Mikheil Cavakhişvili’nin “Suçsuz Abdullah” eserinin Türkçeye Tercümesinde kelime ve ifadeler

Yıl 2020, Sayı: 18, 494 - 511, 21.03.2020

Gül Mükerrem Öztürk

https://doi.org/10.29000/rumelide.706230

Öz

Ulusların tarih boyunca siyasi ve kültürel temaslarının yanı sıra çeşitli alanlardaki ilişkileri dilde de yansıma bulmuştur. Kültürel temasların dildeki yansımaları daha çok söz varlığı üzerine olmuştur. Bu çalışmada 20. yüzyılın en önemli yazarlarından biri olan Mikheil Cavahişvili’nin kaleme aldığı Suçsuz Abdullah adlı eserinin 1925 ve 2011 yılı basımları ele alınacaktır. Eserlerde geçen kelime ve ifadelerin Türkçeye tercümesi, bu makalenin asıl konusunu oluşturmaktadır. İnceleme sırasında ilk olarak Gürcü Dili ve Edebiyatı tarihine kısaca değindikten sonra tarih boyunca Türk-Gürcü dil ilişkilerinden kısaca bahsedilecektir. Sonrasında yazarın yaşamı ve edebi kişiliği hakkında bilgi verilecek ve Suçsuz Abdullah adlı eser, tanıtılacaktır. Tüm bu veriler ışığında 1988 yılında İbrahim Yavuz Goradze tarafından Türkçeye çevrilen Suçsuz Abdullah; 1925 yılında დროშა / Droşa (Bayrak) adlı dergide უბრალო აბდულლაჰ / Ubralo Abdullah (Suçsuz/Günahsız Abdullah) adıyla yayımlanan metin ve 2011 yılında მართალი აბდულაჰ / Martali Abdulah (Suçsuz/Günahsız Abdullah) adıyla yayımlanan metinle karşılaştırılacaktır. Bu karşılaştırmada kaynak metinlerden seçilen kelime ve ifadelerin Türkçeye nasıl aktarıldığını tespit edeceğiz. Sonuç olarak, tespit ettiğimiz kelime ifadeler, eserin yazıldığı 20. yy. Türk-Gürcü ilişkilerinin kültürel boyutu dil malzemesi bakımından değerlendirilecektir. Bununla birlikte, kaynak metinlerdeki kültürel ifadelerin erek metine nasıl aktarıldığı da karşılaştırarak incelenmiştir. Böylece Türk-Gürcü ilişkilerinin kültürel alanda nasıl bir gelişim seyri izlediği ortaya konmuş olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mikheil Cavahişvili, Suçsuz Abdula, karşılaştırma, Gürcü dili, kültür

Word and expression choice in the translation of Mikheil Cavahishvili’s work titled “Suçsuz Abdullah” into Turkish

Öz

Throughout history, nations’ relations in various fields, in addition to their political and cultural contacts, have been reflected in the language as well. The reflections of cultural interactions in the language were mostly on vocabulary. In this study, the 1925 and 2011 editions of the book titled Suçsuz Abdullah by Mikheil Cavahişvili, who was one of the most important writers of the 20th century, will be discussed. The translation of words and expressions into Turkish is underlined in this study. During the examination, after the history of Georgian language and literature will be briefly mentioned, the history of Turkish-Georgian language relations will be briefly stated. Following brief information about the life and literary personality of the author, the subject of the book titled Suçsuz Abdullah will be briefly mentioned. In light of all these data, the work titled უბრალო აბდულლაჰ / Ubralo Abdullah (Blameless/ innocent Abdullah) published in 1925 in the journal დროშა / Droşa (flag) and the work titled მართალი აბდულაჰ / Martali Abdulah (Blameless/ innocent Abdullah) published in 2011 will be compared with the text titled “Suçsuz Abdullah” translated into Turkish by Yavuz Goradze in 1988. In this comparison, we will compare comparatively how the words and expressions selected from the source texts are transferred to Turkish. As a result, the words and expressions we have identified reveal the cultural aspects of the Turkish-Georgian relations while living with the Turks in the 20th century when the work was written. How the culture items in the source texs are transferred to the target text is comparatively examined. In this way, this study shows us in which field relations between Georgians and Turks have developed.

Anahtar Kelimeler

Mikheil Cavahişvili, Suçsuz Abdula, comparison, Georgian language, culture

Kaynakça

• Abuladze, T. (2004). Gürcistan’daki Türkoloji Çalışmaları. Türk Dili, Dil ve Edebiyat Dergisi, Sayı: 650.
• Bakhutashvili, M. (2016). Gürcüceye Geçen Türkçe Kelimeler Üzerine Gürcistan’da Yapılan Çalışmalar. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Benaşvili, D. (1959). Mikheil Cavikhişvili’nin Hayatı ve Edebi Kişiliği. Tiflis: Gürcistan Bilimler Akademisi.
• Cavakhişvili, K. (2000). Mikheil Cavikhişvili’nin Hayatı ve Edebi Kişiliği. Tiflis: Sabçota Sakartvelo (Sovyet Gürcistan).
• Cavakhişvili, M. (1959). Cakos Khiznebi, Seçilmiş Hikâyeleri. Tiflis: Sabçota Sakartvelo (Sovyet Gürcistan).
• Cavakhişvili, M. (1969). Kvaçi Kvaçantaridze Seçilmiş Hikâyeleri. Tiflis: Sabçota Sakartvelo (Sovyet Gürcistan).
• Cavakhişvili, M. (1973). Seçilmiş Hikâyeleri. Tiflis: Sabçota Sakartvelo (Sovyet Gürcistan).
• Cavakhişvili, M. (1977). Seçilmiş Hikâyeleri. Tiflis: Sabçota Sakartvelo (Sovyet Gürcistan).
• Cikia, S. (1937). Anadolu Türkçesinin Ahıska (Ahaltsikhe) Ağzında bir Morfoloji Olay Hakkında. TDÜ Çalışmaları. Türk Dili, Dil ve Edebiyat Dergisi, Sayı. 650.
• Çiloğlu, F. (1993). Dilden Dine, Edebiyattan Sanata Gürcülerin Tarihi. İstanbul: Ant.
• Kaukhchishvili, S. (1955). Kartlis Tskhovreba (Gürcü Yaşamı), Sözlük. Tiflis: El Yazmaları Enstitüsü.
• Memmedli, Ş., Gocaeva Memmedova, G. (2012). Gürcistan’daki Borçalı Azeri Türklerinde Âşıklık Geleneği. Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi, C. 4, 14/4, s. 28.
• Öztürk, G. M. (2015). 19. Yüzyıl Türk-Gürcü Edebi Etkileşim Süreci. Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10/4, 773-780.
• Öztürk, G. M. (2019). MiKheil Cavahişvili’nin “Lambalo ve Kaşa” Romanındaki Türkçe Kelime ve İfadelerin İncelenmesi. RumeliDE Journal of Language and Literature Studies. Volume: 15, 479-486.
• Sağinadze R, Peikrişvili J, Çimke H. (2015). Gürcü Dili. Rize: STS.
• Thomson, G. (1966). Marksizm ve Şiir. İstanbul: Uğrak Kitabevi.
• Türk Ansiklopedisi (1970). Gürcistan-Gürcüler. Cilt: XVIII, Ankara: M.E.B.