“El” Organ adıyla kurulmuş Türk ve Gürcü deyimlerinde eşdeğerlikler

Yıl 2020, Sayı: 18, 512 - 519, 21.03.2020

Tamar Toloraıa

https://doi.org/10.29000/rumelide.706244

Cited By: 1

Öz

Sabit kelime birleşimleri olan deyimler, dilin en önemli unsurlarından biridir ve dil birimleri arasında yer almaktadır. Toplumların yaşayış biçimlerini, algı ve davranışlarını yansıtan deyimlerin incelemesi Türk ve Gürcü milletlerinin kültürel benzerliklerini ortaya çıkarmak için büyük önem taşımaktadır. Türkler ve Gürcüler asırlar boyunca komşuluk ilişkisi içerisinde olmuşlardır. Bundan dolayı kültürel anlamda pek çok benzerlikler ortaya çıkmıştır. Bu benzerliklerin belirlenmesi adına başvurulabilecek önemli kaynaklardan biri de iki dilde eş değerlik gösteren deyimlerin tespit edilmesidir. Dilin temel varlığını oluşturan unsurlarından olan organ adlarının deyimler içerisinde oldukça geniş bir yeri vardır. Bu çalışmada E. Mamulia’nın hazırlamış olduğu Türkçe-Gürcüce Deyimler Sözlüğü ve TDK’nin Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü’nde geçen el organ adıyla kurulmuş deyimler temel alınmış ve eşdeğerlilik bakımından değerlendirilmiştir. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde her iki dilde birebir benzeyen, aynı sözcüklerle yapılmış ve aynı anlama gelen deyimler listelenmiştir. İkinci bölümde anlamca benzeyen ancak içerdiği kelimelerin bir kısmı farklı olan deyimler listelenmiştir. Üçüncü bölümde her iki dilde farklı kelimelerle yapılmış ancak aynı anlamları taşıyan deyimlere yer verilmiştir. Dördüncü bölümde ise kelime seçimi bakımından aynı ancak anlam bakımından farklı olan deyimler listelenmiş ve iki dildeki anlamları verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Deyim, Türkçe, Gürcüce, eşdeğerlik

Equivalencies in Turkish and Georgian idioms established by the name of “hand”

Öz

Phrases, which are fixed word combinations, are one of the most important elements of language and are among the language units. The analysis of idioms that reflect the societies' living styles, perceptions and behaviors has a great importance to reveal the cultural similarities of the Turkish and Georgian nations. Turks and Georgians have been in a neighborhood relationship for centuries. Therefore, many cultural similarities have emerged. One of the important sources that can be used for the determination of these similarities is the identification of idioms that are equivalent in two languages. Names of organs, which constitute the basic existence of language, have a very wide place in idioms. In this study, the expressions established by E. Mamulia in the Turkish-Georgian Idioms Dictionary and the Proverbs and İdioms Dictionary of TDK are based on and evaluated in terms of equivalence. The study consists of four parts. In the first part, the idioms which are identical in both languages, made with the same words and have the same meaning are listed. In the second part, idioms that are similar in meaning but have some difference with some of words they contain are listed. In the third part are given idioms, which are made with different words in both languages but having the same meanings. In the fourth part, idioms which are the same in terms of word selection but have different in meanings in two languages are listed and their meanings are given.

Anahtar Kelimeler

Idiom, Turkish, Georgian, equivalence

Kaynakça

• Aksoy, Ö. A. (2014). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 1.(7. Baskı), Ankara : İnkılap.
• Aktaş, A. (2008). Karşılaştırmalı Dilbilim Açısından Türkçe ve Almanca Deyimlerde Kadın, Bir Bilim Kategorisi olarak ‘‘KADIN’’ Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı içinde (ss. 31-37). Eskişehir : Anadolu Üniversitesi
• Kenzhalin, K. (2017), Türk Dünyasında Deyim Bilimi Çalışmaları, Türk Dünyası Dergisi, 43 sayı, s. 107-124, Ankara.
• Korkmaz, Z. (1992), Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara : TDK.
• Mamulia, E. (2006), Türkçe-Gürcüce Deyimler Sözlüğü. Tiflis : Tsartqela.
• Oniani, A. (1966), Kartuli İdiomebi. Tiflis : Nakaduli.
• Öztürk, G. M. (2019). Kültür Aktarımında Çeviri Stratejileri: Mikheil Cavahişvili’nin “Çançura” Adlı Öyküsünün Türkçe Çevirisindeki Deyimlerin Karşılaştırmalı Analizi, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 8/3, s. 1630-1647.
• Şahin, A. B. (2019), Hayvan İsimleri ile Kurulmuş Türk ve Gürcü Atasözlerinde Eşdeğerlikler, Turkish Studies - Language and Literature Volume 14 Issue 2, s. 879-890.
• Tandilava, L., Tsetskhladze, N. (2015), Gürcüce-Türkçe Deyimlerin Variyantlara Göre Kültürel Dialoglar, Kültür Evreni, 26 sayı, s. 102-107.
• Taqaişvili, A. (1961), Kartuli Prazeologiis Sakitkhebi. Tiflis : Gürcistan SSCB Bilimler Akademisi.
• Türk Dil Kurumu, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü (https://sozluk.gov.tr/ 14.11.2019’da erişildi).
• Uğurlu, M. (2012), “Türk Lehçeleri Arasında Benzer Kelimelerin Eş Değerlik Durumu”, Turkish Studies 7/4, s. 215-222.
• Vardar, B. (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul : Multilingual.