Venuti’nin “yerlileştirme” ve “yabancılaştırma” kavramlarının perspektifinden anadile ve ikinci dile yapılan çevirilerin bir karşılaştırılması

Yıl 2020, Sayı: 18, 557 - 567, 21.03.2020

Selim Ozan Çekçi

https://doi.org/10.29000/rumelide.706353

Cited By: 1

Öz

21. yüzyılda çeviri artık yalnızca dilbilgisi kurallarının, sözdizimin ve kelimelerin çevirisi olarak görülmemektedir. Kültürleri şekillendiren güçlü bir araç olarak görülmektedir. Bugünün dünyasında ülkeler ve kültürler eşit güçte değillerdir ve diğerlerini etkileyen dengesiz kültürel güçleri vardır. Tüm ülkeler özellikle 1990’lardan sonra kültürlerinin gücünün önemine vardılar. Bu güç “yumuşak güç” olarak adlandırılmaktadır. Dünyadaki güçlerini ve hegamonyalarını pekiştirmek için ülkeler yumuşak güçlerini artırıp diğer ülkeler üzerinde kültürel olarak etkili olmaya çalışmaktadırlar. Çeviri, kültürel etkileşim ve ilişkilerde en önemli araçlardan biri olduğu için bu kültürel eşitsizlik ve güç ilişkileri Çeviribilim tarafından çalışılmaktadır. Bu bağlamda, Lawrence Venuti’nin “Yerlileştirme” ve “Yabancılaştırma” fikirleri çeviri aracılığıyla pekişmiş eşitsiz kültürel güç ilişkilerini ortaya çıkartmak için dikkatle incelenmiştir. Bu bakımdan, Javier Franco Aixela’nın Kültüre Özgü Ögelerin çevirisi için geliştirdiği metodolojiyi kullanarak, Sait Faik Abasıyanık’ın hikayeleri ve bu hikayelerin çevirileri incelenmiştir. Ormanda Uyku hikayesinin çevirisi Türk çevirmen Nilüfer Mizanoğlu Reddy tarafından, diğer bir hikaye olan Öylesine Bir Hikaue ise Amerikalı çevirmenler Joseph ve Viola Jakobson taradından çevrilmiştir. Bu iki örnek incelemesi yapılarak, Türkçe’den İngilizce’ye yapılan çevirilerde anadile çeviri ile 2. Dile çeviri arasında bir farklılık olup olmadığının bulunması amaçlanmıştır. Ayrıca, ulusal kökenin çeviri eğilimininin Venuti’nin “Yerlileştirme” ve “Yabancılaştırma” üzerinde etkili olup olmadığı bulunmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yerlileştirme ve yabancılaştırma, Sait Faik Abasıyanık, Lawrence Venuti, kültüre özgü ögeler

A comparison between translating into mother tongue and translation into the second language from the perspective of “domestication” and “foreignization” concepts of Venuti

Öz

Translation in the 21st century is not just seen as translating grammatical rules, syntaxes, and vocabulary. It is seen as a powerful tool in shaping cultures. In today’s world, countries and cultures do not have equal power, they have unequal cultural power that affects others. All the countries, especially after the 1990’s, realized the importance of the power of their culture. This power is called “soft power”. In order to reinforce their power and hegemony in the world, countries try to improve their soft powers and try to be culturally effective on the others. This cultural inequality and power relations are studied in Translation Studies because translation is one of the most powerful tools for cultural interactions and relations. In this context, Lawrence Venuti’s “Domestication” and “Foreignization” concepts are scrutinized to reveal the unequal cultural power interactions via translation. In this regard, by using Javier Franco Aixela’s methodology for translation of Culture-Specific Items, Sait Faik Abasıyanık’s stories and their translations are studied. Story of Sleeping In The Forest’s translation was carried out by a Turkish translator Nilüfer Mizanoğlu Reddy, the other story Such a Story is translated by American translators Joseph and Viola Jakobson. By comparing two of the case studies, it is aimed to find out while translating from Turkish into English whether translation into mother tongue and translation into the second language creates a difference. Besides, whether national origin affects translation tendency towards “Domestication” or “Foreignization” in Venuti’s terms will be /investigated.

Anahtar Kelimeler

Domestication and foreignization, Sait Faik Abasıyanık, Lawrence Venuti, culture-specific items

Kaynakça

• Bassnett, S., & Lefevere, A. (1995). Translation, History and Culture. London: Cassel.
• Çekçi, S. O. (2018). Analysis of Idioms and Culture Specific Items in The English Translation of Yaşar Kemal’s Ince Memed (Master's Thesis). Hacettepe University, Ankara, Turkey.
• Faik, S. (2019). Sarnıç. İstanbul: İş bankası Kültür.
• Faik, S. (2019). Alemdağda Var Bir Yılan. İstanbul: İş bankası Kültür.
• Faik, S., & Halman, T. S. (2004). Sleeping in the forest: Stories and poems. Syracuse: Syracuse University Press.
• Franco Aixelà, Javier (1996). Culture-specific items in translation. Román Álvarez and Carmen A. Vidal (eds). Translation, Power, Subversion. (pp. 52-78). Clevedon: Multilingual Matters.
• Munday, J. (2008). Introducing Translation Studies: Theories and applications. Routledge: New York and London.
• Nye, J. S. (2004). Soft power: The means to success in world politics. New York: Public Affairs.
• Venuti, L. (1998). The Scandals of Translation: Towards an Ethics of Difference. New York: Routledge.
• Venuti, L. (1995). The Translator’s Invisibility: A History of Translation. London: Routledge.
• Online Sources
• Foreign Policy. https://foreignpolicy.com/2018/08/20/the-rise-and-fall-of-soft-power/, Retrieved 28.05.2019.
• The Guardian. https://www.theguardian.com/books/2007/nov/16/fiction.richardlea, Retrieved 28.05.2019.
• Republic Of Turkey Ministry of Culture and Tourism. http://www.kultur.gov.tr/EN-118042/abasiyanik-sait-faik.html, Retrieved 30.05.2019.