönemin Tito hükümetinin teşvikleri ile güçlü temeller üzerine inşa edilmiştir. Sinema disiplinine ve sanatına büyük bir özveri ve saygı ile yaklaşan, kıymet atfeden Yugoslav (Güney Slav) halkı, bilimin, güzel sanatların, teknolojinin her alanını destekleyen hükümet liderlerinin, kamu arazilerinin sinema platolarına tahsis edilmesi, dönemin şartları içerisinde önemli miktarda bütçeler ayrılması, bilim, sanat, edebiyat gibi disiplin emekçilerinin eğitimleri adına yurtdışına gidiş imkanlarının tanınması gibi konulardaki destekleri, Makedon sinemasının nicelik ve nitelik anlamda gelişiminin başat unsurlarını oluşturmuştur. Tarihi 1905’li yıllara dayanan, Milton ve Yanaki Manaki Kardeşler’in ilk yaşayan (canlı) görüntüleri Bioscope adlı kameraya almaları ile başlayan Makedon Sineması, 1952 yılında Vardar (Skopje/Üsküp) Film Stüdyosu’nun kurulması ile birlikte, özgün, yaratıcı ve kaliteli yapıtlara imza atarak, önemli başarılar elde ederek, isminden söz ettirmiştir. Jeostratejik konumu itibariyle, savaşların ve beraberinde travmaların sıkça yaşandığı, temelde Balkan Coğrafyasında ve dahi Makedon topraklarında süregelen güncel olayların, Makedon Sineması’na da yansıdığını ifade etmek mümkündür. Manaki kardeşlerin sinema sanatının ilk tohumlarını attığı Balkan toprakları Üsküp’te (Skopje) Vardar (Makedonya), Saraybosna’da (Sarajevo) Sutjeska (Bosna Hersek), Budva’da Zeta (Karadağ), Zagreb’de Jadran (Hırvatistan), Belgrad’dan Avala (Sırbistan) ve Ljubljana’da Triglay (Slovenya) devlet destekli kurulan film kasabalarının yapıtları ile önemli başarılar elde etmişlerdir. İlgili film kasabaları Balkan coğrafyası sinema sanatına önemli katkılar sağlar iken bir yandan Josip Broz Tito’nun da etkisi ile yoğun düzeyde propaganda aracı olarak kullanılabilmiş öte yandan da dönemin şartları içerisinde farklı coğrafyalara film ihraç edebilme ve ülke ekonomisinde lokomotif bir sektör olma başarısını kazanmıştır. Özellikle Vardar Film platosunun gelişim süreci araştırmanın sorunsalını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Makedon sinemasi, Balkan, Yugoslavya, Vardar Film, Manaki Kardeşler

Cultural transmission in Macedonian Cinema in the context of intercultural communication

Öz

Defined as crystal country into which Josef Broz Tito breathes life from his soul with his motto ''We are filming for the humanity, for the enlightment, for the future; our films are for the humanity struggle, we have no criteria '', at the heart of the former Yugoslavia and the subject of our study, Macedonian Cinema was built on was built on strong bases with the voluntary support of the Slavic people, the existence of the self-government system, the consciousness of becoming a Social State, and the incentives of Tito government of the period. The supports of government leaders encouraging all fields of technology, fine arts and science at some issues such as allocation of public lands to cinema platforms, substantial budget allocation under the conditions of the period, recognition of travel opportunities abroad for the training of disciplinary laborers such as science, art, literature and the people of Yugoslavia (Southern Slav) approaching the cinema discipline and art with great dedication and respect constituted the dominant elements of the quantitative and qualitative development of Macedonian cinema. Dating back 1905 and starting with videotaping of first living thing’s images with the camera called Bioscope by Milton and Yanaki Brothers, Macedonian Cinema, with the establishment of the the Vardar (Skopje) Film Studio in 1952, put its signature under important successes, had its name rather frequently mentioned and succeeded with original, creative and quality works. In terms of geostrategic position, it can be said that wars and traumas accompanied by them frequently, current events ongoing essentially in Balkan Geography and Macedon lands are reflected in Macedonian cinema. In the Balkans, Manaki brothers sow the seeds of cinema. They achieved significant success in Skopje Vardar (Macedonia), in Sarajevo Sutjeska (Bosnia-Herzegovina), in Budva Zeta (Montenegro), in Zagreb Jadran (Croatia), in Belgrade Avala (Serbia), in Ljubljana Tirglay (Slovenia) with works of movie towns which were supported by the government. Those movie towns made a big contribution to Balkan region’s cinema industry, in addition to that, movies were heavily used as propagandistic materials, with Josip Broz Tito’s help. At the same time, the industry grew so much that they started exporting movies and it became a locomotive sector in the economy. Specifically, the development of Vardar Movies is the pain point of this research.

Anahtar Kelimeler

Macedonian cinema, Balkan, Yugoslavia, Vardar Film, Manaki Brothers

Kaynakça

• “Cinematheque of Macedonia’’, Production, http://www.maccinema.com, Erişim Tarihi: 01.07.2019.
• “Filmska Banka’’, http://www.filmovi.com/de/film/, Erişim Tarihi: 01.07.2019.
• “Po Povod 35 Godini Od Smrtta Na Milton Manaki’’, Aktiven Ucesnik Vo Vnatre No Makedonskata Revolucionerna Organizacija, http://old.makedonskosonce.com/, Erişim Tarihi: 01.07.2019.
• “Solunski Atentatori’’, https://www.imdb.com/, Erişim Tarihi: 01.07.2019.
• “Vardar Film’’, https://www.vardarfilm.mk/, Erişim Tarihi: 01.07.2019.
• Braća Koja Su Kamerom Zabilježila Život ‘’Manaki - Etnologija i Vizualna Antropologija u Žitnici “Rupe”, https://dubrovacki.slobodnadalmacija.hr/kultura, Erişim Tarihi: 01.07.2019.
• Dragana Garić, “Braća Manaki-Prve Filmadžije Na Balkanu, Filmom Protiv Zaborava’’, http://www.arte.rs/sr/umetnici/teoreticari/dragana_garic/, Erişim Tarihi: 01.07.2019.
• Goulding, Daniel J., “Liberated Cinema: The Yugoslav Experience, 1945-2001’’, Indiana University Press, Bloomington&Indiana Police, The Second Edition, 2002.
• Igor Stardelov, “Balkanlar’ın Işık Ressamları Manaki Kardeşler’’, Çeviren: Erol Mahmud, ESR Film Yapım ve Reklam Tanıtım, 2014.
• Manaki Braća, ‘’Filmski Programi Arhiva’’, http://kinotuskanac.hr/director/braca-manaki?archived, Erişim Tarihi: 01.07.2019.
• Roberta Januloskog, “Predstavljanje Monografije, Manaki Prica U Slikama o Janakiju İ Miltonu’’, https://www.kcb.org.rs/2018/01/predstavljanje-monografije-manaki-prica-u-slikama-o-janakiju-i-miltonu-roberta-januloskog/, Erişim Tarihi: 01.07.2019.
• Vidovdan (2018). “Braća Manaki İli Pokretne Slike Balkana”, https://vidovdan.org/kultura/braca-manaki-ili-pokretne-slike-balkana/?script=lat. (Erişim Tarihi: 01.07.2019)